งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้ อ.วชิ าญ กฤษณะพนั ธ์ วชิ า งานเชอ่ื มและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้ รหัสวชิ า 2100 -1004 ระดับประกาศนยี บัตรวิชาชพี (ปวช.) หน่วยท่ี 1 เรอ่ื ง กระบวนการเช่อื มแก๊ส เวลา 12 ชั่วโมง สอนครัง้ ที่ 1 เรื่อง กระบวนการเชือ่ มแก๊ส เวลา 4 ชั่วโมง สาระสำคัญประจำหน่วย ปัจจบุ ัน ดังนนั้
การศึกษาหลกั การของการเชื่อมโลหะดว้ ยแก๊ส สมบตั ขิ องแก๊ส อณุ หภูมขิ องแก๊สเช้ือเพลิงแตล่ ะชนดิ สาระการเรียนรู้ จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม แบบทดสอบกอ่ นเรียน/หลงั เรียน จงเลอื กคาตอบทถ่ี ูกต้องท่ีสุด แลว้ กาเครอ่ื งหมาย (X) ลงในกระดาษคาตอบ 1. ขอ้ ใดกลา่ วถึงหลกั การเช่อื มแกส๊ ไม่ถูกต้อง ก. เป็นกระบวนการเช่ือมหลอม(Fusion Welding) ข. อุณหภมู ขิ องเปลวไฟสูงกว่าจุดหลอมเหลวของโลหะงาน ค. ได้รับความร้อนจากแกส๊ เช้อื เพลิงเท่านน้ั ง. เติมลวดเชอื่ มหรอื ไมเ่ ตมิ กไ็ ด้ขน้ึ อยู่กับลักษณะงาน 2. แก๊สเช้อื เพลงิ ชนิดใดนยิ มใชใ้ นการเช่ือมแก๊ส ก. อะเซทิลนี ข. แก๊สธรรมชาติ ค. โพรเพน ง. ไฮโดรเจน 3. แก๊สชนดิ ใดเป็นตัวชว่ ยในการเผาไหม้ ก. อะเซทิลีน ข. ออกซิเจน ค. โพรเพน ง. ไนโตรเจน 4. C2H2 เป็นสัญลักษณ์ของแก๊สชนิดใด ก. ไฮโดรเจน ข. แกส๊ ธรรมชาติ ค. โพรเพน ง. อะเซทลิ นี 5. เปลวไฟในงานเชอ่ื มแก๊สมีกช่ี นิด ก. 2 ชนดิ ข. 3 ชนิด ค. 4 ชนดิ ง. 5 ชนดิ 6. ขอ้ ใดไมใ่ ช่หลักในการเลือกใช้ลวดเช่อื มแกส๊ ก. ความหนาของโลหะงาน ข. ชนดิ ของโลหะงาน ค. ตาแหน่งทา่ เช่ือมของโลหะงาน ง. ขนาดของรอยต่อ 7. ข้อใดไมใ่ ช่สมบตั ิของแก๊สออกซเิ จน ก. มีสี ไมม่ กี ลน่ิ ข. ไมม่ สี ี ไมม่ ีกล่ิน ค. ชว่ ยใหไ้ ฟตดิ ง. ไม่ติดไฟ 8. ลวดเชือ่ มแกส๊ แยกตามชนิดของโลหะได้กชี่ นดิ ก. 1 ข. 2 ค. 3 ง. 4 9. ลวดเช่ือม G A 43 ตามมาตรฐานลวดเช่อื มแก๊สเหลก็ กลา้ ละมนุ JIS Z 3201-1990 ตวั อักษร A หมายถึงข้อใด ก. ลวดเช่อื มแก๊ส ข. ค่าความเคน้ แรงดงึ ต่าสุด ค. การยดื ตัวของแนวเชอ่ื ม ง. สว่ นผสมทางเคมี 