หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค21002) พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ หามจําหนาย หนังสือเรียนเลมนี้จัดพิมพดวยงบประมาณแผนดินเพื่อการศึกษาตลอดชีวิตสําหรับประชาชน เอกสารทางวิชาการลําดับที่ 42 /2557 หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค21002) ระดับมัธยมศึกษาตอนตน (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ลิขสิทธิ์เปนของ สํานักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการหมายเลข 42 /2557 คํานํา สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดดําเนินการจัดทํา ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มีวัตถุประสงคในการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณธรรม จริยธรรม มีสติปญญา อยางมีความสุข โดยผูเรียนสามารถนําหนังสือเรียนไปใชในการศึกษาดวยวิธีการศึกษาคนควาดวยตนเอง ของกระทรวงศึกษาธิการ นั้น มีความรักชาติ เทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย เสริมสรางคุณธรรม จริยธรรม คานิยมในการอยู อัธยาศัย จึงไดมีการดําเนินการปรับเพิ่มตัวชี้วัดของหลักสูตร และเนื้อหาหนังสือเรียนใหสอดคลอง การอยูรวมกันอยางสันติ สามัคคีปรองดอง สมานฉันท เพื่อใหสถานศึกษานําไปใชในการจัดการเรียน ทั้งนี้ สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดรับความรวมมือ ไดสื่อที่สอดคลองกับหลักสูตร และเปนประโยชน ตอผูเรียนที่อยูนอกระบบอยางแทจริง ขอขอบคุณ สํานักงาน กศน. กันยายน 2557 สารบัญ หนา คํานํา คําแนะนําการใชหนังสือเรียน โครงสรางรายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง สค 21002 ขอบขายเนื้อหา บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชีย 1 เรื่องที่ 1 ความเปนมาของศาสนาในประเทศไทย 3 เรื่องที่ 3 หลักธรรมของศาสนาตาง ๆ 35 อยูรวมกับศาสนาอื่นไดอยางมีความสุข บทที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี และคานิยมของไทยและเอเชีย 66 เรื่องที่ 1 วัฒนธรรม ประเพณีของไทยและเอเชีย 68 เรื่องที่ 4 คานิยมที่พึงประสงค 85 บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย 88 เรื่องที่ 1 ความเปนมาหลักการและเจตนารมณ 89 เรื่องที่ 2 โครงสรางและสาระสําคัญของรัฐธรรมนูญ 106 เรื่องที่ 3 จุดเดนของรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวกับสิทธิ เสรีภาพ 108 เรื่องที่ 4 หลักการสําคัญของประชาธิปไตยและคุณธรรม จริยธรรม 111 สารบัญ (ตอ) หนา บทที่ 4 พัฒนาการทางการเมืองและการอยูรวมกันในระบอบประชาธิปไตย 125 อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข เรื่องที่ 1 พัฒนาการทางการปฏิรูปทางการเมืองเพื่อการปกครอง 127 เรื่องที่ 2 การมีสวนรวมทางการเมืองและการอยูรวมกัน 136 บทที่ 5 สิทธิมนุษยชน 147 เรื่องที่ 1 กําเนิดและหลักสิทธิมนุษยชน 149 บทที่ 6 การมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต 162 บรรณานุกรม 189 คณะผูจัดทํา 193 คําแนะนําในการใชหนังสือเรียน หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง ระดับมัธยมศึกษาตอนตน เปนหนังสือเรียนที่จัดทําขึ้น สําหรับผูเรียนที่เปนนักศึกษานอกระบบใชประกอบการศึกษา รายวิชา ควรปฏิบัติ ดังนี้ ขอบขายเนื้อหา เพื่อเปนการสรุปความรู ความเขาใจของเนื้อหาในตอนนั้น ๆ อีกครั้ง โดยผูเรียนสามารถ 3) หนังสือเลมนี้มี 6 บท ดังนี้ บทที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี และคานิยมของไทยและเอเชีย ประชาธิปไตยและมีคุณธรรม จริยธรรมในการอยูรวมกันอยางสันติ บทที่ 4 พัฒนาการทางการเมืองและการอยูรวมกัน บทที่ 5 สิทธิมนุษยชน บทที่ 6 การมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต โครงสรางรายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง สาระสําคัญ ประเทศไทย เปนประเทศที่มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรง ความรูเกี่ยวกับความสําคัญ หลักธรรมทางศาสนา และวัฒนธรรม คานิยมของประเทศตาง ๆ ตลอดจน สําคัญของประชาธิปไตยและคุณธรรม จริยธรรม คานิยมในการอยูรวมกันอยางสันติ สามัคคี ปรองดอง ใชในการดําเนินชีวิตของตนไดอยางถูกตอง มีความสุข อันจะสงผลตอความสันติสุขของสังคม ผลการเรียนที่คาดหวัง ประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชียได ศาสนา วัฒนธรรม และประเพณี ของไทย และอธิบายวัฒนธรรม ประเพณี คานิยมของชาติตาง ๆ ในเอเชีย 5. มีความรูความเขาใจในหลักสําคัญของประชาธิปไตยและมีคุณธรรม จริยธรรมในการ 6. อธิบายจุดเดนของรัฐธรรมนูญเกี่ยวกับสิทธ เสรีภาพ และหนาที่ของประชาชนได 8. อธิบายการปฏิรูปการเมือง การปกครอง และมีสวนรวมการเมืองการปกครอง ตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขได 10. วิเคราะหการแกปญหาการทุจริตและมีสวนรวมในการปองกันและปราบปราม ขอบขายเนื้อหา บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชีย บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย และหลักสําคัญของประชาธิปไตยและ บทที่ 4 พัฒนาการทางการเมืองและการอยูรวมกันในระบอบประชาธิปไตย บทที่ 5 สิทธิมนุษยชน สื่อประกอบการเรียนรู 1. ซีดีศาสนาสากล 3. เอกสารที่เกี่ยวของกับศาสนา วัฒนธรรม การเมืองการปกครอง สิทธิมนุษยชน 5. แหลงเรียนรู ภูมิปญญาในทองถิ่น 1 บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวีปเอเชีย สาระสําคัญ ี ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ั ขอบขายเนื้อหา เรื่องที่ 2 ความเปนมาของศาสนาในทวีปเอเชีย