แบบฝึกหัด เรื่อง วัฏจักร ของน้ำ

เรื่อง วัฏจักรน้ำ

BY ครูรุ้ง ครูแป้ง

คำนำ ก

สื่อการเรียนรู้ฉบับจัดทำขึ้นเพื่อเป็นสื่อในการเรียนออนไลน์ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถเรียน
รู้ได้ด้วยตนเองในทุกที ทุกเวลา และเรียนรู้ได้ตลอดเวลา โดยสื่อการเรียนรู้ฉบันนี้ เป็นส่วน
หนึ่ งของวิชาวิทยาศาสตร์ โดยสื่อการเรียนรู้ฉบันนี้ จะนำเสนอใน เรื่อง "วัฏจักรน้ำ" ซึ่งมีหัวข้อ
ให้ทำการศึกษา ดังนี้ การเกิดวัฏจักรน้ำ กระบวนการเกิดวักจักรน้ำ ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิด
วัฏจักรน้ำ วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน

หากรายงานเล่มนี้ มีข้อผิดพลาดประการใดคณะผู้จัดทำขออภัยใน ณ ที่นี้ ด้วยค่ะ

คณะผู้จัดทำ

22/02/65

สารบัญ ข

คำนำ หน้ า
สารบัญ ก
คำอธิบายรายวิชา ข
แบบทดสอบก่อนเรียน ค
วิธีการเข้าแบบทดสอบ 1
การเกิดวัฏจักรน้ำ 2
กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 3
ปัจจัยที่ส่ งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ 6
วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน 12
กิจกรรมวัฏจักรน้ำ 15
ตัวอย่างแบบจำลอง 19
แบบทดสอบหลังเรียน 22
ใบกิจกรรม 24
25

คำอธิบายรายวิชา ค

วิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

สาระและมาตรฐานการเรียนรู้

สาระที่ 3 วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ

มาตรฐาน ว 3.2 เข้า ใจองค์ประกอบและความสัมพันธ์ของระบบโลก กระบวนการเปลี่ยนแปลง

ภายในโลกและบนผิวโลก ธรณีพิบัติภัย กระบวนการเปลี่ยนแปลงลมฟ้าอากาศและภูมิอากาศโลก

รวมทั้งผลต่อสิ่ งมีชีวิตและสิ่ งแวดล้อม

ตัวชี้วัด

ป.5/3 สร้างแบบจำลองที่อธิบายการหมุนเวียนของน้ำในวัฏจักรของน้ำ

สาระสำคัญ

วัฏจักรน้ำ เป็นการหมุนเวียนของน้ำที่มีแบบรูป ซ้ำเดิม และต่อเนื่ องระหว่างน้ำในบรรยากาศ

น้ำผิวดิน และน้ำใต้ดิน โดยพฤติกรรมการดำรงชีวิตของพืชและสัตว์ส่งผลต่อวัฏจักรน้ำ

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. อธิบายการหมุนเวียนของน้ำในวัฏจักรน้ำได้ (K)

2. สร้างแบบจำลองอธิบายกาหมุนเวียนน้ำได้ (P)

3. มีความใฝ่เรียนรู้ มีความรับผิดชอบและให้ความร่วมมือในชั้นเรียน (A)

แบบทดสอบก่อนเรียน 1

ให้นั กเรียนเข้า google และพิมพ์ค้นหาคำว่า "QUIZIZZ" และกรอกรหัส
ห้องเพื่อเข้าทำแบบทดสอบ

รหัสห้องมีการ
เปลี่ยนแปลงสามรถ

รับใหม่ได้ในชั้น
เรียน

*หลังจากที่นั กกรอกรหัสห้องแล้วให้นั กเรียน พิมพ์ชื่อจริงตามด้วย_ และ
ตามด้วยเลขที่ เพื่อเข้าทำแบบทดสอบ เช่น กรวรรณ_4

2

แบบทดสอบก่อนเรียน

วิธีเข้าใช้งาน

1.พิมพ์ 2.กรอกรหัส 3.ใส่ชื่อ_เลขที่ 4.รอทำแบบทดสอบ

3

เรื่อง วัฏจักรน้ำ

การเกิดวัฏจักรน้ำ 4

วัฏจักรน้ำ
น้ำเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญต่อสิ่ งมีชีวิต พื้นผิวโลกประมาณใน 4 ส่วน เป็นพื้นน้ำ