10. ข้อใดไม่ใช่สมบัติของฟลักซ์เชื่อม ก. ไม่มสี ารเป็นพษิ ปนอยู่เลย ข. ขจดั ออกได้ง่ายหลังการเชื่อม ค. ขจดั ออกไซดบ์ นผวิ หน้าโลหะได้ ง. ปกคลุมผิวงานและแนวเชอ่ื มจากออกซิเจน 3.1 หลกั การเชือ่ มแก๊ส กระบวนการเชื่อมแก๊ส(Gas Welding) อยู่ในกลมุ่ กระบวนการเชื่อมหลอม(Fusion Welding) แกส๊
เชื้อเพลงิ ท่ีใชม้ อี ยู่หลายชนดิ ดงั นั้น ในการเลือกใช้ต้องคานึงถงึ ปริมาณความรอ้ นที่ได้ ราคาและ จากตารางที่ 3.1 แกส๊ อะเซทลิ นี เปน็ แก๊สเช้อื เพลิงทใ่ี ห้คา่ ความรอ้ นสงู สุดเมื่อเกิดการสนั ดาป 3.2 สมบตั ขิ องแก๊สออกซิเจนและแกส๊ อะเซทิลนี ออกซเิ จนเปน็ แกส๊ ทีม่ ีความสาคญั ต่อสงิ่ มีชวี ติ แก๊สออกซเิ จนไม่ติดไฟ แตช่ ่วยใหไ้ ฟตดิ ในส่วนของ แก๊สอะเซทิลีน เปน็ สารประกอบประเภทไฮโดรคาร์บอน สัญลักษณท์ างเคมี คอื “ C2H2” ผลิตได้ แคลเซียมคารไ์ บด์ ผลิตได้จากการเผาแคลเซียมออกไซดแ์ ละถา่ นโค้กให้หลอมเหลว ในเตาไฟฟา้ โดยท่ี สมบตั ขิ องแก๊สอะเซทลิ นี 4. ละลายในของเหลวได้ เปลวไฟเช่ือมแก๊สแต่ละชนิด จะให้ความรอ้ นท่ีแตกตา่ งกนั ออกไป เพราะมปี ริมาณของแก๊ส เป็นเปลวที่เกิดขน้ึ จากการจุดแก๊สอะเซทลิ นี และในขณะที่เปดิ แกส๊ ออกซเิ จนเข้าไปผสมจะไดเ้ ปลวคาร์บู เปลวคาร์บไู รซิงดังแสดงในรูปท่ี 3.2 3.3.2 เปลวนวิ ทรัล (Neutral Flame) มนสีขาวนวล ใหอ้ ณุ หภมู ิประมาณ 3,315◦C (6,000◦F) เป็นเปลวทมี่ ีการเติมธาตุต่างๆ ให้แกแ่ นวเช่อื ม บ่อ ขนั้ ที่ 1 เป็นการสนั ดาปของเปลวชั้นใน ท่ไี ดร้ บั แกส๊ ออกซเิ จนกับแกส๊ อะเซทิลีน ขั้นที่ 2 เป็นการสนั ดาปของเปลวชัน้ นอกทีห่ ่อหมุ้ เปลวช้ันใน โดยเปลวชน้ั นอกเกิดขนึ้ จากการสันดาปของ เปลวนวิ ทรัลใชแ้ กส๊ ออกซเิ จนกับแกส๊ อะเซทิลีนในอตั ราส่วน 1:1 เมื่อมีการเผาไหม้ ท่สี
มบูรณ์แล้วจะ หมายเหตุ จากสมการเคมี ได้แก๊สอะเซทิลีนจากหัวทิพ 2 สว่ นและแก๊สออกซเิ จน 2 ส่วน สาหรับ 3.3.3 เปลวออกซิไดซงิ (Oxidizing Flame) แหลม กรวยไฟชั้นนอกสีเขียวอมน้า เงนิ มีอณุ หภูมปิ ระมาณ 3,480◦C(6,300◦F) ไม่เหมาะ สา หรบั เชอื่
มเหล็ก 3.4 ลวดเชื่อมแกส๊ ลงในแนวเช่ือมขณะทา การเชือ่ ม การเลือกใชต้ ้องถูกต้องและเหมาะสมกับการใช้งาน ลวดเชอ่ื มแก๊ส ดังแสดงใน 3.4.1
ชนิดของลวดเชื่อมแก๊ส ตารางท่ี 3.2 แสดงขนาดลวดเชื่อมแกส๊ และจา นวนเส้นลวด ตอ่ น้า หนัก 1 ปอนด์ 3.4.2 การเลอื กใชล้ วดเชอื่ มแก๊ส 1. ความหนาของโลหะท่ีจะนามาเช่อื ม หมายเหตุ (AS-Weld) (ทม่ี า:สมบูรณ์ เต็งหงสเ์ จรญิ . มปป. :
50) หมายเหตุ (ทมี่ า:สมบรู ณ์ เต็งหงส์เจรญิ . มปป. : 51) ลวดเชือ่ มแก๊สไม่มฟี ลกั ซ์หุม้ ที่จะมีผลต่อความสามารถในการใช้งานของลวดเชอื่ ม ดงั นั้นความสามารถใน CLASS R60 มสี ว่
นผสมเป็นเหลก็ กล้าคาร์บอน CLASS R65 เปน็ ลวดเช่ือมใชส้ าหรบั การเชื่อมดว้ ยแกส๊ CLASS R100 ลวดเชอื่ มสาหรบั เช่อื มเหลก็ กล้าผสมต่า มคี า่ ความเคน้ แรงดึงตา่ สุด 100 ksi(690 ตัวอยา่ ง ลวดเชื่อมแก๊ส(G) Class III สามารถเขยี นสัญลักษณ์ไดด้ ังนี้
การแบ่งประเภทของลวดเช่อื มแก๊สตามส่วนผสมทางเคมี ดังแสดงในตารางที่ 3.5 สามารถแบง่ ออกเปน็ 7 ลวดเช่อื มแก๊สมีความยาวมาตรฐาน 1,000 มลิ ลเิ มตร และมขี นาดเส้นผา่ นศนู ยก์ ลาง ต้ังแต่ 1.6-5 ลวดเชื่อมแกส๊ จะทาเครอ่ื งหมายท่คี งทนและชดั เจนไวท้ ีล่ วดเช่อื ม เพ่ือแสดงประเภท ของลวด หมายเหตุ 3.5.3 มาตรฐานลวดเชื่อมแกส๊ เหล็กกลา้ ละมนุ (JIS Z
3201-1990) 3.5.3.2 คุณภาพลวดเชอ่ื ม หมายเหตุ รหสั ท่ีใชส้ าหรับการปรับปรงุ สมบัตขิ องช้นิ ทดสอบ(Treatment of test piece) SR = กาจัดความเคน้ ออกแล้ว 3.6 ฟลักซเ์ ช่ือม(Welding Fluxes) รูปท่ี 3.6 แสดงฟลักซ์ท่ีใช้ในงานเชือ่ มแกส๊ 1. เมือ่ ถูกความร้อนตอ้ งไม่ระเหยกลายเปน็ ไอเรว็ เกนิ ไป 1. ปรบั เปลวไฟให้ได้เปลวนิวทรัล 2. เชอื่
มยดึ ชิ้นงานโดยใช้อุปกรณช์ ว่ ยในการวางช้ินงานใหท้ ามุมฉาก เชื่อมยึดชนิ้ งาน 3 จุด 2. วางชน้ิ งานใหอ้ ยใู่ นตาแหน่งท่าราบ โดยใช้อิฐทนไฟหนุนชนิ้ งานเอียง 45 องศา 4. เริ่มเชือ่ มจากจุดเร่ิมต้นไปยังจุดสิ้นสดุ แนวเชอื่ ม เคลอ่ื นท่ีโดยให้ลวดเชือ่ มนาหนา้ หัวทิพ เอียงหวั ทิพทามุมประมาณ 60 องศา กบั ชน้ิ งานชนิ้ ล่างและเอียงมุมประมาณ 45 องศา ในขณะเคล่ือนท่ี 5.
เติมลวดเชอ่ื มทจ่ี ุดส้นิ สุดแนวเชือ่ มใหเ้ ตม็ และระวงั เกิดการขาดทะลุเนอ่ื งจากชิน้ งาน บทสรุป ลวดเช่ือมแก๊สมหี ลายมาตรฐาน เชน่ มาตรฐาน AWS, DIN และ JIS ซง่ึ แตล่ ะมาตรฐาน ได้กำหนด แบบฝกึ หัด 9. --------CLASS R45 เป็นลวดเช่ือมแก๊สเหลก็ กล้าคารบ์ อน มคี า่ ความเคน้ แรงดึงต่าสุด 45 ksi 10. ------ลวดเช่อื มมี 2 ชนิด คอื ลวดเชอื่ มทเี่ ป็นเหลก็ และลวดเชอื่ มที่เปน็ ทองแดง ตอนท่ี 2 จงตอบคาถามตอ่ ไปนี้ให้ไดใ้ จความสมบรู ณ์ 1. สมบตั ขิ องแก๊สอะเซทิลีนมีอะไรบ้าง 5. จงอธบิ ายความหมายของ สญั ลักษณล์ วดเช่อื ม มาตรฐาน AWS A5.2-92 มาให้ถกู ตอ้ ง ใบมอบหมายงาน โมดลู ท่ี 1 วัตถุประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม วัสดุ ใบมอบหมายงาน โมดลู ท่ี 1 วิชา งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบอ้ื งตน้ รหัส20100-1004 สอนครงั้ ที่ 1 ช่อื หน่วย กระบวนการเชอ่ื มแกส๊ เวลารวม 12 ช่ัวโมง ชื่องาน งานเชื่อมแกส๊ ต่อตัวทีท่าราบ เวลลา 4 ชัว่ โมง รูปประกอบ ลำดับขั้นการปฏบิ ตั งิ าน 1. เตรียมเคร่ืองมืออปุ กรณ์งานเชื่อมแก๊สให้เรยี บรอ้ ย ครบถว้ น 2. ตัดช้ินงานให้ไดข้ นาดพร้อมตะไบครีบ ลบคม 3. ประกอบอปุ กรณง์ านเชื่อมแก๊สใหเ้ รียบรอ้ ย - กอ่ นประกอบตัวคุมคา่ ความดันแก๊ส ตอ้ งเปิดวาล์ว ท่อบรรจุ 4. เปดิ วาลว์ หัวท่อบรรจแุ กส๊ ออกซิเจนสุดเกลยี ว ปรบั ความดันใช้ 5. เปดิ วาล์วหวั ท่อบรรจแุ ก๊สอะเซทลิ นี เพยี งครง่ึ รอบ ปรบั ความดัน ใบมอบหมายงาน โมดูลท่ี 1 วชิ า งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น รหัส20100-1004 สอนครั้งที่ 1 ช่ือหนว่ ย กระบวนการเชอ่ื มแกส๊ เวลารวม 12 ชัว่ โมง ช่อื งาน งานเช่ือมแกส๊ ต่อตัวทีท่าราบ เวลลา 4 ชัว่ โมง รูปประกอบ(ต่อ) ลำดบั ข้นั การปฏิบตั ิงาน 6. ตรวจสอบรอยรัว่ ของแก๊สที่จดุ ตอ่ อปุ กรณท์ กุ จุด โดยใชน้ า้ สบู่ หากมรี อยรว่ั ใหร้ ีบทาการแกไ้ ข ขอ้ ควรระวงั -ห้ามทดสอบรอยรั่วโดยใช้การดมกลิ่น 7. จดุ เปลวไฟและปรับเปลวไฟใหไ้ ด้เปลวนิวทรัล ขอ้ ควรระวัง -ปรับปริมาณแก๊สให้เหมาะสมกบั ความหนาชนิ ้ งาน 8. เชอื่ มยึดช้ินงานโดยใชอ้ ุปกรณ์ชว่ ยในการวางช้นิ งาน - 9. สง่ งานใหค้ รูตรวจการเตรียมงาน ใบมอบหมายงาน โมดูลท่ี 1 วิชา งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งต้น รหสั 20100-1004 สอนครง้ั ท่ี 1 ชอ่ื หน่วย กระบวนการเชอ่ื มแก๊ส เวลารวม 12 ชัว่ โมง ชือ่ งาน งานเชอ่ื มแก๊สต่อตวั ทีทา่ ราบ เวลลา 4 ชว่ั โมง รูปประกอบ(ต่อ) ลำดับข้นั การปฏิบตั ิงาน 11. ใช้คอ้ นเคาะแต่งชนิ้ งานและใช้แปรงลวด ขดั ให้สะอาด 12. ปดิ วาลว์ หวั ทอ่ แก๊สออกซิเจนและแกส๊ อะเซทิลนี 15. ม้วนเก็บสายเชอ่ื ม ทาความสะอาดโต๊ะเชื่อม แบบประเมินผลการปฏบิ ัตงิ าน ชอ่ื ผู้ปฏิบัติงาน.........................................สกลุ ..........................................ระดับช้ัน...............กลมุ่ .........