สื่อการเรียนรู 1. ใบงาน 2 แผนที่ประเทศในทวีปเอเชีย 3 ี่ ศาสนาในประเทศไทยที่รัฐบาลใหการอุปถัมภดูแล มีทั้งสิ้น 5 ศาสนา ไดแก ศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาฮินดู และศาสนาซิกซ ซึ่งทุกศาสนาลวนมีองคประกอบหลัก 1. ศาสดา หมายถึง ผูที่คนพบศาสนาและเผยแผคําสั่งสอนหรือหลักธรรมของศาสนา 3. ศาสนิกชน หมายถึง บุคคลและปวงชนที่ใหการยอมรับนับถือในคําสั่งสอนของศาสนา 4. ศาสนาสถาน หมายถึง สถานที่อยูอาศัยของนักบวชใชเปนที่ประกอบพิธีกรรมทาง 5. ศาสนพิธี หมายถึง พิธีทางศาสนาตาง ๆ ที่ถูกกําหนดขึ้นจากศาสดาโดยตรงหรือจาก ความอัตคัด สนองความตองการในสิ่งที่ตนขาดแคลน จึงจําเปนตองมีวัตถุประสงคของ ประเทศไทยมีศาสนาพุทธ เปนศาสนาประจําชาติและมีผูนับถือจํานวนมากที่สุดในประเทศ ดังกลาวในประเทศไทยมีความสําคัญและจําเปน เพราะทําใหเกิดความเขาใจในศาสนาที่ตนนับถือและ 4 1.1 ศาสนาพุทธในประเทศไทย พุทธประวัติ พระพุทธเจา พระนางสิริมหามายา แหงกรุงกบิลพัสด แควนสักกะ พระองคทรงถือกําเนิดในศากยวงศ สกุลโคตมะ พระองคประสูติในวันศุกร ขึ้น 15 ค่ํา เดือน 6 (เดือนวิสาขะ) ปจอ กอนพุทธศักราช 80 ป ณ สวนลุมพินีวัน ประเทศเนปาล) ทั้งนี้ เปนเพราะธรรมเนียมที่สตรีจะตองไปคลอดบุตรที่บานบิดามารดาของตนพระนาง- หลังจากประสูติได 5 วัน พระเจาสุทโธทนะ โปรดใหประชุมพระประยูรญาติ และเชิญพราหมณ พรอมใจกันถวายพระนามวา "สิทธัตถะ" มีความหมายวา "ผูมีความสําเร็จสมประสงคทุกสิ่งทุกอยาง ทั้งหมดได 8 คน เพื่อทํานายพระราชกุมาร พราหมณ 7 คนแรก ตางก็ทํานายไว 2 ประการ คือ อายุนอยกวาทุกคนไดทํานายเพียงอยางเดียววา “พระราชกุมารจักเสด็จออกจากพระราชวังผนวช เปนบรรพชิตแลวตรัสรูเปนพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาผูไมกิเลสในโลก" เมื่อเจาชายสิทธัตถะ ทรงพระเจริญมีพระชนมายุได 8 พรรษา ไดทรงศึกษาในสํานักอาจารยวิศวามิตร ซึ่งมีเกียรติคุณแผ จนหมดความสามารถของพระอาจารย พระจักรพรรดิผูทรงธรรม จึงพระราชทานความสุขเกษมสําราญแวดลอมดวยความบันเทิง ฤดูกาลทั้ง 3 คือ ฤดูรอน ฤดูฝน และฤดูหนาว จากนั้นทรงสูขอพระนางพิมพายโสธรา พระราชธิดาของ 5 ไดเสวยสุขสมบัติจนพระชนมายุได 29 พรรษา พระนางพิมพายโสธรา จึงประสูติพระโอรส พระองคมี พระราชหฤทัยสิเนหาในพระโอรสเปนอยางยิ่ง เมื่อพระองคทรงทราบถึงการประสูติของพระโอรส ถึงแมเจาชายสิทธัตถะจะทรงพรั่งพรอมดวยสุขสมบัติมหาศาลก็มิไดพอพระทัยในชีวิต อยูเสมอ พระองคไดเคยเสด็จประพาสอุทยาน ไดทอดพระเนตรเทวทูตทั้ง 4 คือ คนแก คนเจ็บ คนตาย ทรงออกผนวช เพื่อแสวงหาโมกขธรรม อันเปนทางดับทุกขถาวรพนจากวัฏสงสาร ไมกลับมาเวียนวาย การแสวงหาธรรมระยะแรกหลังจากทรงผนวชแลว สมณสิทธัตถะ ไดทรงศึกษาในสํานักอาฬาร- ดาบสกาลามโคตรและอุทกดาบสรามบุตร ณ กรุงราชคฤห แควนมคธ พระองคไดทรงประพฤติ สํานักอุทกดาบสรามบุตร นั้น ทรงไดสมาบัติ ๘ คือ เนวสัญญา นาสัญญายตนฌาน สําหรับฌานที่ 1 เนื่องในพระราชพิธีวัปปมงคล (แรกนาขวัญ) เมื่อครั้งทรงพระเยาว เมื่อสําเร็จการศึกษาจากทั้งสอง ทรงลาอาจารยทั้งสองเสด็จไปใกลบริเวณแมน้ําเนรัญชรา ที่ตําบลอุรุเวลาเสนานิคม กรุงราชคฤห เมื่อพระองคทรงหันมาศึกษาคนควาดวยพระปญญาอันยิ่งดวยพระองคเองแทนการศึกษา ทุกรกิริยา คือ การบําเพ็ญอยางยิ่งยวดในลักษณะตาง ๆ เชน การอดพระกระยาหาร การทรมาน (เพดาน) ดวยพระชิวหา (ลิ้น) เปนตน พระมหาบุรุษไดทรงบําเพ็ญทุกรกิริยาเปนเวลาถึง 6 ป ก็ยังมิได ํ และอัสสชิ เปนผูคอยปฏิบัติรับใชดวยหวังวา พระมหาบุรุษตรัสรูแลวพวกตนจะไดรับการสั่งสอน 6 ถายทอดความรูบาง และเมื่อพระมหาบุรุษเลิกลมการบําเพ็ญทุกรกิริยา ปญจวัคคียก็ไดชวนกันละทิ้ง พระองคไปอยู ณ ปาอิสิปตนมฤคทายวัน นครพาราณสี เปนผลใหพระองคไดประทับอยูตามลําพังในท ี่ ในความพอเหมาะพอควร นั่นเอง 45 ป นางสุชาดาไดนําขาวมธุปายาส เพื่อไปบวงสรวงเทวดาครั้นเห็นพระมหาบุรุษประทับที่โคน เสด็จไปสูทาสุปดิษฐ ริมฝงแมน้ําเนรัญชรา หลังจากเสวยแลวพระองคทรงจับถาดทองคําขึ้นมาอธิษฐานวา จมลงตรงที่กระแสน้ําวน” ในเวลาเย็นพระองคเสด็จกลับมายังตนโพธิ์ที่ประทับ คนหาบหญา ชื่อ โสตถิยะ ธรรมวิเศษแลวจะไมยอมหยุดความเพียรเปนอันขาด” เมื่อทรงตั้งจิตอธิษฐานเชนนั้นแลว พระองคก็ ทรงสํารวมจิตใหสงบแนวแน มีพระสติตั้งมั่น มีพระวรกายอันสงบ มีพระหทยแนวแน เปนสมาธิบริสุทธิ์ ในปางกอน ตอมาในมัชฌิมยาม คือ ยามกลางแหงราตรี พระองคทรงตรัสรูจุตูปปาตญาณ คือ ญาณ คือ ญาณหยั่งรูในการสิ้นไปแหงอาสาวกิเลสทั้งหลาย พระองคทรงตรัสรูอริยสัจ 4 คือ ทุกข สมุทัย ออกผนวชจนถึงวันตรัสรูธรรม รวมเปนเวลา 6 ป 7 สัปดาห ทรงรําพึงวา ธรรมะของพระองคเปนเรื่องยากสําหรับคนทั่วไปจะรู พระองคนอมพระทัย ดอกบัว 4 เหลา คือ พวกที่ฟงธรรมแลวรูเขาใจโดยงาย คือ บัวที่อยูพนน้ํา พวกที่ฟงธรรมที่อธิบาย ทบทวนไปมาจึงจะเขาใจเหมือนบัวที่อยูใตน้ํา และพวกสุดทาย คือ พวกที่ฟงธรรมแลวทําอยางไรก็ เผยแผศาสนา พระองคทรงพิจารณาจะสอนพระธรรมใหกับใครกอนเปนคนแรก ครั้งแรกคิดจะสอน ที่ปาอิสิปตนมฤคทายวัน พระองคทรงแสดงปฐมเทศนา ในวันขึ้น 15 ค่ํา เดือน 8 (เดือนอาสาฬหะ) 7 เรียกวา ธรรมจักกัปปวัตตนสูตร ทานโกณทัญญะ ฟงธรรมแลวเกิดดวงตาเห็นธรรม คือ บรรลุโสดาบัน จึงทูลขออุปสมบท เรียกการบวชครั้งนี้วา “เอหิภิกขุอุปสัมปทา” เปนพระสงฆที่พระพุทธเจาบวชให อาสาฬหบูชา เปนครั้งแรก ศาสนาพุทธ ตอมาพระพุทธเจาทรงอนุญาตใหพุทธสาวก สามารถบวชใหกับผูที่เลื่อมใสในศาสนาพุทธได พระพุทธศาสนาจึงหยั่งรากฝงลึกในดินแดนสุวรรณภูมิ เชน ประเทศอินเดีย ประเทศปากีสถาน อุบาสก อุบาสิกา และพุทธบริษัท 4 