เมนูอาหารกลางวันนักเรียน 21 บาท

ในยุคที่อาหารจานด่วนราคาต่ำกว่า 30 บาทกลายเป็นแรร์ไอเท็มจนนึกว่าไม่มีอยู่จริง และเมนูยอดฮิตอย่างข้าวผัดกะเพราตามร้านส่วนใหญ่มีราคาเริ่มต้นที่ 40 บาท การจะตอบคำถามข้างต้นจึงอาจทำให้หลายคนนึกถึงอาหารจานประหยัดที่เน้นความอิ่มมากกว่าคุณค่าทางโภชนาการ แต่เงินจำนวน 21 บาทนี้ คืองบประมาณสำหรับอาหารมื้อกลางวันของนักเรียนชั้นอนุบาลและประถมทั่วประเทศ1 ที่นอกจากความอิ่มท้องแล้ว พวกเขายังต้องการสารอาหารและพลังงานที่เพียงพออีกด้วย 

Lunch มื้อนี้เรามีสิทธิ์เลือก
“ถาดหลุม” ภาชนะยอดฮิตสำหรับใส่อาหารกลางวันที่หลายคนคุ้นเคย แม้จะเป็นภาชนะอเนกประสงค์ มีหลายช่อง และใส่อาหารได้หลากหลาย แต่ด้วยข้อจำกัดด้านงบประมาณและบุคลากร ทำให้ตัวเลือกของเมนูมื้อกลางวันตามโรงเรียนกลับมีไม่มากเหมือนจำนวนหลุมในถาด อาหารมีความจำเจ และเด็ก ๆ ก็ได้กินอยู่เพียงไม่กี่เมนูซ้ำไปซ้ำมา ซึ่งมันคงจะดีไม่น้อยถ้าพวกเขาสามารถ “เลือก” เมนูอาหารกลางวันที่อยากกินได้ด้วยเอง 

โจทย์เหล่านี้จึงเป็นที่มาของโครงการ Lunch & Learn ภายใต้งาน Isan Creative Festival 2021 ที่สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) หรือ CEA ร่วมกับ โรงเรียน เชฟ นักโภชนาการ และบุคลากรที่เกี่ยวข้อง เพื่อพัฒนาสูตรอาหารกลางวันของเด็ก ๆ ภายในงบ 21 บาท ให้มีประโยชน์ คุ้มค่า รสชาติดี และมีความหลากหลาย ผ่านการหาข้อมูลและรับฟังข้อจำกัดต่าง ๆ จากแม่ครัวและครูในโรงเรียนต้นแบบ 5 โรงเรียนในจังหวัดขอนแก่น ซึ่งจากการสำรวจและเวิร์กช็อปที่ทุกฝ่ายร่วมกันออกแบบมื้ออาหารนี้ ทำให้ได้ผลลัพธ์ออกมาเป็น 10 เมนูสร้างสรรค์เพื่อให้นักเรียนเลือก ได้แก่

จากกิจกรรมทดลองทำอาหารกลางวัน ณ โรงเรียนโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย เมื่อวันที่ 16 มิถุนายนที่ผ่านมา เมนูที่ได้รับผลโหวตสูงสุดคือ KFC (Kwantip’s Fried Chicken) ที่เด็ก ๆ จำนวน 488 คนจากทั้งหมด 553 คน (88.24%) เลือกให้เป็นเมนูที่พวกเขาอยากรับประทานมากที่สุด

Learn แบบกินไปเรียนไป
นอกจาก Lunch and Learn จะเป็นโครงการพัฒนาสูตรอาหารและบุคลากรด้านโภชนาการในโรงเรียน ที่เปิดให้คุณครู พ่อครัว หรือแม่ครัว มารับบทเป็นนักออกแบบอาหารแล้ว มื้อกลางวันเหล่านี้ยังสามารถนำไปต่อยอดเพื่อการเรียนรู้เกี่ยวกับอาหารพื้นถิ่น และอาหารจากวัฒนธรรมอื่น ๆ ได้อีกด้วย ไม่ว่าจะเป็นการจัดทำคู่มือกระบวนการเรียนรู้และสูตรอาหาร และนิทรรศการเผยแพร่ความรู้ที่มาในรูปแบบของ “รถพุ่มพวง” ซึ่งบอกเล่าเรื่องราวของอาหารเมนูต่าง ๆ ได้อย่างมีสีสันและน่าสนใจ โครงการนี้เป็นอีกหนึ่งข้อพิสูจน์ว่าความคิดสร้างสรรค์นั้นเป็นหนทางสู่การแก้ปัญหา และเมื่อความครีเอทีฟถูกเหยาะลงไปในมื้ออาหาร ความน่าเบื่อจำเจจึงกลายเป็นความน่าตื่นเต้นที่ทั้งอิ่มท้องและมีประโยชน์ไปพร้อม ๆ กัน 

