การจัดเก็บภาษีอากรในสมัยกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ. 1893 - พ.ศ. 2310) Show ในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้มีการจารึกในประวัติศาสตร์ว่า เป็นยุคที่มีการจัดเก็บภาษีอากรรุ่งเรืองมาก การก่อตั้งกรุงศรีอยุธยาเริ่มขึ้นในปี พ.ศ. 1893 ตั้งแต่สมัยพระเจ้าอู่ทอง ได้สร้างพระนครขึ้นที่ริมหนองโสน แล้วทำการราชาภิเษกทรงพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดี ขนานนามราชธานีว่า กรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา ในช่วงตลอดอายุกรุงศรีอยุธยา เป็นเวลา 417 ปี บ้านเมืองมีทั้งความเจริญและความเสื่อม ในสมัยที่บ้านเมืองเจริญรุ่งเรืองมาก คือ สมัยสมเด็จพระรามาธิบดี สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แต่ในบางรัชสมัยพระมหาธรรมราชาและพระเพทราชา การจัดเก็บภาษีอากรในสมัยกรุงศรีอยุธยา หรือที่เรียกกันในสมัยนั้นว่า ส่วยสาอากร ได้มีการแบ่งการจัดเก็บออกเป็น 4 ประเภท คือ จังกอบ อากร ส่วย และฤชา โดยมีรายละเอียดดังนี้ 1. จังกอบ หรือ จำกอบ เป็นภาษีที่เรียกเก็บจากการชักส่วนสินค้า ที่นำเข้ามาจำหน่ายตามที่ได้อธิบายข้างต้น 2. อากร หมายถึง ส่วนที่เก็บจากผลประโยชน์ที่ราษฎรทำมาหาได้ในการประกอบการต่างๆเช่น ทำนา ทำไร่ ทำสวน ฯลฯ หรือการได้รับสิทธิจากรัฐบาลไปกระทำการ เช่น ต้มกลั่นสุรา เก็บของในป่า จับปลาในน้ำ ฯลฯ เช่น อากรค่านา อากรสวน อากรสุรา อากรค่าน้ำ เป็นต้น การเก็บอากรอาจจัดเก็บเป็นตัวเงินหรือเป็นสิ่งของ ถือเป็นภาษีที่จัดเก็บตามหลักผลประโยชน์ที่ได้รับจากรัฐไม่ทางตรงก็ทางอ้อม 3. ส่วย ความหมายของส่วย สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงสันนิษฐานว่า คำว่า ส่วย - สิ่งของที่รัฐบาลเรียกร้องเอาจากเมืองที่อยู่ภายใต้ปกครอง หรืออยู่ในความคุ้มครองเป็นค่าตอบแทนการปกครองหรือคุ้มครอง ส่วยตามความหมายนี้จึงมีลักษณะเป็นเครื่องราชบรรณาการ - เงินช่วยราชการตามที่กำหนดเรียกเก็บจากราษฎรชายที่มิได้รับราชการทหารเป็นรายบุคคล เนื่องจากสังคมไทยแต่ดั้งเดิม มีระบบเกณฑ์แรงงานจากราษฎร โดยรัฐไม่ต้องจ่ายค่าจ้าง แต่จะให้ความคุ้มครองทางกฎหมายเป็นการตอบแทน ทั้งนี้เดิมราษฎรที่ถูกเกณฑ์แรงงาน จะมาประจำการเป็นเวลาปีละ 6 เดือน โดยผู้ที่ไม่มารับราชการเมื่อถึงเวรของตน จะต้องเสียส่วยเรียกว่า ส่วยแทนแรง เพื่อที่ราชการจะได้จ้างคนมาทำงานแทน ส่วยแทนแรง เพื่อที่ราชการจะได้จ้างคนมาทำงานแทน ส่วยแทนแรงนี้ได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็นเงินรัชชูปการในระยะต่อมา ( รัชกาลที่ 6 ) - เงินที่ทางราชการกำหนดให้ราษฎรร่วมรับภาระในการกระทำบางอย่าง เช่น เกณฑ์ให้ช่วยสร้างป้อมปราการ เป็นต้น - ทรัพย์มรดกของผู้มรณภาพซึ่งต้องถูกริบเป็นของหลวง อันเนื่องจากเกินกำลังของทายาทที่จะเอาไว้ใช้สอย เป็นต้น 4. ฤชา คือค่าธรรมเนียมที่ทางราชการเรียกเก็บจากราษฎรซึ่งได้รับประโยชน์จากรัฐเป็นการเฉพาะตัว เช่น ผู้ใดจะขอโฉนดตราสาร เพื่อมิให้ผู้อื่นบุกรุกแย่งชิงที่เรือกสวนไร่นา จักต้องเสียฤชาแก่รัฐ เป็นต้น ฤชาที่สำคัญได้แก่ ค่าธรรมเนียม และค่าปรับทางการศาล เมื่อพิจารณาตามลักษณะการจัดเก็บภาษีอากรข้างต้น จะเห็นว่ามีการจัดเก็บภาษีทั้งในรูปของการบังคับจัดเก็บจะได้รับประโยชน์ในทางอ้อม คือ กรณีจังกอบและส่วย ส่วนอีกกรณีหนึ่งคือในรูป ที่ผู้ถูกจัดเก็บจะได้รับผลประโยชน์จากรัฐโดยตรง คือ อากรและฤชา ในขณะเดียวกัน เมื่อมีการศึกษาค้นคว้าถึงวิวัฒนาการในด้านการบริหารงานจัดเก็บในสมัยกรุงศรีอยุธยา จะพบว่าในรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นช่วงเวลาที่มีการปฏิรูประบบการปกครองแผ่นดินครั้งใหญ่ ทั้งในด้านการวางระเบียบทางการคลัง การส่วยสาอากร ฯลฯ โดยพระองค์ได้ทรงแบ่งการบริหารการปกครองออกเป็น 4 ส่วน เรียกว่า จตุสดมภ์ โดยแต่ละส่วนมีหน้าที่ดังนี้
ที่มา :: หนังสือที่ระลึกในการเปิดอาคารกรมสรรพากร 2 กันยายน 2540 004. ��ä�������ҧ�����������ظ�� ��ä�������ҧ�����������ظ�� ��ä�ҡѺ��ҧ������������ظ�ҵ�� �繡�ä�ҡѺ����������� ����Ӥѭ���� ��ä�ҡѺ�չ �ҳҨѡ����������� ������Ъ�� ��л���ȷҧ�����ط��Թ��� �� �Թ��� �ѧ�� ������� �������Ѻ ���������¡�ا�����ظ�ҵ��ҧ ��ä�ҷҧ���ѹ�͡����¨ҡ�չ������ ����� �ҧ���Ũչ����¨ҡ��������Թⴹ������ѧ������п��Ի�Թ�� ������´��� ��ä����ǹ�˭��繡�ä�ҷҧ���� ������������繾�˹� ���ͧ��ҷ���Ӥѭ ��� ��ا�����ظ�� �����ո����Ҫ ʧ��� �ѵ�ҹ� ���Դ ���� �й����� ����ú��� ��ǹ��â����Թ��Ҩҡ���ͧ��ҷҧ���ѹ�����ѧ��ا�����ظ�� ��Шҡ��ا�����ظ������ͧ��ҷҧ���ѹ������鹷ҧ�� ���ͨ�������ͧ������������� ��ä�ҡѺ�ҵԵ��ѹ�� �ҵԵ��ѹ�����������ҵԴ��ͤ�Ң�¡Ѻ��ا�����ظ����Ѫ�������稾�����ҸԺ�շ�� 2 (�.�. 2060) ���õ����繪ҵ��á ���ä�ҡѺ�ҵԵ��ѹ�������������ҧ��ԧ�ѧ��С��ҧ��ҧ��Ѫ�������稾���͡��ö�繵�� ��ж�������ԭ�֧�մ�ش��Ѫ�������稾�й���³�����Ҫ ����;�ͤ�Ҫ�ǵ��ѹ������ҵԴ��ͤ�Ң�¡Ѻ��ا�����ظ�ҹ�� ���稾�����ҸԺ�շ�� 2 �ç����õ��Ѻ��ǵ��ѹ�����ҧ�� ����Ǥ�� �çحҵ����õ��ʵ�駺�ҹ��� ��ҧ��ҹ ��Ң������������ʵ���ʹ��� ����õ��ʡ�ͺ᷹�ª��¨Ѵ�һ ����ع�Թ����� ����ѧ����Ѻ�Ҫ���㹡ͧ���һ俶֧ 300 �� �͡�ҡ����õ������Ǫ�ǵ��ѹ���ҵ���蹷���Թ�ҧ����ҵԴ��ͤ�Ң�¡Ѻ��ا�����ظ�� ���� � ���ѹ�� �ѧ��� ��н������ ��ͤ�Ҫ�����û�������ҵԴ���㹤��駹�� �����ٻ�ͧ����ѷ��ä�� �� ����ѷ�Թ��µ��ѹ�͡�ͧ���ѹ�� ����ѷ�Թ��µ��ѹ�͡�ͧ�ѧ��� ����ѷ�Թ��µ��ѹ�͡�ͧ ������� �繵� ��ǵ��ѹ������ҹ������ҵ����ҧ��Ң�·���ࢵ��ا�����ظ�� ������ͧ��Ҫ�·������ � �ͧ�� �� �����ո����Ҫ �ѵ�ҹ� ʧ��� ������Դ �繵� 㹺�ôҾ�ͤ�ҵ��ѹ���������ҵԴ��� ��Ң�¡Ѻ��ا�����ظ��㹪�ǧ��� ��ͤ�����ѹ�����Է�Ծ��ҡ����ش ��ä�Ңͧ�ҵԵ��ѹ����ԭ������ͧ������ӴѺ���֧�Ѫ���¾����ҷç���� (�.�. 2165) �֧����ŧ ��ҧ�ͧ����ѷ�Թ��µ��ѹ�͡�ͧ���ѹ�� ��к���ѷ�Թ��µ��ѹ�͡�ͧ�ѧ��ɶ֧�Ѻ�Դ�Ԩ���ŧ㹻� �.�. 2165 ��� �.�. 2167 ����ӴѺ ���֧�Ѫ���¾����һ���ҷ�ͧ�֧���ա�ÿ�鹿١�ä�ҡѺ�ҵԵ��ѹ������ա 㹪�ǧ���ҧ ��ا�����ظ�����حҵ������ѹ�Ҽ١�Ҵ��ä���Թ��� 2 ������ ��� ˹ѧ��ҧ������ҧ ���ѹ�ҡ����繪ҵԷ�����Է�Ծŵ�����ɰ�Ԩ�ͧ��ا�����ظ�� ����ѧ��Ҥ����ä�������ҧ��ا�����ظ�ҡѺ������ա ������ا�����ظ��������Ѻ����ª��ҡ��ä����ҷ���� ���稾����һ���ҷ�ͧ�֧�ç�ҷҧ��� �¡���ҵ�Ҵ����ҧ�Թ��� ᶺ��½����������� ������ͧ��šѵ�� �͡�ҡ����ѧ�ç�ѭ�ѵԻ������ͧ�Թ��ҵ�ͧ����������� (�Թ��ҵ�ͧ������� �Թ��ҷ���ͧ���͢�¼�ҹ��Ф�ѧ�Թ��Ңͧ�Ѱ���) ��Ѫ�������稾�й���³�����Ҫ ���ѹ�Ҿ������պ�ѧ�Ѻ��ا�����ظ�������ͧ��ä�ҡѺ����蹨������繡óվԾҷ��� ��㹷���ش���ص�ŧ���¡�÷�ʹ���ѭ�� 11 �ԧ�Ҥ� �.�. 2207 ��ä�ҡѺ��ҧ���������¡�ا�����ظ����������������ŧ ���������Ѫ�������稾�й���³�����Ҫ ���稾��ྷ�Ҫҷç�Ѻ����ǵ��ѹ�������駾�ͤ�ҽ�������͡� ��ǹ��ͤ���ѧ��� ������ѹ����������Դ��ͤ�Ң�¡Ѻ��ا�����ظ���ҵ������������������Է�Ծ� �ѧ��鹡�ä�ҡѺ��ҧ����Ȩ֧���������ŧ �Թ��Ң���ҷ���ا�����ظ�ҵ�ͧ����� 2 ������ ��� �Թ��ҷ������ǡѺ������蹤���ʹ��¢ͧ�ҳҨѡ� ���� �ǡ���ظ�����ع�Թ�� ����Թ��ҷ��ҧ�Ѱ��žԨ�ó������� �зӡ��� ���� ������ ����� ������ ����ͧ���ª�� �������ͧ������ͧ �������Թ�������ҹ�� ��� �����ҡ�ѵ���� ��ҹ�� ��Тع�ҧ �Թ����͡ �Թ����͡�ͧ�Ҫ�ҳҨѡ���ظ�Ң�¼�ҹ��Ф�ѧ�Թ��� ��駹�������Թ��Ҿ�����ͧ�ҧ��Դ�繷���ͧ��âͧ��ǵ�ҧ������ҡ �ҡ����������͢�¡ѹ�������ç��Ңͧ����ҹ�鹨�������� ���������Ҫ��ú�ҹ���ͧ �֧��˹�������Թ��ҵ�ͧ���� ��ͧ���͢�¼�ҹ��Ф�ѧ�Թ��� �� ����ɳ� ���ô �պء �Ҫ�ҧ ���ѹ��� ������ ������ҧ �繵� �Թ��ҵ�ͧ�����������������������ӴѺ �� ����¾����һ���ҷ�ͧ �Թ��ҵ�ͧ���� �� �Թ������ �С��� �ҧ ��ҡʧ ˹ѧ�ѵ�� ������� �Ҫ�ҧ �պء ������ �繵� �Թ��ҷ���ǵ�ҧ����ȵ�ͧ����ҡ�ա���ҧ˹�� ��� ���� ��������¡�ا�����ظ�� ���ǡ������Թ����͡����Ӥѭ ����任���Ȩչ�����¡��һ��� 65,000 �Һ �ҧ����������ʹ�Һ ��кҧ�ն֧ 1 ��ҹ 5 �ʹ�Һ Source: //www.maceducation.com/e-knowledge/2423112110/04.htm ----------------------------------------------------------------------------- Re-reporter by Moonfleet ��������չ�þԧ����§���� �����觪��Ե��Ф�����觤�� กรุงศรีอยุธยานำเข้าสินค้าใดจากจีนพระมหากษัตริย์และขุนนางมีสำเภาค้าขายกับต่างประเทศ ส่วนมากมีชาวจีนรับจ้างเป็นนายเรือและลูกเรือ สินค้าส่งออกของอยุธยาคือผลิตผลทางการเกษตรเครื่องสังคโลก และผลิตผลจากป่า เช่น งาช้าง หนังสัตว์ ไม้ เครื่องเทศ และแร่ธาตุต่างๆ เป็นต้น
สินค้าขาเข้าและสินค้าส่งออกของอยุธยามีอะไรบ้าง- สินค้าออก มีผลผลิตทางการเกษตรโดยตรงและแปรรูป ผลิตผลที่ได้จากป่า สัตว์ สินแร่ เครื่องหัตถกรรม และอื่น ๆ - สินค้าเข้า เครื่องใช้ต่าง ๆ ได้แก่ ผ้า มีแพรม้วน แพรดอก แพรโล่ เครื่องถ้วยชาม เครื่องกระเบื้อง พัด ดาบ หอก เกราะ สารส้ม เป็นต้น
อยุธยาทำการค้าขายด้วยวิธีใดเนื่องจากเป็นศูนย์กลางการค้าขายที่สำคัญของโลก ดังนั้นอยุธยาจึงมีรายได้จากการค้าทั้งจากการส่งสำเภาไปค้าขายกับต่างประเทศและจากการเป็นพ่อค้าคนกลางโดยราชสำนักตั้งพระคลังสินค้าขึ้นมาผูกขาดสินค้าสำคัญบางประเภทซึ่งพ่อค้าต่างชาติ จะต้องซื้อขายกับราชสำนักเท่านั้น
ประเทศใดบ้างที่เข้ามาค้าขายกับ กรุงศรีอยุธยานอกจากชาวโปรตุเกสแล้วชาวตะวันตกชาติอื่นที่เดินทางเข้ามาติดต่อค้าขายกับกรุงศรีอยุธยา ได้แก่ สเปน ฮอลันดา อังกฤษ และฝรั่งเศส พ่อค้าชาวยุโรปที่เข้ามาติดต่อในครั้งนั้น เข้าในรูปของบริษัทการค้า เช่น บริษัทอินเดียตะวันออกของฮอลันดา บริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ บริษัทอินเดียตะวันออกของ ฝรั่งเศส เป็นต้น
|