นี้จะทําหนาที่เผยแผคําสอนของพระพุทธเจาและสืบทอดพระพุทธ- เมืองกุสินารา เพื่อเสด็จดับขันปรินิพพาน ณ เมืองนั้น พระองคเสวยอาหารมื้อสุดทายที่นายจุนทะ กอนที่พระองคจะเสด็จปรินิพพาน ซึ่งหมายถึง การไมมาเวียนวายตายเกิดในวัฏสงสาร ความวา “โยโวอานฺทธมฺมจวินฺโยมหาเทสิโตปฺญตโตโสโวมมจฺจเยนสตฺถา” แปลวา “ดูกอนอานนท ทั้งหลาย เมื่อเราลวงลับไปแลว” วาจาครั้งสุดทายที่เราจะกลาวแกทานทั้งหลาย สังขารทั้งหลายทั้งปวง มีความสิ้นไปและเสื่อมไป 8 พระพุทธเจา ประสูติ ตรัสรู ปรินิพพาน ในวันเดียวกัน คือ วันเพ็ญ เดือน 6 เรียกวา วัน “วิสาขบูชา” วันวิสาขบูชา ประสูติ ตรัสรู ปรินิพพาน การเผยแผพุทธศาสนาเขาสูประเทศไทย เสด็จปรินิพพาน พระเจาอโศกมหาราช สถาปนาศาสนาพุทธเปนปกแผน และสงพระเถระไปเผยแผ และพระอุตตระเถระ ซึ่งเปนนิกายเถรวาท ขณะนั้นไทยอยูบนดินแดนที่เรียกวา สุวรรณภูมิ มีขอบเขต จังหวัดนครปฐม มีหลักฐาน คือ พระปฐมเจดีย และรูปธรรมจักรกวางหมอบ สมัยนี้เรียกวา ตอมาสมัยอาณาจักรอายลาว ศาสนาพุทธนิกายมหายาน เผยแผมายังอาณาจักรนี้เพราะ สัมพันธไมตรีกับอาณาจักรอายลาว จึงทําใหไทยนับถือศาสนาพุทธแบบมหายาน เปนครั้งแรกแทน 9 ในพุทธศตวรรษที่ 13 พ.ศ. 1300 สมัยอาณาจักรศรีวิชัย ในเกาะสุมาตราไดเจริญรุงเรือง และนําพระพุทธศาสนาแบบมหายานเขามาเผยแผดังมีหลักฐานที่ปรากฏอยู คือ พระบรมธาตุไชยา ในพุทธศตวรรษที่ 15 พ.ศ. 1500 อาณาจักรลพบุรีเจริญรุงเรือง ในขณะเดียวกันอาณาจักรขอม ผสมผสานกับศาสนาพราหมณ และทรงสรางศาสนาสถานเปนพระปรางคและปราสาท อาณาจักรลพบุรี ภาษาไทย วรรณคดีไทย จะเห็นสิ่งกอสราง คือ พระปรางคสามยอด จังหวัดลพบุรี ปราสาทหินพิมาย เชน ศิลปะแบบขอม เดียวกัน และแผขยายอาณาจักรถึงลานนา ลานชาง คือ เชียงใหม ลําพูน เชียงราย จึงรับพระพุทธศาสนา แบบเถรวาท หลักฐานที่ปรากฏ คือ การกอสรางเจดียแบบพมา ซึ่งปรากฏอยูตามวัดตาง ๆ อยูที่นครศรีธรรมราช จึงนิมนตมาที่สุโขทัย นับเปนจุดสําคัญที่ทําใหพุทธศาสนาดํารงมั่นคงมาใน คือ ครั้งที่ 1 ในสมัยพอขุนรามคําแหงมหาราช ในสมัยที่ 2 คือ สมัยพระยาลิไท กษัตริยทุกพระองค โดยเฉพาะพระพุทธรูป ไมมีศิลปะสมัยใดงามเสมือน ตั้งถิ่นฐานที่ลุมแมน้ําปง สนับสนุนใหพุทธศาสนารุงเรืองในเมืองเชียงราย ลําพูน ลําปาง แพร นาน สมัยกรุงศรีอยุธยา พุทธศาสนาสมัยนี้ไดรับอิทธิพลจากศาสนาพราหมณเปนอันมาก ทรงผนวช คือ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และทรงริเริ่มใหเจานายและขาราชการบวชเรียน ทรงรจนา ที่จังหวัดสระบุรี จึงโปรดใหสรางมณฑป วรรณคดีในสมัยนี้ ไดแก กาพยมหาชาติ ในสมัยพระเจาอยูหัว- มาทูลเชิญพระภิกษุสงฆไปเผยแผศาสนาที่ลังกา เพราะศาสนาพุทธที่เรียกวา ลังกาวงศ นั้น เสื่อมลง 10 ไทยจึงสงพระอุบาลีไปประกาศศาสนาและเผยแผศาสนาจนรุงเรืองอีกครั้ง และเรียกศาสนาพุทธ ในครั้งนี้วา นิกายสยามวงศ อารามถูกทําลายยอยยับ พระเจาตากสินมหาราช ทรงเปนผูนําในการกอบกูอิสรภาพ ทรงตั้งเมืองหลวงที่ จากเวียงจันทนมายังประเทศไทย ี่ และโปรดใหมีการสังคายนาพระไตรปฎกครั้งที่ 9 และถือเปนครั้งที่ 2 ในดินแดนประเทศไทยปจจุบัน รัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว (พ.ศ. 2367 - 2394) ทรงสราง 3 วัด คือ วัดเฉลิมพระเกียรติ วัดเทพธิดารามวรวิหาร และวัดราชนัดดารามวรวิหาร และทรงบูรณะ ปฏิสังขรณวัด ศูนยกลาง ทรงสรางพระไตรปฎกเปนจํานวนมากยิ่งกวารัชกาลใด ๆ พระไตรปฎก ปฏิสังขรณวัด กําเนิดการบําเพ็ญกุศลพิธีมาฆบูชา เปนครั้งแรกที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม สมัยรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยหัว (พ.ศ. 2411 - 2453) ทรงสราง และสถาปนาการศึกษาสําหรับพระสงฆ 2 แหง คือ มหามกุฏราชวิทยาลัย ที่วัดบวรนิเวศวิหาร และมหา- ู ทรงพระราชนิพนธหนังสือทางพระพุทธศาสนา คือ พระพุทธเจาตรัสรูอะไร และเทศนาเสือปา เรียกวา "พระไตรปฎกสยามรัฐ" มีตราชางเปนเครื่องหมายเผยแพร ทรงประกวดหนังสือสอนพระพุทธศาสนา 11 สมัยรัชกาลที่ 8 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวอานันทมหิดล (พ.ศ. 2477 - 2489) มีการแปล พระไตรปฎกเปนภาษาไทย ทรงตราพระราชบัญญัติคณะสงฆ พ.ศ. 2484 เลิกการปกครองสงฆแบบ สมัยรัชกาลที่ 9 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (พ.ศ. 2489 - 2559) มีการ มีการสงพระสงฆไปเผยแผศาสนาพุทธในตางประเทศ เสด็จออกผนวชที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร และ 1.2 ศาสนาอิสลามในประเทศไทย ประวัติศาสดา ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ ทานนบีมุฮัมมัด เปนบุตรของอับดุลลอหแหงอารเบีย ทานศาสดานบีมุฮัมมัด เกิดที่มหานครมักกะห (เมกกะ) ตรงกับวนจันทรที่ 17 (บางก็วา 12) อาณาจักรอักซุม (เอธิโอเปยปจจุบัน) กรีฑาทัพชางเขาโจมตีมหานครมักกะฮ เพื่อทําลายกะอบะฮ อันศักดิ์สิทธิ์ แตอัลลอฮไดทรงพิทักษมักกะฮดวยการสงกองทัพนกที่คาบกรวดหินลงมาทิ้งบนกองทัพนี้ 12 ในปเดียวกันนั้นมีแผนดินไหวเกิดขึ้นในเปอรเซีย เปนเหตุใหพระราชวังอะนูชิรวานของ เมื่อมูฮัมมัดมี อายุได 20 ป กิตติศัพทแหงคุณธรรมและความสามารถในการคาขายกเขาถึงหู ในความสามารถและความซื่อสัตยของทานเปนอยางมาก ประชาชน เพื่อขจัดทุกขบํารุงสุขใหประชาชน กิจการประจําวันของทาน ก็คือประกอบแตกุศลกรรม เมื่ออายุ 40 ป ทานไดรับวิวรณจากอัลลอฮพระผูเปนเจาในถ้ําฮิรออ ซึ่งอยูบนภูเขาลูกหนึ่ง ผูเผยแผศาสนาของอัลลอฮ ดั่งที่ศาสดามูซา (โมเสส) อีซา (เยซู) เคยทํามา นั่นคือ ประกาศใหมวล เหลานี้รวบรวมขึ้นเปนเลม เรียกวา คัมภีรอัลกุรอาน สละทรัพยสินเงินทองของทานไปมากมาย และทานอบูฎอลิบก็ไดปกปองหลานชายของตนดวยชีวิต เดียวกันชาวกุเรชและอาหรับเผาอื่น ๆ ที่เคยนับถือทานพากันโกรธแคนตั้งตนเปนศัตรูกับทานอยาง 13 ผูใดจนตองอดอยากเพราะขาดรายไดและไมมีเงินที่จะซื้ออาหาร อบูซุฟยาน แหงตระกูลอุมัยยะห และอบูญะฮัล คือ สองในจํานวนหัวหนามุชริกูนที่ไดพยายามทําลายลางศาสนาอิสลาม เรียกสัญญาสงบศึกครั้งนั้นวา สัญญาฮุดัยบียะห ป ค.