สามารถชมนิทรรศการสัญจร Lunch and Learn Project หรือ “อิ่มท้อง สมองใส” ในรูปแบบของรถพุ่มพวง ได้ตั้งแต่วันที่ 9 กรกฎาคม - 15 สิงหาคม 2564 ระหว่าง 11.00 - 20.00 น. ณ โรงเรียน สถานที่ราชการ ตลาด และสวนสาธารณะในจังหวัดขอนแก่น

จากมติคณะรัฐมนตรีวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2564 ที่ปรับเพิ่มค่าอาหารกลางวันของนักเรียน เป็น 21 บาท/คน/มื้อ รวมทั้งโจทย์ตั้งต้นที่มองเห็นปัญหาความจําเจของอาหารกลางวันเด็กนักเรียน สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) หรือ CEA จึงได้จัดทำโครงการ Lunch and Learn โครงการพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กผ่านประสบการณ์อาหารกลางวันโรงเรียน เพื่อสร้างสรรค์ต้นแบบอาหารกลางวันร่วมกับเชฟ นักโภชนาการ นักออกแบบ ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของบุคลากรโรงเรียนในจังหวัดขอนแก่นและจังหวัดเชียงใหม่ 

เปลี่ยนข้อจำกัดเป็นความท้าทาย

เด็ก ๆ ทุกคนคาดหวังจะได้รับประทานอาหารที่มีหน้าตาน่าทาน รสชาติดี แต่อาหารมื้อนั้นควรมีคุณค่าทางโภชนาการเหมาะสมด้วย ภายใต้ข้อจำกัดที่สำคัญคือเรื่องงบประมาณ ซึ่งถูกกำหนดโดยกระทรวงศึกษาธิการ

ผู้มีส่วนร่วมในการกระบวนการสร้างสรรค์ร่วม

• เด็กนักเรียน 
• ครู
• ผู้บริหารโรงเรียน 
• แม่ครัว 
• นักโภชนาการ 
• เชฟผู้เชี่ยวชาญ

เมนูอาหารกลางวันที่น้อง ๆ อยากทาน

โครงการให้ความสำคัญกับกระบวนการมีส่วนร่วมของเด็กนักเรียน โดยเปิดโอกาสให้ตัวแทนนักเรียนได้โหวตเลือกเมนูที่อยากรับประทานมากที่สุด เพราะเสียงเล็ก ๆ ของเด็ก ๆ คือปัจจัยสำคัญในการพัฒนาสูตรอาหารให้ดียิ่งขึ้น ให้ตอบโจทย์ทั้งด้านรสชาติ ความหลากหลาย และโภชนาการ 

สรุปผลโครงการ Lunch and Learn ปี 2564 

จำนวนโรงเรียนที่เข้าร่วม
โรงเรียนในจังหวัดขอนแก่นที่เข้าร่วม  5 โรงเรียน 
โรงเรียนในจังหวัดเชียงใหม่ที่เข้าร่วม  4 โรงเรียน 

จำนวนนักเรียนที่เข้าร่วม
โรงเรียนในจังหวัดขอนแก่น   2,228 คน
โรงเรียนในจังหวัดเชียงใหม่      970 คน
 รวม                                     3,198 คน

สู่ผลลัพธ์เมนูอาหารกลางวันสร้างสรรค์ 

โครงการ Lunch and Learn นำมาสู่ผลลัพธ์เป็น 10 เมนูอาหารกลางวันต้นแบบสำหรับโรงเรียนที่เข้าร่วมในจังหวัดขอนแก่น และ 10 เมนูสำหรับจังหวัดเชียงใหม่