น้ำจากฟ้าที่ตกลงมาสู่พื้นผิวโลก จะถูกกักเก็บในแหล่งน้ำผิวดิน เช่น ทะเล มหาสมุทร แม่น้ำ
ลำธาร ทะเลสาบ บึง คลอง ซึ่งน้ำผิวดินบางส่วนจะไหลลงสู่ใต้ตินแล้วกลายเป็นแหล่งน้ำใต้ดิน
กลายเป็นไอน้ำขึ้นไปในบรรยากาศอีกด้วยและยังมีส่วนที่ระเหยเราจะพบว่าน้ำจากแหล่งนำต่าง ๆ
ทั้งบนดิน ใต้ดิน และในบรรยากาศ จะมีการหมุนเวียนของน้ำอยู่ตลอดเวลาหรือที่เรียกว่า วัฎจักร
น้ำ

ภาพที่ 1 แหล่งน้ำตามธรรมชาติ
ที่มา : อวจ. หนั งสือเรียนวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 2 หน้ า85

5

การเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำทำให้เกิดการหมุนเวียนจนเกิดเป็นวัฏจักรน้ำโดยเริ่มจะเมื่อ
น้ำจากแหล่งน้ำต่างๆเช่นมหาสมุทรทะเลแม่น้ำได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์แล้วระเหยกลาย
เป็นไอน้ำลอยขึ้นไปในอากาศ เมื่อไอน้ำไปกระทบกับความเย็นในอากาศจะควบแน่ นกลายเป็น
ละอองน้ำเล็กๆรวมตัวกันเป็นเมฆเมื่อละอองน้ำเล็กๆ เมื่อไอน้ำไปกระทบกับความเย็นในอากาศจะ
ควบแน่ นกลายเป็นละอองน้ำเล็กๆรวมตัวกันเป็นเมฆเมื่อละอองน้ำ เมื่อละอองน้ำ ในเมฆมี
จำนวนมากขึ้นจนอากาศไม่สามารถรับน้ำหนั กได้จะตกลงมาเป็นฝนซึ่งบางส่วนจะระเหยกลับสู่
บรรยากาศบางส่วนจะไหลสู่แหล่งธรรมชาติ หรือซึมลงใต้ดินบางส่วนมนุษย์สัตว์หรือพืชนำไปใช้
ในการบริโภคหรืออุปโภคและน้ำจากแหล่งน้ำต่างๆก็จะระเหยกลายเป็นไอขึ้นไปในอากาศและก็
จะตกลงมาเป็นฝนอีก หมุนวนกันอยู่เช่นนี้ ไม่สิ้ นสุดปรากฏการณ์ดังกล่าวเรียกว่า “วัฏจักรน้ำ”

ภาพที่ 2 การเกิดวัฏจักรน้ำ
ที่มา : อวจ. หนั งสือเรียนวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 2 หน้ า 86-87

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 6

ภาที่ 3 ขั้นตอนการเกิดวัฏจักรน้ำ
ที่มา : https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=CeW%2fW0oJ

7

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำจากภาพประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 1 เมื่อน้ำจากแหล่งน้ำต่างๆเช่นมหาสมุทรทะเลแม่น้ำ หรือ น้ำจากการขับถ่ายของสัตว์ ได้รับ
ความร้อนจากดวงอาทิตย์แล้วระเหยกลายเป็นไอน้ำลอยขึ้นไปในอากาศ

ขั้นที่ 2 เมื่อไอน้ำไปกระทบกับความเย็นในอากาศจะควบแน่ นกลายเป็นละอองน้ำเล็กๆรวมตัวกัน
เป็นเมฆ

ขั้นที่ 3 เมื่อละอองน้ำในเมฆมีจำนวนมากขึ้นจนอากาศไม่สามารถรับน้ำหนั กหรือพยุงไว้ได้จึง
ตกลงมาเป็นฝน

ขั้นที่ 4 น้ำฝนไหลลงกลัลสู่แหล่งน้ำต่างๆ หรือตกลงบนภูเขา ต้นไม้ และ ซึมลงใต้ดิน น้ำเหล่านี้
ก็จะวนกลับสู่ จุดเริ่มต้นของการเกิดวัฏจักน้ำ

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 8

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำจากภาพประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 1 เมื่อน้ำจากแหล่งน้ำต่างๆเช่นมหาสมุทรทะเลแม่น้ำ หรือ น้ำจากการขับถ่าย
ของสัตว์ ได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์แล้วระเหยกลายเป็นไอน้ำลอยขึ้นไปใน
อากาศ

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 9

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำจากภาพประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 2 เมื่อไอน้ำไปกระทบกับความเย็นในอากาศจะควบแน่ นกลายเป็นละอองน้ำเล็กๆรวมตัวกัน
เป็นเมฆ

ไอน้ำกระทบความเย็นเกิดการควบแน่ น

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 10

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำจากภาพประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 3 เมื่อละอองน้ำในเมฆมีจำนวนมากขึ้นจนอากาศไม่สามารถรับน้ำหนั กหรือพยุงไว้ได้จึง
ตกลงมาเป็นฝน