ศ. 630 ทานนบีจึงนําทหาร 10,000 คน เขายึดเมืองมักกะห ทานจึงประกาศนิรโทษกรรมใหชาวมักกะห ที่ 12 ป ค.ศ. 632 รวมอายุได 63 ป การเผยแผศาสนาอิสลามเขามาสูประเทศไทย จากบันทึกทางประวัติศาสตรของมุสลิม ชนชาติเปอรเซียและชนชาติอาหรับ ไดเดินทางมา และมะละกา นั้น เจาผูครองนครแทบทุกเมืองเปนชาวมุสลิมมาแตเดิม ไมปรากฏวาทางกรุงสุโขทัย ตองสงดอกไมเงินดอกไมทองเปนเครื่องบรรณาการตามกําหนด หากเมืองใดแข็งเมืองทางเมืองหลวง เจาพระยาบวรราชนายก ตําแหนง วางจางมหาดไทย นับวาทานเปนผูนําศาสนาอิสลาม สุสานบริเวณทากายี ปจจุบันเปนมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา ทานเปนตนตระกูลอหะหมัดจุฬา มีชาวเปอรเซีย ชื่อวา ทานโมกอล อพยพครอบครัวและบริวารมาจากเมืองสาเลห เกาะชวากลาง เพราะตองปองกันตัวจากโจรสลัด เจาพระยานครศรีธรรมราช ซึ่งมีหนาที่ดูแลหัวเมืองภาคใตได ขาหลวงผูสําเร็จราชการเมืองสงขลา เมื่อทานโมกอลถึงแกอสัญกรรมบุตรชาย คือ ทานสุลัยมาน เปน พระเชษฐาธิราช คือ พระเจาทรงธรรม และพระโอรสสิ้นชีวิตและสถาปนาตนเปนกษัตริย ทรงพระนามวา 14 เมื่อ พ.ศ. 2173 สถาปนาตนเปนสุลตาน ชื่อ สุลตานสุลัยมานชาห ตลอดสมัยปรับปรุงเมืองสงขลาเปน เมืองทาสําคัญ มีกําลังทหารเขมแข็งทั้งทางน้ําและทางบก กรุงศรีอยุธยาเคยยกกองทัพไปปราบ 2 ครั้ง การคา มีโกดังสินคามากมาย และการทางคมนาคม ทําใหไมตองออมเรือไปยังสิงคโปร ทําใหยนระยะทาง โบราณสถานของชาติ คนทั่วไปนับถือทานมาก เรียกทานวา ดาโตะมะหรุม หมายถึง ดาโตะผูลวงลับ องคอื่นอีก จึงยกทัพไปปราบนครสงขลา ซึ่งสุลตานมุตตาฟา บุตรของสุลตานสุลัยมานชาห ครองอยู และสลายเมืองสงขลาเสีย สมเด็จพระนารายณมหาราช มิไดถือโทษสุลตานมุตตาฟา เพราะถือวาเปน เรียกวา เสาประโคน อยูกลางเมืองเปนหลักฐานมาจนทุกวันนี้ สวนนองชายของพระชายา คือ ทานหะซันและทานรูเซ็น โปรดเกลาฯ ใหรับราชการในกรุงศรีอยุธยาพรอมกับบุตรชายคนโต คือ เตาฟค ที่ตลอดระยะเวลาของกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร จนถึงสมัยของพระบาทสมเด็จ- เชน ตําแหนงลักษมณา เปนภาษามาเลเซีย แปลวา นายพลเรือ ตั้งแตสมัยกรุงศรีอยุธยาถึงกรุง- เปนที่นาสังเกตอีกอยางหนึ่งวา ศาสนาอิสลาม นิกายซุนหนี่และนิกายชีอะหในประเทศไทย สุวรรณภูมิ สวนนิกายชีอะหนั้นไดเขามาพรอมกับทานเฉกอะหมัด สมัยพระเจาทรงธรรม ทั้งสองนิกายนี้ หัวเมืองชายแดนภาคใต ตั้งแตสมัยกรุงศรีอยุธยา ดินแดนของไทยครอบคลุมถึงหลายหวเมือง ปจจุบันมีปตตานี เปนเมืองใหญ ครอบคลุมไปถึงยะลา นราธิวาส สตูล ตกอยูในประเทศราชของไทย แผนดินโดยการปราบดาภิเษก เจาเมืองเหลานั้นมักถือโอกาสแข็งเมือง ตั้งตนเปนอิสระบอยครั้ง ทาง คลองตะเคียน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีชาวมุสลิมเชื้อสายปตตานีจํานวนมาก สวนชาวมุสลิม 15 แขกเทศหรือแขกแพ เชื้อสายเปอรเซียหรืออาหรับ มีภูมิลําเนาอยูแถบหัวแหลม หรือทากายี เปนชาว- มุสลิมชีอะห เชื้อสายเปอรเซีย รวมกัน คือ การติดตอคาขาย การศึกษารัฐธรรมนูญไทยทุกฉบับปรากฏขอความสําคัญ คือ คือ ยะลา ปตตานี นราธิวาส ซึ่งไมไดเกิดจากปญหาความแตกตางทางศาสนา แตเกิดจากคนบางกลุม ในป พ.ศ. 1847 - 1921 อิบนีบาตูเตาะห ชาวโมร็อกโกเชื้อสายอาหรับ ทําการเผยแพรศาสนา ศาสนาอิสลาม เพราะในคัมภีรอัลกุรอานนั้น มีบทบัญญัติทั้งทางโลกทางธรรมมีหลักวิชาเศรษฐศาสตร การสงคราม และกิจวัตรประจําวันของบุคคลแตละคน ดังนั้น เมื่อมีพระราชาศรัทธาในศาสนาจึง เผยแผศาสนาอิสลามไปในหมูพสกนิกรและจัดระบบการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ สังคม การสมรส จนกลายเปนรัฐอิสลาม และขยายขึ้นมาจากตอนเหนือของมลายูเขามาสูตอนใตของประเทศไทย และ ศาสนาอิสลามทั้งสิ้น ศาสนาอิสลามจากอินเดียใตเขามาสูมาเลเซีย ภาคใตของประเทศไทย สุมาตรา ในอินเดียและเปอรเซีย ซึ่งตางจากศาสนาอิสลามในอาระเบีย ประมาณคริสตศตวรรษที่ 9 อิสลามได 1.3 ศาสนาคริสตในประเทศไทย ประวัติศาสดา ศาสดาของศาสนาคริสต คือ พระเยซู เกิดในชนชาติฮีบรู หรือ ยิว หรือ อิสราเอล พระเยซูคริสต ผูปลดเปลื้องทุกขภัย 16 พระเยซู เกิดที่หมูบานเบธเลเฮม แขวงยูดาย กรุงเยรูซาเล็ม ในปาเลสไตน เมื่อ พ.ศ. 543 แตไปเติบโตที่ เมืองนาซาเรธ แควนกาลินี หางจากนครยูซาเล็ม ประมาณ 55 ไมล มารดาของพระเยซู ขณะที่โยเซฟ ยังเปนคูหมั้นมิไดอยูกินดวยกัน รอนถึงเทวทูตของพระเจา หรือ พระยะโฮวาห คือ เทวา- ใหตั้งชื่อวา พระเยซู ตอไปคนผูนี้จะชวยไถบาปใหชาวยิวรอดพนจากความทุกขทั้งปวง โยเซฟ ปฏิบัติ เลี้ยงดูอยางดี มีความรูภาษากรีกแตกฉาน ศึกษาพระคัมภีรเกา ไดมอบตัวเปนศิษยของโยฮัน เมื่ออายุได 30 ป ไดรับศีลลางบาปจากจอหน โดยอาบน้ําลางบาปที่แมน้ําจอรแดน ตั้งแตนั้นมา สั่งสอนไปทั่วประเทศปาเลสไตน หรือ อิสราเอล ประมาณ 3 ป มีผูนับถือพระเยซูมากขึ้น แตก็ทําให พวกปุโรหิต พวกธรรมาจารย และพวกฟารซี เกลียดชัง ขณะที่พระเยซูพรอมสาวก 12 คนกําลัง ไมกางเขนไว 3 วน ไดสิ้นพระชนมและเสด็จไปสูสวรรค พระเยซูไดเลือกอัครสาวก 12 คนเปนหลัก ปจจุบัน เรียกวา สมเด็จพระสันตะปาปา ี 1. นิกายโรมันคาทอลิก คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิก นับถือพระแมมารี และนักบุญตาง ๆ สมัยอัครสาวกกลุมแรก โดยถือวา นักบุญเปโตร หรือ นักบุญปเตอร คือ พระสันตะปาปา คําสอนอยู 25 ป ทําใหกรุงโรมเปนศูนยกลางของศาสนา จึงเกิดคําวา โรมันคาทอลิก พระสันตะปาปาเบนนิดิก ที่ 16 องคปจจุบันเปนองคที่ 265 คาทอลิกนั้นจะมีนักบวช 17 ตามเสียงอานภาษาโปรตุเกส ผูเผยแพรยุคแรก ๆ มีผูนับถือนิกายนี้ประมาณ 1,000 ลานคน นิกายนี้ถือวา พระ (บาทหลวง) เปนสื่อกลางของพระเจา ั การเผยแผนิกายโรมันคาทอลิกในประเทศไทย คริสตศาสนาที่เผยแผในไทยเปนครั้งแรกตรงกับสมัยกรุงศรีอยุธยา ตั้งแตรัชสมัยสมเด็จ ู ระยะแรกที่ยังถูกปดกั้นทางศาสนา มิชชันนารี จึงเนนการดูแลกลุมคนชาติเดียวกัน กระทั่ง พระเจาหลุยสที่ 4 ทําใหมีจํานวนบาทหลวงเขามาเผยแผศาสนามากขึ้น และการแสดงบทบาททาง ดานสังคมสงเคราะห มีการจัดตั้งโรงพยาบาล ดานศาสนา มีการตั้งโรงเรียนสําหรับสามเณร คณะรักไมกางเขน การเผยแผศาสนาเชนเดิม เพราะถูกจํากัดขอบเขต ถูกหามประกาศศาสนา ถูกหามเขียนหนังสือ เอกราชใหพมา แตเพราะประเทศกําลังอยูในภาวะสรางบานเมืองขึ้นใหม จึงไมกาวหนาเทาที่ควร พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว พระองคทรงเปดเสรีการนับถือศาสนาและทรงประกาศ 18 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว แมวาสัมพันธภาพระหวางไทยกับ ฝรั่งเศสไมดีนัก แตพระองคก็ทรงรับรองมิสซังโรมันคาทอลิก เปนนิติบุคคล อัสสัมชัญ ใน พ.ศ. 2420 (ค.ศ. 1877) ภายหลังเกิดโรงเรียนอีกหลายแหง เชน โรงเรียนอัสสัมชัญ- การเผยแพรคริสตศาสนานิกายโปรเตสแตนตในประเทศไทย คือ ศิษยาภิบาล 2 ทาน ศาสนาจารยคารล ออกัสตัส เฟรดเดอริค กุตสลาฟ เอ็ม.ดี (Rev. Carl Friedrich Society) และศาสนาจารยจาคอบ ทอมลิน (Rev.Jacob Tomlin) ชาวอังกฤษ จากสมาคมลอนดอน (ค.ศ. 1828) ทั้งสองทานชวยกันเผยแพรศาสนาดวยความเขมแข็ง for Foreign Missions หรือ A.B.C.F.M.) เขามา ั 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2378 (ค.ศ. 1835) การแพทยและการพิมพ ทั้งรักษาผูปวยไขทรพิษและอหิวาตกโรค นําการผาตัดเขามาครั้งแรก และจัดพิมพหนังสือ “บางกอกกาลันเดอร” ซึ่งเปนจดหมายเหตุรายวัน กลาวไดวา ความเชื่อมั่นของ มิชชันนารีที่สําคัญอีก 2 กลุม ไดแก คณะอเมริกันแบ็พติสมิชชัน (The Americam Baptist (ค.ศ. 1837) และจัดพิมพหนังสือภาษาไทยและภาษาอังกฤษ รวมทั้งออกหนังสือพิมพ “สยามสมัย” 19 ริเริ่มเปดโรงเรียนแบบเชาไปเย็นกลับ ซึ่งตอมาไดรวมกับโรงเรียนประจําของมิชชันและพัฒนาตอมา เปน โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย ในปจจุบัน 1.4 ศาสนาพราหมณ - ฮินดูในประเทศไทย ประวัติศาสนา ศาสนาพราหมณ - ฮินดู ไมมีศาสนา แตนับถือเทพเจาหลายองค ศาสนานี้เกิดในประเทศอินเดีย เมื่อประมาณ 1,400 ปกอนพุทธศักราช ถือวาเปนศาสนาที่เกาแกที่สุดในโลกแตเดิมศาสนานี้เรียกวา หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา วิษณุธรรม พระวิษณุ และพระนารายณ เปนองคเดียวกัน สันตกุมาร ผูเปนบุตรอีกชั้นหนึ่ง ตอมาทั้งสองทานก็ไดสั่งสอนแกพระนารถมุนี ผูเปนเทพฤๅษี เพื่อให คือ พระกปลมุนี ผูเกิดมาเปนมนุษยมีตัวตนอยูในโลกไดแสวงธรรมครั้งแรกที่วินทุอาศรม ตอมาไดตั้ง อาศรมขึ้นที่ปลายแมน้ําคงคา ที่เรียกวา กันคงคาสาคร ดังนั้น ในเดือนธันวาคมและมกราคมของทุกป พระศิวะ พระปรมาตมันไมมีรูปและไมมีตัวตน จึงกลาวกันวาเปน นิรังการ หรือ นิรากาล คือ ไมมีอาการ ตอมาเมื่อพระปรมาตมัน ประสงคจะสรางโลกก็เลยกลายเปนสาการภาพ คือ เกิดภาวะอันมี พระพรหม เปนผูสรางโลกตาง ๆ พระศิวะ เปนผูสังหารหรือทําลายโลกตาง ๆ เทพเจาของศาสนาพราหมณ - ฮินดู มีอยูเปนจํานวนมาก เปนศาสนาประเภท พหุเทวนิยม นับถือพระเจาหลายองค แตละเทวสถาน 20 คัมภีรพระเวท เปนคัมภีรที่ประมวลความรูตาง ๆ อันเปนความรูทางศาสนาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งไดแก บทสรรเสริญ บทสวดออนวอนพิธีกรรม เพื่อการบูชายัญ เวทมนตรคาถา และกวีนิพนธ ชาวอารยันเมื่อไดครอบครองอินเดียอยางมั่นคงแลว ไดรวบรวมคัมภีรพระเวทตามความเชื่อ เปนตํารา แตเปนความรูที่เกิดขึ้นเอง เปนทิพยที่ออกมาจากพระพรหม 1. ศรุติ การไดยินไดฟง หมายถึง การไดยินเสียงที่เปนทิพย ผูที่ไดยินเสียงทิพย คือ ฤๅษี แมนยํา ตัวอยางเชน พระเวททั้ง 4 คัมภีรอิติทาส และคัมภีรปุราณะ เปนตน ความรู หรือ เวทะ ที่สําคัญที่สุดคือ คัมภีร ไตรเวท การคนจึงไดเกิด มียชุรเวท และสามเวท ขึ้นตามลําดับ คัมภีรพระเวท จึงหมายรวมทั้ง 3 คัมภีรและ เลมหนึ่งเรียกวา “อถรรพเวท” รวมกันกับคัมภีรเกาเปน 4 คัมภีร แตคงเรียกรวมกันวา “ไตรเวท” คัมภีรไตรเวท มีอยู 4 คัมภีร ดังนี้ ตาง ๆ พิธีประกอบพิธีกรรมและบวงสรวง เปนสวนมาก แตงขึ้นใหมมีประมาณ 78 บท ใชสําหรับสวดในพิธีถวายน้ําโสมและขับกลอม 4. คัมภีรอถรรพเวท (Athava Veda) เปนคัมภีรที่แตงขึ้นใหมในปลายสมัยพราหมณ กลับมาเปนสวัสดิมงคล นําความชั่วรายไปบังเกิดแกศัตรู 21 คัมภีรทั้ง 4 นี้ องคประกอบเหมือนกัน 4 หมวด ตอไปนี้ 1. มันตระ เปนหมวดที่รวบรวมมนตตาง ๆ สําหรับเปนบทบริกรรมและขับกลอมออนวอน 2. พราหมณะ หมวดนี้เปนบทรอยแกวหรือเรียงความ อธิบายระเบียบการประกอบ 3. อารัญญกะ เปนบทรอยแกว ใชเปนตําราคูมือการปฏิบัติของพราหมณ ผูประสงค การอยูครองเรือน คัมภีรนี้เนนเรื่องอาตมันเทพเจา โลก และมนุษย ถือวา เปนคัมภีรเลมสุดทายของ การอธิบายสาระสําคัญของคัมภีรพระเวททั้งหมด ดังนี้ 1) ปรมาตมัน คือ วิญญาณดั้งเดิมหรือความเจริญสูงสุดของโลกและชีวิตหรือ 2) อาตมันหรือชีวาตมัน เปนสวนอัตตายอยหรือวิญญาณยอย ซึ่งปรากฏแยก หรือปรมาตมันได จึงจะพนจากทุกขไมมีการเวียนวายตายเกิดอีกตอไป ผูนั้นจะตองบําเพ็ญเพียรทํากรรมดีและประกอบพิธีกรรมตาง ๆ ที่เรียกวา โยคะ การศึกษาจนเขาใจพระเวทอยางถูกตอง คัมภีรของศาสนาพราหมณ - ฮินดู คือ การเผยแพรของศาสนาพราหมณในประเทศไทย ศาสนาพราหมณนี้นาจะเขามากอนสมัยสุโขทัย โบราณสถานและรูปสลักเทพเจาเปนจํานวนมากได 22 หมวกกระบอก เขาใจวานาจะมีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 9 - 10 หรือเกาไปกวานั้น (ปจจุบันอยูที่ พิพิธภัณฑสถานแหงชาติ กรุงเทพมหานคร) สถานที่สําคัญที่ขุดพบ เชน ปราสาทพนมรุง จังหวัดบุรีรัมย ปราสาทหินพิมาย จังหวัดนครราชสีมา ศาสนาพราหมณ ไดเขามามีบทบาทมากขึ้นควบคูไปกับพุทธศาสนา ในสมัยนี้มีการคนพบเทวรูป นอกจากหลักฐานทางศิลปกรรมแลว ในดานวรรณคดี ไดแสดงใหเห็นถึงความเชื่อของศาสนา- ลาโทษพระแมคงคา นาจะไดอิทธิพลจากศาสนาพราหมณ เชนกัน พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพิธีตรียัมปวาย เปนตน โดยเฉพาะสมเด็จพระนารายณ- เทวสถานทุก ๆ ปตอมาในสมัยรัตนโกสินทรตอนตน 1. พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ไดโปรดเกลาฯ ใหผูรูแบบแผนครั้งกรุงเกาทําการคนควา ซึ่งมี 5 ขั้นตอน คือ สมภพ และแกะพระราชลัญจกรประจํารัชกาล 1.3 ขั้นพิธีบรมราชาภิเษก มีการสรงพระมุรธาภิเษก จากนั้นรับการถวายสิริราช 23 1.4 ขั้นพิธีเบื้องปลาย เสด็จออกมหาสมาคมและสถาปนาสมเด็จพระบรมราชินีแลว เสด็จพระราชดําเนินไปทําพิธีประกาศพระองคเปนศาสนูปถัมภกในพระพุทธศาสนา เฉลิมพระราชมณเฑียร เสด็จเลียบพระนคร พระมหากษัตริยที่จะเสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษก จะตองสรง ใชน้ําจากปญจมหานที คือ คงคา ยมุนา มหิ อจิรวดี และสรภู ซึ่งทําเปนน้ําที่ไหลมาจากเขาไกรลาส สุพรรณบุรี คือ สระเกษ สระแกว สระคงคา และสระยมุนา และไดเพิ่มน้ําจากแมน้ําสําคัญในประเทศ น้ําในแมน้ําเจาพระยา ตักที่ตําบลบางแกว เขตอางทอง น้ําในแมน้ําราชบุรี ตักที่ตําบลดาวดึงส เขตสมุทรสงคราม คือ การยกโคมตามประทีปบูชาเทพเจาตรีมูรติ กระทําในเดือนสิบสองหรือเดือนอาย กินคนละ 3 วัน ทุกเชาตองถวายน้ํามหาสังขทุกวัน จนถึงลดโคมลง ตอมสมัยรัชกาลที่ 4 ไดทรงโปรด พระราชพิธี จากนั้นแผพระราชกุศลใหเทพยดา พระสงฆเจริญพุทธมนตตอไป จนไดฤกษแลวทรงหลั่ง ตลอดเสาทาน้ําปูนขาว มีหงสติดลูกกระพรวน นอกจากนี้มีเสาโคมบริวารประมาณ 100 ตน ยอดฉัตร 4. พระราชพิธีตรียัมปวาย จึงจัดพิธีตอนรับใหใหญโตเปนพิธีหลวงที่มมานานแลว ในสมัยรัตนโกสินทรไดจัดกันอยางใหญโตมากระทํา ในเดือนอายตอมาเปลี่ยนเปนเดือนยี่ 24 5. พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แตเดิมมาเปนพิธีพราหมณ ภายหลังไดเพิ่มพิธีสงฆ จึงทําใหเกิดเปน 2 ตอน คือ พิธีพืชมงคล เปนพิธีสงฆเริ่มตั้งแตการนําพันธุพืชมารวมพิธีพระสงฆ สวดมนตเย็นที่ทองสนามหลวง จนกระทั่งรุงเชา ของพราหมณที่เขามามีอิทธิพลตอสังคมไทยเริ่มลดบทบาทลงไปมาก เพราะพุทธศาสนาไดเขามามี ู ยังคงอิทธิพลควบคูไปกับการนับถือพุทธศาสนา ประกอบกับในโบสถของพวกฮินดูมักจะตั้ง พระวิษณุ ทําใหคนไทยที่นับถือพุทธศาสนาบางกลุมนิยมมาสวดออนวอนขอพรและบนบาน หลายคน 25 กิจกรรมที่ 1 ใหผูเรียนศึกษารายละเอียดและนํามาอภิปรายรวมกันในเรื่องตอไปนี้ 2. บุคคลที่มีชื่อเสียงและมีผลงานในการเผยแพรศาสนาคริสตในประเทศไทย ี่ ทวีปเอเชียเปนแหลงกําเนิดศาสนาที่สําคัญของโลก เชน ศาสนาคริสต ศาสนาอิสลาม ศาสนาพุทธ ิ จะนับถือศาสนาอิสลาม ไดแก ประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย และบรูไน สําหรับประเทศฟลิปปนส จําแนกดังตอไปนี้ 26 27 2.1 พุทธศาสนาในเอเชีย พุทธศาสนานิกายใหญ 2 นิกาย คือ เถรวาทกับมหายาน พระธรรมวินัยตามแบบอยางที่พระเถระอรหันตสาวกของพระพุทธเจา เชน พระมหากัสสปะ พระอุบาลี ปรับเปลี่ยนแกไขนิกายนี้ บางทีเรียกวา ทักษิณนิกาย แปลวา นิกายฝายใต เพราะนิกายนี้ตั้งอยูทาง หินยาน แปลวา ยานเล็กหรือยานเลว เพราะนําสัตวใหเขาวัฏสงสารไมไดเหมือนมหายาน นามนี้ไดมา พุทธศาสนิกสัมพันธแหงโลกครั้งที่ 1 ในประเทศลังกา ซึ่งผูแทนที่นับถือพระพุทธศาสนาทุกฝายได 28 ประเทศที่นับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาท คือ ไทย พมา ลังกา ลาว และเขมร พระพุทธศาสนา มหายาน แปลวา ยานใหญ เปนนามตั้งขึ้นเพื่อแสดงวา พุทธศาสนาแบบนี้สามารถชวยให ปรินิพพานแลว 100 ป มีการสังคายนาครั้งที่ 2 เพื่อแกไขความประพฤติทางวินัยบางขอและความแตกแยก มหายาน ตางมีหลักธรรมสวนใหญที่เขากันได คือ อริยสัจ เมื่อมีการจัดตั้งพุทธศาสนิกสัมพันธแหงโลก ตามหลักฐานของประเทศลังกาวา หลังจากทําสังคายนาพระไตรปฎกครั้งที่ 3 พระโมคคัลลีบุตร ควรตั้งโดยชอบในปจจันตประเทศทั้งหลาย จึงไดสงสมณทูตไปสูที่ตาง ๆ ดังนี้คือ 2. พระมหาเทวเถระไปมหิสัณฑละ แควนไมสอร 4. พระโยนกธัมมรักขิตเถระไปอรันตปเทศ แควนคุชราต 29 5. พระมหาธัมมรักขิตเถระไปมหารัฐ แควนมรถะ 6. พระมหารักขิตเถระไปโยนกปเทศ อาณาจักรกรีก 8. พระมหามหินทเถระไปตามพปณณิ เกาะลังกา ดินแดนสุวรรณภูมินั้นตามหลักฐานของจีน หลักฐานของปโตเล มีที่เดินทางมาสูเอเชียอาคเนย ในอดีตกาล คือ ดินแดนสุวรรณภูมิ ประกอบกับวฒนธรรมอินเดียโบราณวัตถุ โบราณสถาน เทวรูป รุงเรืองมาตั้งแตพุทธศตวรรษที่ 3 และรุงเรืองมาตั้งแตตนคริสตศตวรรษมา ศิลปกรรมแบบอมราวดีที่เมืองดุงเคือง จังหวัดกวางนาม พุทธศตวรรษที่ 3 หรือที่ 4 2. ภาคตะวันออกกลาง ประเทศกัมพูชา ปจจุบันมีศิลาจารึกเกาแกที่สุด ในคริสตศตวรรษ จารึกวา “เยธมฺมา...” ที่โบราณสถานของนครปฐม พบศิลปกรรมแบบอมราวดี 4. ภาคตะวันตกประเทศมอญ ประเทศพมา ปจจุบันมีลานทองหลายแผนจารึกวา “เยธมฺมา...” 5. แหลมมลายูมีหลักฐานของจีนกลาววามีรัฐเล็ก ๆ ถือตามวัฒนธรรมอินเดียตั้งแต 6. หมูเกาะมีศิลาจารึกหลายแหงที่เมืองกุไตและที่ภาคตะวันตกของหมูเกาะชวา พระพุทธศาสนาใหลงรากแกว จนปจจุบันนี้ประชาชนของประเทศเหลานี้นับถือศาสนาพุทธ การเผยแผพระพุทธศาสนาประเทศตาง ๆ ในทวีปเอเชีย 1. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศลังกา เมื่อพระเจาอโศกมหาราชเสด็จขึ้นครองราชสมบัตินั้น 30 พระพุทธศาสนาในประเทศตาง ๆ รวมหลายสายดวยกัน โดยเฉพาะไดทรงสงพระมหินท- เถระ ผูเปนพระราชบุตรไปประกาศศาสนาในลังกาทวีป ซึ่งเปนผลใหพระพุทธศาสนา 2. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศพมา พุทธศาสนิกชนชาวพมามีความเชื่อกันวา พระพุทธศาสนาที่สุวรรณภูมินั้นก็คือ ไปสูเมืองสะเทิม (Thaton) ของพมานั้นเอง เพียงแตวา (หรือเปกูหรือหงสาวดี) และเมืองสะเทิม (หรือสุธัมมาวดี) แตนักประวัติศาสตรบางคน พันปเศษ คือ จับเอาประวัติศาสตรตอนที่พระเจาอโนรธามังชอ หรืออนุรุทธะ นับถือ พระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทยครั้งแรกเมื่อพระโสณะและพระอุตตระเดินทางไป ประกาศศาสนาที่สุวรรณภูมิและเชื่อวาบริเวณพระปฐมเจดียและใกลเคียงจะเปน พ.ศ. 300 แตนักประวัติศาสตรบางคนก็เชื่อวาพระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทยประมาณ 4. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศกัมพูชาตามรายงานของผูแทนกัมพูชาตอพุทธศาสนิก คือ เมื่อ พ.ศ. 743 ปลวงมาแลว ผูใชนามวา อาร.ซี.มชุมดา (R.C.Majumdar) ไดเขียน ศตวรรษที่5 แหงคริสตศักราช คือ ประมาณ พ.ศ. 1000 นั้น พระพุทธศาสนาไดเจริญ พระพุทธศาสนาคงเขาไปสูกัมพูชาในป พ.ศ. 743 เปนตนมา แหลมอินโดจีน ซึ่งเรียกวา อันนัม นั้น ปจจุบันเรียกวา เวียดนาม สมัยกอนเรียกวา จัมปา คือกอน พ.ศ. 744 ถึง พ.ศ. 843 เหตุผลก็คือ การพบพระพุทธรูปสําริดสมัยอมราวดี 31 6. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศจีน ตั้งแตพุทธศตวรรษที่ 6 จนถึงพุทธศตวรรษที่ 13 จีน เปนศูนยกลางที่สําคัญของศาสนาพุทธ เมื่อ พ.ศ. 604 สมัยราชวงศฮั่น พระเจามิ่งตี่ทรง พระพุทธศาสนา มีการสรางวัดมาขาว ซึ่งยังคงอยูถึงปจจุบันพุทธศาสนาเจริญรุงเรือง เผยแผศาสนาพุทธไปยังเกาหลีและญี่ปุน ตอมาในปลายราชวงศถัง พ.ศ. 1388 จักรพรรดิ- ศาสนาพุทธ เปนศาสนาที่ผิดกฎหมาย และหันไปสนับสนุนลัทธิเตาแทน ในสมัยนั้น พุทธศาสนานิกายสุขาวดีและนิกายฌาน ยังคงรุงเรืองมากกลายเปนนิกายเซนในญี่ปุน ภาษาจีนเขาสูประเทศเกาหลี ประมาณป ค.ศ. 372 หรือ พ.ศ. 915 เมื่อราชทูตจีนนํา คัมภีรและภาพวาดไปยังอาณาจักรโคกุรยอ ศาสนาพุทธรุงเรืองในเกาหลีนิกายเซนใน 8. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศญี่ปุน ญี่ปุนไดรับพุทธศาสนาเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 11 เสื่อมลงในอินเดีย เอเชียกลาง จีน และญี่ปุน ยังคงรักษาศาสนาพุทธไวได ตั้งแต พ.ศ. 1253 แบบญี่ปุน รุงเรืองในชวงพุทธศตวรรษที่ 13 - 18 ในราวพุทธศตวรรษที่ 17 - 18 ยังคงรุงเรืองในญี่ปุนจนถึงปจจุบัน ถึง 1043 มีผูนําคัมภีรพระพุทธศาสนาจากอินเดียไปสูทิเบต แตไมไดรับความสนใจ เจริญในประเทศทิเบต สิกขิม และภูฏาน 32 ี แตเดิมเปนชมพูทวีปเชนเดียวกับอินเดียและปากีสถาน เปนดินแดนที่รุงเรืองดวยศาสนาพราหมณและ ศาสนาพุทธ ตอมามีพอคาอาหรับนําศาสนาอิสลามมาเผยแผ ปจจุบันประเทศบังคลาเทศ มีประชาชน ประเทศอินเดีย ประชากรมีจํานวนพันลานคน นับถือศาสนาอิสลาม จํานวน 11.67% ประเทศอินโดนีเซีย มีพื้นที่เปนเกาะ มีประชากร 215 ลานคน จํานวน 181 ลานคน นับถือศาสนาอิสลาม อินโดนีเซีย เปน 12 ลานคน จากประชากร 22 ลานคน ที่นับถือศาสนาอิสลาม และไมใชแตประเทศที่ใชภาษาอาหรับ เปนภาษากลาง ประเทศตาง ๆ เหลานี้ คือ มีลดีฟส ปากีสถาน สาธารณรัฐทาจิกิสถาน ตุรกี เติรก เมนิสถาน อุซเบกิสถาน สาธารณรัฐอิรัก รัฐคูเวต สาธารณรัฐเลบานอน ราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบีย สาธารณรัฐอาหรับซีเรีย นอกจากนี้ ยังมีประเทศสาธารณรัฐคาซัคสถาน มีประชากร 15 ลานคน นับถือศาสนาอิสลาม ประชาชนรอยละ 59.7 นับถือศาสนาอิสลาม สาธารณรัฐมัลดีฟส ประชาชนนับถือศาสนาอิสลาม 2.3 การเผยแพรศาสนาคริสตในเอเชีย ศาสนาคริสต เผยแผในทวีปเอเชียในสมัยโบราณมาพรอมกับการคา แตเนื่องจากอารยธรรม ความเขมแข็งทั้งความเจริญดานวัตถุ การทหาร เศรษฐกิจ และประเพณีตาง ๆ ตองการมีอํานาจทาง อังกฤษ ฝรั่งเศส และตอมาเมื่อมีการพัฒนาการคมนาคมทางอากาศ ประเทศที่เริ่มแผอิทธิพลขึ้นมา 33 อยูในความยึดครองของอเมริกาในชวงสงครามโลกครั้งที่ 2 ประชาชนฟลิปปนสนับถือศาสนาคริสต รอยละ 84 และเกาหลีใต มีผูนับถือศาสนาคริสตมากขึ้น เวียดนาม และติมอรตะวันออก นับถือศาสนาคริสต ศาสนาคริสตอยูบาง 2.4 ศาสนาพราหมณ - ฮินดูในเอเชีย ศาสนาพราหมณ - ฮินดู เปนศาสนาที่เกาแกที่สุดในโลก แลวยังเปนตนแบบของอารยธรรม วัฒนธรรมของโลกเมื่อศึกษาประวัติศาสนาพราหมณ - ฮินดู และศาสนาพุทธในอินเดีย จะเห็นความ เสื่อมลง และมารุงเรืองอีกครั้งในสมัยพระเจาอโศกมหาราช และตอมาพุทธศาสนาเสื่อมลงอีกศาสนา- ในสมัยโบราณประเทศอินเดีย เปนประเทศที่เขมแข็งทางวัฒนธรรม เปนประเทศมหาอํานาจ เนื่องจากอินโดนีเซียเปนประเทศที่เปนหมูเกาะ คราวใดที่ประเทศที่มาติดตอคาขาย มีอิทธิพลทําให ฮินดูเสื่อมลง มีศาสนาพุทธมาแทน ศาสนาพุทธเสื่อมลงแลว และในปจจุบันคนในอินโดนีเซียสวนใหญ กิจกรรมที่ 2 ใหผูเรียนคนควาขอมูลเพื่อเขียนรายงานและความหนาแนนของจํานวนประชากรของ 34 35 เรื่องท 3 หลักธรรมของศาสนาตาง ๆ 3.1 หลักธรรมของศาสนาพุทธ หลักธรรมของศาสนาพุทธ หรืออาจกลาวสั้น ๆ วา ศาสนธรรม ไดจัดไวเปนหมวดหมู 3 