มะม่วงหาวมะนาวโห่สามารถทำอะไรได้บ้าง

เส้นทางเศรษฐีออนไลน์ มีโอกาสได้เดินทางไปที่ อ.สรรพยา จ.ชัยนาท และได้ลองชิม ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากชุมชนอย่าง กัมมี่ ที่ไม่ใช่กัมมี่ผลไม้ที่เคยกินกันทั่วไป แต่เป็นกัมมี่ที่มาจาก มะม่วงหาวมะนาวโห่ นั่นเอง เมื่อได้ชิมก็พบว่า รสชาติไม่ได้เปรี้ยวอย่างที่คิด แถมอร่อยอีกด้วย

คุณกุศล ใจมั่น วัย 56 ปี ตัวแทนกลุ่มปราชญ์ชุมชนและประธานกลุ่มสอยแซ่บ กลุ่มแปรรูปอาหาร เนินขาม ได้เล่าว่า มะม่วงหาวมะนาวโห่ เป็นพืชผลชนิดหนึ่งที่มีอยู่มากในชุมชน ทางกลุ่มจึงได้เข้าไปซื้อผลผลิตจากชุมชน และนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ขายสร้างรายได้

“ตัวแรกที่กลุ่มทำ จริงๆ แล้วคือ แป้งกล้วย ที่เป็นผลิตภัณฑ์ช่วยในเรื่องของกรดไหลย้อน กระทั่ง ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาค 3 เข้ามาช่วยให้ความรู้และพัฒนาผลิตภัณฑ์ จึงได้แชร์ความคิดกันว่า มีอะไรที่เป็นสิ่งที่โดดเด่นของชุมชนบ้าง ผมจึงนึกมาถึง มะม่วงหาวมะนาวโห่ ที่มีวิตามินซีสูง สรรพคุณช่วยบำรุงผิวพรรณและสุขภาพได้ เป็นผลิตผลในชุมชนที่มีอยู่เยอะ จึงมั่นใจได้ว่าปลอดสารพิษ ไร้สารเคมีแน่นอน ก็อยากนำมาแปรรูปเพิ่มมูลค่า กระจายรายได้ จึงได้เลือกผลิตผลตัวนี้”

“สมัยก่อน คนจะนำมะม่วงหาวมะนาวโห่ มาทำเป็นลอยแก้วหรือน้ำปั่นธรรมดาทั่วๆ ไป ซึ่งบางทีมันจะมีกลิ่นของแก๊สที่เกิดจากการดองอยู่ ทำให้เสียอรรถรสในการกิน จึงนำมะม่วงหาวมะนาวโห่มาทำเป็นแยม พัฒนาต่อมาเป็น กัมมี่ ที่สามารถนำไปนั่งทานเล่นแก้ง่วงในเวลาทำงานได้ และน้ำสกัดเข้มข้นที่สามารถนำไปชงผสมโซดาได้ 6-8 แก้ว ได้รสชาติอมเปรี้ยวอมหวาน”

คุณกุศล เล่าต่อว่า เหตุผลในการเลือกทำเป็น แยม กัมมี่ และน้ำสกัด เพราะเห็นว่า สามารถต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ได้อีก และกระบวนการหรือวัตถุดิบไม่ได้ต่างกันมาก ซึ่งตอนนี้ มีการต่อยอดจะทำเป็น กัมมี่ที่สอดไส้ข้างในเป็นมะม่วงหาวมะนาวโห่ ซึ่งกำลังทดลองปรับสูตรอยู่

“ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วงหาวมะนาวโห่ ลองผิดลองถูกมาได้เกือบ 1 ปีแล้วครับ ช่วงที่มีผลผลิต เราก็ต้องเก็บสต๊อกเอาไว้แล้วมาผ่าเอาล้างเมล็ดออกแล้วฟรีซเก็บไว้ใช้ทำสินค้าขายทั้งปี โดยการขาย เราก็เริ่มจากการออกขายบู๊ธ OTOP ก่อน เพราะมีการทำงานร่วมกันอยู่แล้ว นอกจากนั้นก็ขายในกลุ่มในไลน์ เดือนๆ หนึ่ง ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วงหาวมะนาวโห่ สามารถสร้างรายได้ให้กลุ่มกว่า 7-8 พันบาท ต่อการออกบู๊ธในแต่ละอาทิตย์”

“ก็ขายได้เรื่อยๆ เพราะเป็นสินค้าที่คนทุกเพศทุกวัยสามารถซื้อทานเล่นได้ และหากไม่มีการออกบู๊ธก็นำไปขายหน้าบ้านของผม โดยมีสมาชิกกลุ่มมาช่วยกันแปรรูปและแบ่งสรรปันส่วนกันเมื่อขายได้เรียบร้อยแล้ว ตามบัญชีที่ลงไว้” คุณกุศล ว่าอย่างนั้น

โดย แยมมะม่วงหาวมะนาวโห่ จำหน่ายกระปุกละ 80 บาท น้ำมะม่วงหาวมะนาวโห่สกัด ราคาขวดละ 50 บาท ส่วนกัมมี่มะม่วงหาวมะนาวโห่ ขาย 3 แพ็ก 100 บาท

ผลมะม่วงหาวมะนาวโห่สุก 100 กรัม ให้พลังงานประมาณ 75 แคลอรี่ มีไขมัน 2-5 กรัม น้ำตาล 7-12 กรัม และวิตามินซี 9-11 มิลลิกรัม คุณประโยชน์ทางยาของผลไม้ชนิดนี้เป็นที่กล่าวถึงอย่างแพร่หลายและกำลังได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ทว่าข้อมูลการศึกษาที่พิสูจน์สรรพคุณต่าง ๆ นั้นถือว่ายังมีค่อนข้างน้อย สรรพคุณทางยาที่พอจะมีการทดลองให้เห็นบ้าง มีดังนี้

บรรเทาอาการท้องผูกและท้องเสีย ตำรายาแผนโบราณกล่าวว่าน้ำต้มจากใบมะม่วงหาวมะนาวโห่มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร ตลอดจนบรรเทาอาการท้องผูกและท้องเสีย งานวิจัยชิ้นหนึ่งจึงทดลองให้หนูกินสารสกัดหยาบจากใบมะม่วงหาวมะนาวโห่ ผลลัพธ์ชี้ให้เห็นว่าสารสกัดดังกล่าวมีฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของลำไส้ รวมทั้งอาจช่วยบรรเทาอาการท้องผูกและท้องเสียได้

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากงานวิจัยชิ้นนี้ศึกษากับสัตว์และมีข้อจำกัดในด้านต่าง ๆ อยู่มาก จึงยากที่จะยืนยันถึงประสิทธิภาพเมื่อนำมาใช้กับคน จำเป็นต้องวิจัยเพิ่มเติมกับคนจำนวนมากและต้องออกแบบงานวิจัยอย่างรัดกุมเพื่อพิสูจน์ว่าได้ผลจริงหรือไม่ ผู้ที่ต้องการใช้ผลไม้ชนิดนี้ช่วยบรรเทาอาการท้องผูกหรือท้องเสียควรเลือกใช้อย่างเหมาะสม และทางที่ดีควรปฏิบัติตามแนวทางการรักษาที่ถูกต้อง หากท้องผูกควรเริ่มจากการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร โดยเน้นผักผลไม้ที่มีกากใยสูง ดื่มน้ำให้มากเพื่อช่วยให้อุจจาระอ่อนตัวลง และออกกำลังกายสม่ำเสมอเพื่อกระตุ้นให้กล้ามเนื้อในระบบขับถ่ายทำงานได้ดี ส่วนผู้ที่ท้องเสียควรดื่มน้ำมาก ๆ หรือใช้ผงเกลือแร่โออาร์เอส (ORS) เพื่อชดเชยน้ำที่ร่างกายสูญเสียไปจากการขับถ่าย และอาจขอคำแนะนำจากเภสัชกรเกี่ยวกับการใช้ยาช่วยหยุดถ่ายเพื่อบรรเทาอาการถ่ายท้อง

ป้องกันตับอักเสบ การใช้ยารักษาโรค อาหารเสริม การดื่มแอลกอฮอล์ หรือการได้รับสารพิษในระยะยาวอาจทำให้ตับอักเสบและเสียหายได้ ซึ่งในกรณีที่ร้ายแรงอาจนำไปสู่การเกิดแผลบริเวณเนื้อเยื่อตับ ตับวาย และอาจถึงขั้นเสียชีวิต

มะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นผลไม้อีกชนิดหนึ่งที่เชื่อกันว่ามีสรรพคุณช่วยป้องกันภาวะเป็นพิษต่อตับมาอย่างยาวนาน ด้านข้อมูลทางวิทยาศาสตร์นั้น มีงานวิจัยในหนูชิ้นหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าสารสกัดจากรากมะม่วงหาวมะนาวโห่ในปริมาณ 100 200 หรือ 400 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ต่างช่วยป้องกันภาวะตับเป็นพิษจากการใช้ยาพาราเซตามอลและคาร์บอนเตตราคลอไรด์ได้อย่างมีนัยสำคัญ โดยคาดว่าเป็นเพราะสารสกัดดังกล่าวมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ อย่างไรก็ตาม คุณประโยชน์ด้านนี้ของมะม่วงหาวมะนาวโห่จะนำมาใช้กับคนได้จริงหรือไม่ และควรใช้รูปแบบใดจึงจะเกิดผลดีที่สุด คงต้องรอให้มีการศึกษาในคนโดยตรงเสียก่อน

