ใครโปรดให้มีการการแบ่งส่วนราชการออกเป็น 2 ฝ่ายได้แก่ สมุหกลาโหมและสมุหนายก

ประวัติสำนักพระราชวัง

สำนักพระราชวังเป็นหน่วยงานราชการที่มีประวัติของการวิวัฒนาการมาตั้งแต่พุทธศักราช ๑๘๙๓ เมื่อสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีและทรงจัดระเบียบการปกครองภายในราชธานีออกเป็น ๔ กรม เรียกรวมกันว่า “จตุสดมภ์” ซึ่งแปลว่า “หลักทั้ง ๔” คือ เมือง (เวียง) วัง คลัง นา หัวหน้าจตุสดมภ์ทั้ง ๔ มีตำแหน่งเป็น “ขุน”

กรมที่เรียกว่า “วัง” อันเป็นต้นกำเนิดของสำนักพระราชวังนี้ มีหน้าที่ดูแลฝ่ายพระราชสำนัก และช่วยแบ่งเบาภาระของพระมหากษัตริย์ในหน้าที่ตุลาการ โดยมี “ขุนวัง” เป็นหัวหน้า

ต่อมาในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พุทธศักราช ๑๙๙๑ – ๒๐๓๑) ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ปรับปรุงระเบียบการปกครองใหม่ โดยแยกการทหารและการพลเรือนออกจากกันเป็นครั้งแรกคือ “สมุหพระกลาโหม” บังคับการฝ่ายทหารทั่วไป และ “สมุหนายก” บังคับการฝ่ายพลเรือนทั่วไป มีตำแหน่งเป็นอัครมหาเสนาบดีเสมอกัน นอกจากนี้ ยังมีจตุสดมภ์อีก ๔ กรม คือ กรมเมือง (เวียง) กรมวัง กรมคลัง และกรมนา ซึ่งมีตำแหน่งรองลงมาคือ เสนาบดี

ในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเป็นต้นมานั้น “กรมวัง” มีอำนาจหน้าที่รับผิดชอบต่อทุกเรื่องที่เกี่ยวกับพระราชสำนัก รวมทั้งการซ่อมแซมพระบรมมหาราชวัง การพระราชพิธีต่างๆการตรวจสอบดูแลขุนนางทั้งหมดที่จะเข้ามาในพระบรมมหาราชวัง ยกเว้นมหาดเล็ก ควบคุมพระราชทรัพย์พิเศษเกี่ยวกับพระบรมมหาราชวังตลอดจนดูแลแจกจ่ายทาสและไพร่ไปทำงานในวัดหลวง นอกจากนี้ ยังมีหน้าที่ในการแบ่งเบาพระราชภาระของพระมหากษัตริย์ในหน้าที่ตุลาการและมีอำนาจหน้าที่ในการแต่งตั้ง “ยกกระบัตร” ออกไปประจำอยู่ตามหัวเมืองต่างๆ เมืองละคนโดยทำหน้าที่เป็นหัวหน้าผู้พิพากษาประจำหัวเมืองและเป็นผู้ดูแลตรวจสอบข้าหลวง อีกทั้งยังมีอำนาจหน้าที่ในการแต่งตั้ง “หลวงวัง” ที่มีหน้าที่ดูแลกิจการภายในจวนข้าหลวงนั้น ออกไปประจำตามหัวเมืองอีกด้วย“กรมวัง” ได้มีการแบ่งส่วนราชการออกเป็นกรมย่อยๆ หลายกรม อาทิ กรมพระตำรวจวัง (ตำรวจ เป็นบรรดาศักดิ์ของเขมรโบราณ หมายถึงขุนนางที่มีหน้าที่รับใช้พระมหากษัตริย์ หรือองครักษ์ของพระมหากษัตริย์) กรมพระราชยาน กรมอาวุธหลวง กรมฉางข้าวหลวง และกรมสวนหลวง

สำหรับตำแหน่งเสนาบดีกรมวังนั้น ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีบรรดาศักดิ์หรือราชทินนามเป็น “พญาธรรมาธิบดี” แต่ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เป็น “เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์” ใช้ตราเทพยดาขี่พระนนทิการ (พระโคเผือก) เป็นตราประจำตำแหน่ง

การจัดระเบียบการปกครองที่สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงวางระเบียบไว้นั้น ยังคงยึดถือปฏิบัติกันต่อมาตลอดสมัยกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ซึ่งนับเป็นเวลานานกว่า ๔๐๐ ปีจนกระทั่งรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดระเบียบราชการบริหารแบบกระทรวง ทบวง กรม ขึ้นใหม่ ในส่วนของการบริหารราชการส่วนกลางนั้น ได้มีพระบรมราชโองการประกาศตั้งกระทรวงต่างๆ ออกเป็น ๑๒ กระทรวง เมื่อวันที่ ๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๓๕ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ยุบเลิกตำแหน่งอัครมหาเสนาบดีและเสนาบดีจตุสดมภ์ ให้มีเสนาบดีรับผิดชอบการบริหารราชการแต่ละกระทรวงเสมอกัน ดังนั้น “กรมวัง” จึงถูกยกฐานะขึ้นเป็นกระทรวง เรียกว่า “กระทรวงวัง” มีหน้าที่ปฏิบัติราชการในพระราชสำนักเช่นเดิม ส่วนงานที่เกี่ยวกับการตุลาการนั้น ได้โอนไปขึ้นอยู่กับกระทรวงยุติธรรม ซึ่งได้ตั้งขึ้นใหม่ และ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม ซึ่งดำรงตำแหน่งเสนาบดีกรมวังแต่เดิมอยู่ก่อนแล้วนั้น เป็นเสนาบดีกระทรวงวัง

มัธยมต้น
ประวัติศาสตร์

ขอคำอธิบายวิธีคิดแบบละเอียดๆค่ะ

เพื่อถ่วงดุลอำนาจทางทหาร และให้สมุหกลาโหมรับผิดชอบด้านการทหารที่เกี่ยวข้องกับการตรวจตรา การเกณฑ์ไพร่พลยามศึก สมุหนายกบังคับบัญชาฝ่ายพลเรือน

ทรงเล็งเห็นว่าอาณาเขตของอยุธยากว้างขวางขึ้น การปกครองแบบเก่ายังไม่รัดกุม เพราะผู้ครองหัวเมืองต่างๆมีอำนาจสิทธิ์ขาดมากเกินไป จึงเกิดการปรับปรุงการปกครองเพื่อรวมอำนาจเข้าสู่ส่วนกลาง สร้างอำนาจให้เป็นปึกแผ่นมั่นคง

แบ่งตามขนาดและความสำคัญของหัวเมือง

ไม่แน่ใจว่าคำถามต้องการคำตอบไหน

การปกครองแบบจตุสดมภ์ เป็นการผสานแบบสุโขทัยและเขมร คือแบ่งหน่วยงานออกเป็น 4 หน่วย ได้แก่ กรมเวียง กรมวัง กรมคลังและกรมนา

ขอบคุณมากๆนะคะที่ช่วยขอบคุณค่ะ🙏