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำ 11

กระบวนการเกิดวัฏจักรน้ำจากภาพประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 4 น้ำฝนไหลลงกลับสู่แหล่งน้ำต่างๆ หรือตกลงบนภูเขา ต้นไม้ และ ซึมลงใต้ดิน น้ำเหล่านี้ ก็
จะวนกลับสู่ จุดเริ่มต้นของการเกิดวัฏจักรน้ำ

ปัจจัยที่ส่ งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ 12

ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำมีหลายประการ แต่ปัจจัยที่เด่นชัดมี3ประการดังนี้

1. ความร้อน เมื่อน้ำได้รับความร้อนจากแสงอาทิตย์ จะเปลี่ยนสถานะสาย
เป็นไอน้ำหม้อไอน้ำกระทบความเย็นจากคายความร้อนแล้วเปลี่ยนสถานการณ์
เป็นของเหลวคือน้ำ

ภาพที่ 4 ดวงอาทิตย์
ที่มา : อวจ. หนั งสือเรียนวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 2 หน้ า 90

ปัจจัยที่ส่ งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ 13

ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำมีหลายประการ แต่ปัจจัยที่เด่นชัดมี3ประการดังนี้

2. ลม ถ้าน้ำในแหล่งน้ำระเหยกลายเป็นไอน้ำและลอยขึ้นไปในอากาศจะทำให้
อากาศมีไอน้ำจำนวนมากและเมื่อมีลมพัดไอน้ำไปยังบริเวณอื่นน้ำในแหล่งน้ำ
ก็จะระเหยได้มากขึ้น

ภาพที่ 5 ลม
ที่มา : อวจ. หนั งสือเรียนวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 2 หน้ า 90

ปัจจัยที่ส่ งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ 14

ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำมีหลายประการ แต่ปัจจัยที่เด่นชัดมี3ประการดังนี้

3. ป่าไม้ บริเวณป่าไม้จะมีการสะสมน้ำไว้ปริมาณมากเพราะต้นไม้ช่วยชะลอ
การไหลของน้ำฝนทำให้พื้นดินดูดซับน้ำได้ดีจึงมีปริมาณน้ำใต้ดินมากเกิด
เป็นแหล่งน้ำต้นน้ำลำธาร

ภาพที่ 6 ป่าไม้
ที่มา : อวจ. หนั งสือเรียนวิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 2 หน้ า 90

วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน 15

วัฏจักรน้ำ คือการหมุนเวียนของน้ำที่ไม่มีวันสิ้นสุด วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำของมนุษย์เรา
นั้ นมีอยู่มากมายได้แก่

วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน 16

1. ทะเล
ทะเลจะเกิดการหมุนเวียนกันเป็นวัฏจักรน้ำ

คำอธิบาย
น้ำทะเลได้รับความร้อนระเหยกลายเป็นไอน้ำลอบขึ้นสู่
อากาศไอน้ำในอากาศกระทบความเย็นเกิดการควบแน่ น
กลายเป็นเมฆ เมื่อละอองน้ำในเมฆมีมากอากาศจึงรับน้ำ
หนั กไม่ไหวจึงตกลงมาเป็นเมฆ

วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน 17

2. น้ำตก
น้ำตกจะเกิดการหมุนเวียนกันเป็นวัฏจักรน้ำ

คำอธิบาย
เมื่อน้ำตกได้รับความร้อนจะกลายเป็นไอน้ำและไอน้ำ
ควบแน่ นกลายเป็นละอองน้ำและรวมตัวกันเป็นเมฆและ
เมื่อเมฆมีละอองน้ำเป็นจำนวนมากจึงทำให้อากาศรับน้ำ
หนั กละอองน้ำไม่จึงตกลงมาเป็นฝน

วัฏจักรน้ำในชีวิตประจำวัน 18

3. การหุงข้าว
การหุงข้าวจะเกิดการหมุนเวียนกันเป็นวัฏจักรน้ำ

คำอธิบาย
เมื่อนั กเรียนสังเกตตอนผู้ปกครองหุงข้าวจะใช้น้ำแช่ข้าวแล้ว
ใส่หม้อหุงข้าวไฟฟ้าเมื่อน้ำหุงข้าวได้รับความร้อนจะระเหย
กลายไปเป็นไอน้ำและเกิดการควบแน่ นและเกิดเป็นน้ำที่
หยดอยู่ที่ใต้ฝาหม้อหุงข้าว

19

กิจกรรม "วัฏจักรน้ำ"

20

ชี้แจ้งก่อนทำกิจกรรม วัฏจักรน้ำ (แบบออนไลน์ ให้ทำเดี่ยว)

