เที่ยวเล่นเป็นเกษมสุข แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง
สนุกเกษมเปรมหน้าเหลือบ ลืมหลัง คำศัพท์ ปลุกใจ หมายถึง รู้สึกตืื่นเต้น ผาดผัง, ผายผัน หมายถึง เดินอย่างรวดเร็ว เปรมหน้าเหลือบ ลืมหลัง หมายถึง มีความสุขจนลืมเรื่องราวต่าง ๆ ที่ผ่านมา วิ่งหรี้ ที่ถูกต้องต้องเขียนว่า วิ่งรี่ แต่โคลงสี่สุภาพมีผังบังคับให้ใช้วรรณยุกต์โท ( ้ ) ตรงคำว่า รี่ จึงต้องใช้ คำโทโทษ คือ คำว่า หรี้ แทน (ศึกษาเพิ่มเติม หลักการทางภาษาไทย เรื่อง หลักการเขียนคำ เอกโทษ โทโทษ ในคำประพันธ์) รี่ หมายถึง อาการที่เคลื่อนเข้าไปเรื่อยไม่รีรอ สองนิ้วคือ ชี้นิ้ว หมายเหตุ แผนผังบังคับเอกโทของโคลงสี่สุภาพ
ให้สังเกต คำ เอก โท กวีสมัยโบราณบางครั้งหาคำที่ลงเอกโทตามแผนผังไม่ได้ ก็จะสลับคำเป็น โท เอก ดังที่เห็นจากโคลงด้านบนนี้ จากข้อความ "สนุกเกษมเปรมหน้าเหลือบ ลืมหลัง" (เหลือบ เป็นคำเอกโทษ) ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง เลียงผาอยู่พ่างพื้น ภูเขา คำศัพท์ เพรา , พรายเพรา หมายถึง งาม แปล้ หมายถึง แบนราบ ไปล่ท้าย หมายถึง ปลายโค้งไปข้างหน้า ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง กระจงกระจิดหน้า เอ็นดู คำศัพท์ กระจิด หมายถึง เล็กน้อย แนม หมายถึง แนบ หน้า เป็นคำโทโทษของคำว่า น่า กระจ้อย หมายถึง เล็กน้อย เคี่ยว เป็นคำเอกโทโทษของ เขี้ยว ช้อย หมายถึง อ่อนช้อย ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย ชะนีอุ่ยอุ้ยร้องหา
ฝูงลิงยวบยาบต้น พวาหนา คำศัพท์ กระจุ้ย หมายถึง เล็กๆ ยวบยาบ หมายถึง อาการที่ลิงขย่มต้นไม้ขึ้นลง พวา หมายถึง ต้นมะม่วง เปล่าข้าง หมายถึง ไร้คู่ ครอกแครก หมายถึง เสียงขู่ตะคอกของลิง ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง งูเขียวแลเหลื้อมพ่น พิษพลัน คำศัพท์ เหลื้อม เป็นรูปโทโทษของคำว่า เลื่อม หมายถึงเป็น เงามัน ขนด หมายถึง ส่วนหางของงู พันขนดเครียด หมายถึง รัดด้วยหางแน่นมาก ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
ให้สังเกต คำ เอก โท กวีสมัยโบราณบางครั้งหาคำที่ลงเอกโทตามแผนผังไม่ได้ ก็จะสลับคำเป็น โท เอก ดังที่เห็นจากโคลงด้านบนนี้ ๒. คำว่า เหลื้อม ที่ถูกต้องต้องเขียนว่า เลื่อม แต่โคลงสี่สุภาพมีผังบังคับให้ใช้วรรณยุกต์โท ( ้ ) ตรงคำว่า เลื่อม จึงต้องใช้ คำโทโทษ คือ คำว่า เหลื้อม แทน (ศึกษาเพิ่มเติม หลักการทางภาษาไทย เรื่อง หลักการเขียนคำ เอกโทษ โทโทษ ในคำประพันธ์)
ยูงทองย่องเยื้องย่าง รำรางชางช่างฟ่ายหาง ยูงทองย่องย่างเยื้อง รำฉวาง ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ไก่ฟ้าหน้าก่ำกล้า ปากแหลม ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ดูงูขู่ฝูดฝู้
พรูพรู คำศัพท์ มูทู หมายถึง มูทู คือ มู่ทู่ หมายถึง ป้าน , ไม่แหลม (ในที่นี้ลดวรรณยุกต์เอก) ฝู้ เป็นรูปโทโทษของ ฟู่ หมายถึง เสียงดังเช่นนั้น คือ เสียงดังฟู่ เหมือนเสียงงูเวลาขู่ ถู้ เป็นรูปโทโทษของ ทู่ หมายถึง ไม่แหลม ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง หมายเหตุ ๑. คำว่า ฝุด สุด เป็นคำเอกโทษ ๒. คำว่า ฝู้ ถู้ ที่ถูกต้องต้องเขียนว่า ฟู่ ทู่ แต่โคลงสี่สุภาพมีผังบังคับให้ใช้วรรณยุกต์โท ( ้ ) ตรงคำว่า ฟู่ ทู่ จึงต้องใช้ คำโทโทษ คือ คำว่า ฝู้ ถู้ แทน (ศึกษาเพิ่มเติม หลักการทางภาษาไทย เรื่อง หลักการเขียนคำ เอกโทษ โทโทษ ในคำประพันธ์) นกแก้วแจ้วเสียงใส คลอไคล้คู่หมู่สาลิกา นกแก้วแจ้วรี่ร้อง เร่หา ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง กระจายสยายคลี่ซร้อง นงพงา ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
หัวลิงหมากเรียกไม้ ลางลิง คำศัพท์ หัวลิง หมายถึง ไม้เถาชนิดหนึ่ง ผลขนาดส้มจีน มีสันตรงกลางคล้ายหัวลิง หมากลางลิง หมายถึง ชื่อปาล์มชนิดหนึ่ง ลางลิง , กระไดลิงหมายถึง ไม้เถาเนื้อแข็งชนิดหนึ่ง เถาแบนยาว - งอกลับไปกลับมาคล้ายขั้นบันได หูลิง หมายถึง ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง ขู้ เป็นคำโทโทษของคำว่า คู่ ชมผู้ เป็นรูปโทโทษของคำว่า ชมพู่ หมายถึงผลไม้ชนิดหนึ่ง ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ธารไหลใสสะอาดน้ำ รินมา คำศัพท์ มัจฉาชาติ หมายถึง ปลา กินไคล หมายถึง กินตะไคร่น้ำ หว้าย เป็นคำโทโทษของคำว่า ว่าย
|
กาพย์ห่อโคลง ประพาส ธาร ทองแดง บทที่ 25
ลิขสิทธิ์ © 2024 berikutyang Inc.