10 เมนูอาหารกลางวันต้นแบบ จังหวัดขอนแก่น

1. แกงเผ็ดลูกชิ้นปลากรายหน่อไม้ • ข้าวสวย • ไข่ต้ม • วุ้นฟรุตสลัด 
2. KFC (Kwantip’s fried chicken) • มันบด • โคลสลอว์ • ฝรั่งกิมจู 
3. ข้าวมันไก่ • น้ำซุป • แตงโม 
4. ผัดไทยวุ้นเส้น • ฝรั่งกิมจู 
5. ส้มตำไทย • ไก่ทอด • ข้าวเหนียว • ไข่ต้ม • มะม่วงมันดิบ 
6. เขียวหวานเบญจรงค์ • ข้าวอัญชัน • ผลไม้ (แอปเปิล) • ผลไม้พื้นถิ่น
7. ข้าวไก่อบซอสเทอริยากิ • ไข่ต้มซีอิ๊ว • เฉาก๊วยนมสด 
8. ข้าวหมูทงคัตสึ • ผัดเปรี้ยวหวาน • บวดมันสามสี 
9. หมี่หุ้นภูเก็ต • แกงจืดหมูสับหัวไชเท้า • ขนมหัวล้าน 
10. ข้าวผัดฮ่องกง • เกี๊ยวน้ำ • ส้มเขียวหวาน

1. ข้าวผัดหมูสับไข่ผักสามสี • ซุปสาหร่าย • แตงโม
2. ขนมจีนน้ำพริกอ่องไข่ ใส่เต้าหู้ขาว • ฝรั่ง
3. ก๋วยเตี๋ยวเส้นใหญ่ราดน้ำผัดเห็ดออรินจิ • ส้มเขียวหวาน
4. ข้าวกับอกไก่ราดซอสพะแนง • สับปะรด
5. ข้าวกับต้มจืดแตงกวายัดไส้ • มันบวดสามสหาย
6. ผัดไทย (ใหญ่) • แตงโม
7. ผักกะเพรามะเขือยาว • บวดรวมมิตร
8. ข้าวมันไก่สามสหาย • แคนตาลูป
9. ข้าวผัดกิมจิ-ไก่คลุกซอส • ซุปสาหร่าย • ขนมเค้ก
10. ข้าวกับแกงโฮะหมู • กล้วยน้ำว้า

การขยายผลของโครงการในอนาคต

1. การขยายผลสู่โรงเรียนในภูมิภาคต่าง ๆ  

ความสําเร็จของโครงการในปี 2564 ส่งผลให้ในปี 2565 CEA มุ่งขยายขอบเขตพื้นที่โครงการ Lunch and Learn ไปยังสถาบันการศึกษา 22 แห่ง และบุคลากรรวมจํานวน 88 คน ในภูมิภาคอื่น ๆ ทั่วประเทศ ภายใต้การดูแลของ CEA ร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) กระทรวงศึกษาธิการ

โรงเรียนในจังหวัดเชียงใหม่
5 โรงเรียน I บุคลากร 4 คน

โรงเรียนสังกัดเอกชน
2 โรงเรียน I บุคลากร 4 คน

โรงเรียนของเทศบาลนครขอนแก่น 
5 โรงเรียน I บุคลากร 4 คน

โรงเรียนในจังหวัดบุรีรัมย์
5 โรงเรียน I บุคลากร 4 คน

โรงเรียนในจังหวัดปัตตานี
5 โรงเรียน I บุคลากร 4 คน

2. การสร้างสรรค์บอร์ดเกม “Match My Meal-ถาดหลุมสุ่มเมนู” สนุกครบรสได้สาระ

ความสำเร็จของโครงการ Lunch and Learn ของ CEA ในปี 2564 นำมาสู่การต่อยอดเป็น “Match My Meal ถามหลุมสุ่มเมนู” บอร์ดเกมที่ชวนน้อง ๆ มารับบทเป็นนักสร้างสรรค์อาหารกลางวัน แข่งกันจัดเซ็ตอาหารถาดหลุม ที่ครบถ้วนด้วยโภชนาการ ตรงตามความต้องการ รวมทั้งเรียนรู้เรื่องอาหารท้องถิ่น ต่างถิ่น และนานาชาติ อย่างสร้างสรรค์ไปพร้อมกันกับเพื่อน ๆ เหมาะสำหรับเด็กนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา (อายุ 4 ปีขึ้นไป) นับเป็นการสนับสนุนการเล่นและเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์ไปพร้อม ๆ กัน (Creative Play & Learn)