1.ให้นั กเรียนสืบค้นปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ
2.ให้นักเรียนตั้งสมมติฐานว่า "วัฏจักรน้ำเกิดขึ้นได้อย่างไร"
3.ให้เรียนสร้างแบบจำลองเพื่อทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้

ชี้แจ้งก่อนทำกิจกรรม วัฏจักรน้ำ (แบบออนไซต์ )

1.ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม4-5 คน ร่วมกันทำกิจกรรม
2.ให้นั กเรียนสืบค้นปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดวัฏจักรน้ำ
3.ให้นักเรียนตั้งสมมติฐานว่า "วัฏจักรน้ำเกิดขึ้นได้อย่างไร"
4.ให้เรียนสร้างแบบจำลองเพื่อทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้

อุปกรณ์ ในการสร้างแบบจำลอง 21

อุปกรณ์ ในการสร้างแบบจำลองครู จะกำหนดให้และให้นั กเรียนใช้
อุปกรณ์จากที่ครูกำหนดให้

1.หนังยาง 1 ถุง
2.ถุงพลาสติก 1 ใบ
3.กล่องพลาสติกใสใบเล็ก 1 ใบ
4.กล่องพลาสติกใสใบใหญ่ 1 ใบ
5.ขวดน้ำ(มีน้ำในขวด) 2 ขวด
6.น้ำเข็ง 1 ถุง
7.ดินทราย
8.ดินเหนี ยว

ตัวอย่างแบบจำลอง 22

*นั กเรียนสามารถทำตามได้แต่นั กเรียนสามารถออกแบบการวางการ
ปั่ นดินเดียวได้ตามความชอบ

วิธีการทำ 23

1.นำดินเหนี ยวใส่ลงในกล่องพลาสติกใสใบใหญ่ โดยใส่ดินเหนี ยไว้ตรงกลาง และปั่ นให้ดินเหนี ยมี
ลักษณะเป็นภูเขาสูงขึ้นมาเกือบถึงปากกล่อง
2​ . ใส่ดินทรายลงในกล่องพลาสติกใบใหญ่ ฝั่ งซ้ายมือเกือบครึ่งกล่องจากนั้ นใส่น้ำลงไปทั้งฝั่ งซ้ายและ
ฝั่ งขวาจนเกือบเต็มกล่อง
​3.วางกล่องพลาสติกใส่ใบเล็กลงบนยอดภูเขาที่ปั้ นขึ้นมาในกล่องพลาสติกใบใหญ่ แล้วใช้ถุงพลาสติก
ใสปิดปากกล่องพลาสติกใบใหญ่ให้สนิ ท และใช้หนั งยางมัดให้แน่ น
​4. ให้วางน้ำแข็งไว้บนถุงพลาสติกใส ให้ตรงกับบริเวณปากล่องพลาสติกใสใบเล็กโดยใส่น้ำแข็งจนถุง
พลาสติกใสย้อนลงไปในกล่องใบเล็กๆน้ อย นำไปตั้งไว้กลางแดด ที่ร้อนจัดประมาณหกสิบนาที คอย
เติมน้ำแข็งไปเรื่อยๆจนสั งเกตเห็นหยดน้ำตกลงในกล่องพลาสติกใส่ ใบเล็กแล้วบันทึกผลดูว่าเป็นไป
ตามสมมติฐานที่ตั้งไว้หรือไม่

24
แบบทดสอบหลังเรียน

ให้นั กเรียนเข้า google และพิมพ์ค้นหาคำว่า "QUIZIZZ" และกรอกรหัส
ห้องเพื่อเข้าทำแบบทดสอบ

รหัสห้องมีการ
เปลี่ยนแปลงสามรถ

รับใหม่ได้ในชั้น
เรียน

*หลังจากที่นั กกรอกรหัสห้องแล้วให้นั กเรียน พิมพ์ชื่อจริงตามด้วย_ และ
ตามด้วยเลขที่ เพื่อเข้าทำแบบทดสอบ เช่น กรวรรณ_4

25

สแกนเพื่อรับใบกิจกรรม

*นั กเรียนสามารถดาวโหลดแล้วปริ้นออกมาทำได้ หรือ สามารถทำในไฟล์ได้เลยค่ะ

26

*หากนั กเรียนหรือท่านผู้ปกครองท่านใดมีข้อส่งสัยสามารถทักไลน์ มา
สอบถามได้นะคะ

สแกนไลน์ ส่วนตัวครู

ครูรุ้ง ครูแป้ง

27

จัดทำโดย
นางสาวกรวรรณ บัญชวนเชย รหัสนั กศึกษา 16115035 เลขที่ 4

นางสาวชลดา สุนทรพฤกษ์ รหัสนั กศึกษา 16115038 เลขที่ 6

ชั้นปีที่ 4 สาชาวิทยาศาสตร์ คณะครุศาสตร์

มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา