อาณาจักรโบราณในดินแดนประเทศไทย ก่อนสมัยสุโขทัย ประเทศไทยในปัจจุบัน ได้มีผู้คนหลายเผ่าพันธุ์ตั้งถิ่นฐาน อาศัยอยู่ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ สืบต่อเนื่องมาตามลำดับ นับเป็นระยะเวลาหลายพันปีมาแล้วโดยเริ่มจากชุมชนหมู่บ้าน ที่กระจายอยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำและบนที่ราบสูงมารวมตัวกันเป็นเมือง มีการติดต่อค้าขายกับชุมชนอื่น ๆ ทั้งภายในและภายนอก กลายเป็นเมืองท่าค้าขาย มีผู้คนย้ายมาตั้งถิ่นฐานมากขึ้น และได้มีพัฒนาเป็นอาณาจักร ตลอดจนได้ขยายอำนาจครอบคลุมอำนาจอื่น ต่างชิงความเป็นใหญ่ และตั้งเป็นอาณาจักรของตนเอง ได้แก่ อาณาจักรตามพรลิงค์ อาณาจักรโคตรบูร อาณาจักรขอม อาณาจักรทวารวดี อาณาจักรละโว้ อาณาจักรศรีวิชัย อาณาจักรเงินยางเชียงแสน อาณาจักรล้านนา อาณาจักรหริภุญชัย อาณาจักรอโยธยา และอาณาจักรสุพรรณภูมิ อาณาจักรโบราณในดินแดนภาคกลางของไทย อาณาจักรทวารวดี การนับถือศาสนา ศิลปะสมัยทวารดี ใบเสมาสลักเรื่องพุทธประวัติที่เมืองโบราณฟ้าแดดสงยาง จ.กาฬสินธุ์ ผลงานด้านศิลปะสมัยทวารวดี เกิดจากการสร้างสรรค์ทางศิลปะที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา โดยรับแบบพุทธศิลป์ของอินเดียมาผสมผสานกับคติความเชื่อในท้องถิ่นแล้วได้พัฒนามาเป็นลักษณะเฉพาะของตนเอง เป็นศิลปะสมัยทวารดีที่โดดเด่น และยังคงเหลือให้เห็น ด้านสถาปัตยกรรม พระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม เจดีย์วัดกุดกู่ ด้านประติมากรรม พระพุทธรูปศิลาขาว ประทับนั่งห้อยพระบาทศิลปะทราวดี พุทธศตวรรษที่ 11-16 อาณาจักรละโว้ พระปรางค์สามยอด จังหวัดลพบุรี หลังจากพุทธศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมา อาณาจักรขอมได้ขยายอิทธิพลเข้ามายัง เทวสถานปรางค์แขก จังหวัดลพบุรี อาณาจักรอโยธยา อาณาจักรสุพรรณภูมิ ปราสาทเมืองสิงห์ จังหวัดกาญจนบุรี พัฒนาการของการย้ายศูนย์กลางจากเมืองนครชัยศรีมาอยู่ที่เมืองสุพรรณภูมิ เพราะลำน้ำที่เป็นเส้นทางคมนาคมของเมืองนครชัยศรีตื้นเขิน ทำให้เรือสินค้าเข้าถึงได้ยาก ส่วนเมืองสุพรรณภูมิตั้งอยู่ริมแม่น้ำสุพรรณบุรี ซึ่งเป็นแม่น้ำใหญ่สามารถติดต่อกับอ่าวไทยได้สะดวก เอกสารจีนเรียกดินแดนของอาณาจักรสุพรรณภูมิว่า “เจนลีฟู” สุพรรณภูมิเป็นชุมชนที่เจริญเติบโตจากการค้าขายกับชาวจีน โดยพ่อค้าชาวจีนมาตั้งหลักแหล่งที่ไทย ในพุทธศตวรรษที่ 19 อาณาจักรสุพรรณภูมิ วัดมหาธาตุ จังหวัดราชบุรี ธิดา สาระยา. (2532). ทวารวดีประวัติศาสตร์ยุคต้นของสยามประเทศ. หน้า 47. ผ่องศรี วนาสินและคณะ. (2523). การศึกษาตำแหน่งที่ตั้งและภูมิศาสตร์สัมพันธ์. หน้า 54 – 57. สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2522). ศิลปะในประเทศไทย. หน้า 6. กรมศิลปากร. (2506). ประชุมพงศาวดารทวารวดี ประวัติศาสตร์ยุคต้นของสยามประเทศ. หน้า 28. ประชุมศิลาจารึกภาคที่ 2. (2524). จารึกทวารวดี, ศรีวิชัย, ละโว้. หน้า 7. ธนิต อยู่โพธิ์. (2510). เรื่องน่ารู้ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ. หน้า 87. ดนัย ไชยโยธา. (2550). ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมไทย. หน้า 47 – 48. สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2526). สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย. หน้า 39. ดนัย ไชยโยธา. (2550). ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมไทย. หน้า 49. |