ดีต่อผู้ป่วยเบาหวาน สารสกัดจากผลมะม่วงหาวมะนาวโห่ดิบอาจมีสรรพคุณช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด เนื่องจากมีการศึกษาชิ้นหนึ่งชี้ให้เห็นว่าหนูที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานมีระดับน้ำตาลในเลือดลดลงอย่างมีนัยสำคัญหลังจากได้รับสารสกัดดังกล่าว ซึ่งคาดว่าเป็นผลมาจากสารต้านอนุมูลอิสระอย่างโพลีฟีนอลิก ฟลาโวนอยด์ และฟลาวาโนนที่พบ แต่ก็เช่นเดียวกันกับคุณประโยชน์ด้านอื่น ๆ ที่ยังไม่อาจยืนยันได้เพราะเป็นการทดลองกับหนู การนำมาใช้กับคนอาจมีกลไกการออกฤทธิ์และความปลอดภัยแตกต่างกัน ที่สำคัญ ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรควบคุมอาการของโรคด้วยการดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ออกกำลังกายสม่ำเสมอ รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ควบคุมการรับประทานอาหารอย่างเหมาะสม และใช้ยาควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

ต้านการอักเสบ ภาวะอักเสบเป็นต้นเหตุสำคัญของการเกิดโรคหลาย ๆ ชนิด เช่น ข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคหืด โรคหลอดเลือดแดงแข็ง และการเกิดแผลต่าง ๆ ซึ่งแม้จะมียาสำหรับต้านการอักเสบช่วยบรรเทาภาวะนี้ได้ แต่ยาหลาย ๆ ชนิดก็มีผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ สมุนไพรต่าง ๆ จึงกลายมาเป็นอีกทางเลือกหนึ่งของผู้ที่ต้องการความปลอดภัย โดยเฉพาะมะม่วงหาวมะนาวโห่ที่ขึ้นชื่อในการต้านอักเสบมาแต่อดีต ทำให้เริ่มมีการศึกษาในด้านนี้ตามมา

งานวิจัยชิ้นหนึ่งทดลองโดยให้หนูที่มีขาหลังบวมอักเสบกินสารสกัดจากผลมะม่วงหาวมะนาวโห่แห้ง ผลลัพธ์พบว่าสารสกัดดังกล่าวช่วยลดอาการบวมที่เกิดจากการอักเสบได้อย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับหนูกลุ่มที่ไม่ได้กิน จึงคาดว่ามะม่วงหาวมะนาวโห่มีฤทธิ์ต้านอักเสบและอาจนำมาใช้เป็นอาหารเสริมทางเลือกสำหรับรักษาอาการอักเสบที่เกิดขึ้นในร่างกายได้ หากในอนาคตมีการศึกษากับคนโดยตรงและพบผลลัพธ์ในทิศทางเดียวกันนี้

ความปลอดภัยของการใช้มะม่วงหาวมะนาวโห่

การศึกษาเกี่ยวกับคุณประโยชน์ทางยาของมะม่วงหาวมะนาวโห่ในปัจจุบันล้วนใช้สัตว์ทดลอง ยังไม่ปรากฏผลการศึกษาที่น่าเชื่อถือในคน ทำให้ไม่อาจระบุประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการใช้พืชชนิดนี้รักษาโรคได้อย่างแน่ชัด การใช้ในรูปแบบที่ไม่เหมาะสมหรือใช้ในปริมาณมากเกินไปอาจเสี่ยงก่อให้เกิดอันตรายได้ ทางที่ดีควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ผลิตภัณฑ์จากมะม่วงหาวมะนาวโห่ชนิดใดก็ตาม โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาสุขภาพเรื้อรัง

ทั้งนี้ มีการทดลองพบว่าแมวที่ได้รับสารสกัดจากรากของต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ในปริมาณ 5-150 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยฉีดเข้าทางเส้นเลือดดำ ช่องท้อง และให้กินทางปาก มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน น้ำมูกไหล เซื่องซึม ท้องเสีย หายใจเร็ว ชัก และตายได้ เพื่อความปลอดภัย หากต้องการรับประทานสารสกัดจากรากของมะม่วงหาวมะนาวโห่จึงควรปรึกษาแพทย์ให้แน่ใจเสมอ นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานผลที่ยังไม่สุกและล้างน้ำให้สะอาดก่อนทุกครั้ง เพราะยางของมะม่วงหาวมะนาวโห่อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองได้

มะม่วงหาวมะนาวโห่ทำอะไรกินได้บ้าง

มะม่วงหาวมะนาวโห่มีประโยชน์อะไรบ้าง

หนามมะม่วงหาวมะนาวโห่มีพิษไหม

ประโยชน์ส่วนใดของมะม่วงหาวมะนาวโห่ ที่ช่วยชะลอความแก่