สาขาวิชา ..............................................................สาขางาน..................................................................... ใบมอบหมายงานที่.....….......ชื่อชิ้นงาน............งานเชอ่ื มแก๊สตอ่ ตวั ทที ่าราบ(1F)................................ วนั ท.ี่ ..........เดอื น..............................พ.ศ. ............. เวลาเรม่ิ งาน.............. น. เวลางานเสร็จ.............. น. รายการ ผลการประเมนิ ดีมาก(3) ดี(2) พอใช(้ 1) รวม การเตรยี มการ 1. การเตรียมชิ้นงาน 2. การเตรยี มเคร่ืองมืออุปกรณ์ คุณภาพงาน 1. ขนาดขาของแนวเช่อื ม 2. ความหนาแนวเช่อื มจริง 3. รอยแหวง่ ขอบแนว รอยเกยของแนวเชอ่ื ม 4. จดุ เริม่ ตน้ และจดุ ส้ินสดุ ของแนวเช่อื ม 5. ความสมบรู ณ์ของแนวเชอ่ื ม กจิ นิสัย 1. ความปลอดภยั ในการปฏบิ ัตงิ าน 2. การใชแ้ ละการเกบ็ เคร่ืองมืออุปกรณ์ อย่างถูกวธิ ี เวลาที่ใช้ปฏบิ ัติงาน 1. ปฏบิ ัติงานแลว้ เสร็จตามเวลาที่กาหนด เวลาทใี่ ช้ปฏิบัติงาน 1. ปฏิบตั ิงานแล้วเสร็จตามเวลาทกี่ าหนด สรปุ คะแนนรวมที่ได้ ................ คะแนน ผลการตดั สนิ ผา่ นการประเมิน ไม่ผ่านการประเมิน หมายเหตุ เกณฑผ์ ่าน 60 เปอรเ์ ซ็นต์ *หากไม่ผา่ นเกณฑต์ ้องปรับปรุงงานหรอื ปฏบิ ตั งิ านซา้ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ....................................................... ลงชื่อ.................................................ผูป้ ระเมิน (.................................................) รายการ เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนแบบประเมนิ ผลการปฏิบตั ิงาน คะแนน รายการ
เกณฑ์การใหค้ ะแนนแบบประเมนิ ผลการปฏิบตั งิ าน (ตอ่ ) คะแนน สรปุ แบบการประเมินผลการเรยี น หนว่ ยท่ี 1 เร่ือง กระบวนการเชอื่ มแก๊ส คำชแ้ี จง 1. ให้นักเรียนประเมินผลการเรยี นของตนเองประจำหน่วย 2. การประเมนิ ผลการเรยี นรู้ แบ่งออกเปน็ 2 สว่ น คือ 2.1 ส่วนที่ 1 ประเมนิ ผลการเรียนภาคทฤษฎขี องแบบฝกึ หัดประจาหน่วย จำนวน 20 คะแนน 2.2 ส่วนที่ 2 ประเมินผลการเรียนภาคปฏิบตั ิ จากใบมอบหมายงานท่ี 1 จำนวน 30 คะแนน คะแนนรวม 50 คะแนน ผลการประเมิภาคทฤษฎี คะแนนท่ที ำได้ ตอนที่ 1 ดีมาก ดี พอใช้ ปรับปรงุ (10 คะแนน ) (9-10 คะแนน) (7-8 คะแนน) (5-6 คะแนน) (ตา่ กวา่ 5 คะแนน) ตอนท่ี 2 ดีมาก ดี พอใช้ ปรบั ปรงุ ผลการประเมนิ ตนเอง ดีมาก ดี พอใช้ ปรบั ปรงุ (20 คะแนน) คะแนนทีท่ ำได้ ปรับปรุง สรปุ ผลการประเมินตนเอง คะแนนทท่ี ำได้ ข้อเสนอแนะ………………………………………………………………………………………...................................................…………………... …………………………………………………………………….........................................................…………………………………………………… ผู้ประเมนิ …………………………………………………… วันท.ี่ .......เดอื น............................ พ.ศ. ................ |