หมวด “คัมภีร” ดังนั้น พระไตรปฎก หมายความวา เปนที่รวบรวมคําสั่งสอนของพระพุทธเจาไวเปน ดังนั้น ใน 3 ปฎก ประกอบดวย 2. พระสุตตันตปฎก วาดวยพระธรรมเทศนาทั่ว ๆ ไป ตางกาลเวลา สถานที่ พระสาวกทองจํากันไวได และจัดระเบียบหมวดหมูเปนปฎกตาง ๆ เมื่อ พระพุทธเจาปรินิพพานแลว จึงไดมีการสังคายนา หรือตรวจชําระ จัดระเบียบ คําสอนของพระองค หลักศาสนาพุทธเชื่อเรื่องการเวียนวายตายเกิดของสัตวโลกชีวิตเปนทุกขเปนไป ตามกฎแหงกรรม ทําดีไดดีทําชั่วไดชั่ว ภพภูมิที่เวียนวายตายเกิดภพภูมิของสัตวโลกมี 3 ภูมิ คือ มนุษย ไมมีการเวียนวายตายเกิดอีก การปฏิบัติตามหลักธรรมของศาสนาพุทธนั้นควรเปนไปตามลําดับชั้น คือ 3. การปฏิบัติตนเพื่อความพนทุกข 36 1. การปฏิบัติตนเปนพุทธมามกะ หรือเรียกวา การปฏิบัติตนถึงไตรสรณคมณ นั่นคือ ปฏิญาณวาจะนับถือพระรัตนตรัยโดย แปลวา ขาพเจาขอถึงพระพุทธเจา เปนที่พึ่งในการดําเนินชีวิต แปลวา ขาพเจาขอถึงพระธรรม เปนที่พึ่งในการดําเนินชีวิต แปลวา ขาพเจาขอถึงพระสงฆเปนที่พึ่งในการดําเนินชีวิต แปลวา ขาพเจาขอถึงพระพุทธเจา เปนที่พึ่งในการดําเนินชีวิตแมครั้งที่สอง ทุติยัมป สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ แปลวา ขาพเจาขอถึงพระสงฆ เปนที่พึ่งในการดําเนินชีวิตแมครั้งที่สอง ตะติยัมป ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ ตะติยัมป สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ 2. การปฏิบัติตนตามศีล 5 ศีล 5 เปนพื้นฐานของพุทธศาสนิกชนพึงประพฤติปฏิบัติ คือ แปลวา งดเวนการฆาเบียดเบียน ทํารายรางกายคน และสัตว แปลวา งดเวนจากการถือเอาสิ่งของที่เขาไมให แปลวา งดเวนจากการประพฤติผิดในกาม แปลวา งดเวนจากการพูดปด พูดสอเสียด พูดเพอเจอ แปลวา งดเวนจากสุรา ยาเสพติดทั้งปวง 37 ศีล 5 มีประโยชน คือ 1. เพื่อความสงบสุขของสังคม คือ การปองกันการลวงละเมิดสิทธิของผูอื่น อันจะสงผลให 2. เพื่อพัฒนาจิตใจของผูประพฤติ ปฏิบัติตามศีล เพราะ ศีล 5 บัญญัติขึ้นมา เพื่อควบคุม ใหศีล นั้น ตอนสุดทายพระ จะกลาววา สีเลนะนิพพุติงยันติตัสมาสีลังวิโสธะเย คือ ไปในทางที่ดี ศีลกอใหเกิดโภคทรัพย และศีลนํามาใหไดถึงความดับ หรือพระนิพพาน 3.1 อริยสัจ 4 คือ ธรรมที่พระพุทธเจาทรงตรัสรูอริยสัจ 4 คือ ความจริง 4 ประการ คือ จากสิ่งที่รักที่ชอบใจ ตองการ มีสาเหตุมาจาก ภวตัณหา คือ ความอยากเปนโนน อยากเปนนี่ 3) นิโรธ หมายถึง ความดับทุกข คือ การดับตัณหา ความอยากใหสิ้นไป ถาเรา ความสุขจะเกิดขึ้น หรือ เรียกอยางหนึ่งวา มรรค มีสวนประกอบ 8 ประการ คือ 2. สัมมาสังกัปปะ คือ ความดําริชอบ 4. สัมมากัมมันตะ คือ การกระทําชอบ 38 5. สัมมาอาชีวะ คือ การเลี้ยงชีพชอบ 6. สัมมาวายามะ คือ การเพียรชอบ 8. สัมมาสมาธิ คือ การตั้งใจชอบ ดังนั้น อิทธิบาท จึงแปลวา วิถีแหงความสําเร็จ ประกอบดวย 2) วิริยะ คือ เพียรหมั่นประกอบในสิ่งนั้น มีกําลังใจเขมแข็ง อดทน หนักเอา- 4) วิมังสา คือ หมั่นตริตรอง พิจารณาเหตุผล ในสิ่งนั้น ปรับปรุง พัฒนาแกไข สิ่งนั้นได 1. ทิศเบื้องหนา ไดแก บิดา มารดา เปนผูอุปการะบุตรธิดามากอน นับตั้งแต บุตรธิดา ควรบํารุงบิดา มารดา ดังนี้ 2) ชวยทํากิจของทาน (ใหสําเร็จดวยดี) 4) ประพฤติตนใหเปนคนควรรับทรัพยมรดก และบิดา มารดา ควรอนุเคราะหบุตรธิดา 5 ประการ คือ 2) ใหตั้งอยูในความดี 4) หาคูครองที่สมควรให 39 2. ทิศเบื้องขวา ไดแก อาจารย เพราะอาจารยเปนผูอบรมสั่งสอนศิษย ใหรู วิชาการตาง ๆ และบาปบุญคุณโทษ 1) ดวยการลุกขึ้นตอนรับ ตอนรับดวยความเต็มใจ 3) ดวยการเชื่อฟง อาจารย ควรอนุเคราะหศิษย คือ 2) ใหเรียนดีใหเขาใจดี และถูกตอง 5) ทําความปองกันในทิศทั้งหลาย (คือ จะไปทางทิศไหนก็ไมอดอยาก) 3. ทิศเบื้องหลัง ไดแก สามี ภรรยา เพราะสามีภรรยาเปนผูมาทีหลังจึงยกไว 1) ยกยองนับถือวาเปนภรรยา 3) ดวยการไมประพฤตินอกใจ 5) ดวยการใหเครื่องแตงตัว 1) จัดการงานดี คือ ขยันหมั่นทํากิจการในบาน 3) ไมประพฤตินอกใจ 5) ขยันไมเกียจครานในกิจการทั้งปวง 2) ดวยการเจรจาถอยคําไพเราะ พูดจาออนหวาน มีสาระ 40 3) ดวยการประพฤติประโยชนชวยเหลือ แนะนํา สิ่งที่เปนประโยชน 4) ดวยความเปนผูมีตนเสมอ ทําตัวเสมอกันกับมิตร ไมแสดงกิริยา 5) ไมกลาวใหคลาดจากความจริง จิตใจซื่อตรงสุจริต มีความจริงใจ มิตรพึงอนุเคราะหเพื่อนตอบ ดังตอไปนี้ คือ 2) รักษามิตรของผูประมาท แลวรักษาทรัพยไมใหเกิดอันตราย 4) ไมละทิ้งในยามวิบัติ เมื่อมิตรเสื่อมลาภ ยศ ทรัพย สมบัติ ใหความ เหมือนญาติตนเองดวย 5. ทิศเบื้องลาง ไดแก บาวไพร กรรมกร เพราะเปนผูที่ต่ํากวา จึงยอมตนเปน 1) ดวยการจัดการงานใหทําตามสมควรแกกําลัง ความสามารถ 3) ดวยการพยาบาล เวลาเจ็บไข สมควร 1) ลุกขึ้นทํางานกอนนาย 3) ถือเอาแตของที่นายให 5) นําคุณของนายไปสรรเสริญ ปฏิบัติธรรมเปนอริยสาวกพระพุทธเจา 1) ดวยกายกรรม ทําสิ่งที่เปนประโยชน 41 2) ดวยวจีกรรม พูดมีสัมมาคารวะ 3) ดวยมโนกรรม คิดสิ่งใดประกอบดวยเมตตา 5) ดวยอามิสทาน ถวายปจจัย 4 1) หามไมใหกระทําชั่ว 3) อนุเคราะหดวยน้ําใจอันงาม 5) ทําสิ่งที่เคยฟงแลว ใหแจมแจง 1) ความเปนผูรูจักเหตุ (ธัมมัญุตา) 2) ความเปนผูรูจักผล (อัตกัญุตา) 5) ความเปนผูรูจักกาล (กาลัญุตา) 7) ความเปนผูรูจักเลือกบุคคล (ปุคคลปโรปรัญุตา) 1) การดื่มน้ําเมา 3) เที่ยวดูการละเลน 5) คบคนชั่วเปนมิตร 3.6 พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมะของผูใหญที่ควรปฏิบัติ คือ 2) กรุณา คือ ความปรารถนาใหผูอื่นพนจากความทุกข 4) อุเบกขา คือ การวางเฉยไมลําเอียงทําใหเปนกลางใครทําดียอมไดดี |
เรื่อง ศาสนาและหน้าที่พลเมือง
ลิขสิทธิ์ © 2024 berikutyang Inc.
