๏ สัททัลวิกีฬิต ฉันท์ ๚
| ๑๙ พร้อมเบญจางคประดิษฐ์สฤษดิดุษฎี
|
| กายจิตร์วจีไตร
| ทวาร ฯ
|
| ๏ กราบไหว้คุณพระสุคตอนาวรณญาณ
|
| ยอดศาสดาจารย์
| มุนี ฯ
|
| ๏ อีกคุณสุนทรธรรมะคัมภิรวิธี
|
| พุทธ์พจน์ประชุมตรี
| ปิฎก ฯ
|
| ๏ ทั้งคุณสงฆะพิสุทธิศาสนะดิลก
|
| สัมพุทธสาวก
| นิกร ฯ
|
| ๏ นอบน้อมคุณพระคเณศวิเศษศิลปธร
|
| เวทางคบวร
| กะวี ฯ
|
| ๏ เปนเจ้าแห่งวิทยาวราภรณะศรี
|
| สุนทรสุวาที
| วิธาน ฯ
|
| ๏ สรวมชีพหัดถประณามประนตพระบทมาลย์
|
| บพิตระสมภาร
| พระองค์ ฯ
|
| ๏ สมเด็จอรรคะมหาจุฑาธิปะพระมง
|
| กุฎเกล้าพิศิฎฐ์พงศ์
| กระษัตริย์ ฯ
|
| ๏ บานบำเทองพระเถลิงถวัลยอธิปัติ์
|
| ที่หกดิลกรัฏฐ์
| ประชา ฯ
|
| ๏ ชุ่มชื่นมณฑละภูมิ์นิพัทธ์วัฒนะปรา
|
| กฎเพียงพระรามา
| วตาร ฯ
|
| ๏ ปางไวกูณฐประกอบประกาศกิติอุฬาร
|
| เลิศมากประมาณคือ
| พระองค์ ฯ
|
| ๏ สรวมศรีไตรรตนาธิคุณอดุละมง
|
| คลเหตุพิเศษทรง
| ประสิทธิ์ ฯ
|
| ๏ เสริมซึ่งโสตถิบวรพระพรจตุรพิธ
|
| ขอพึงสฤษดิ์นิจ
| นิรันดร์ ฯ
|
| ๏ จุ่งไท้เทียรฆพระชนมะดลลุสตพรรษ์
|
| ภัทร์เพิ่มพระศุขวรร
| ณพล ฯ
|
| ๏ อันใดสรรพะกะลีและนีรผละมล
|
| ทินไกลยุคลบาท
| ลออง ฯ
|
| ๏ เพียรเพ็ญในมนะข้าพเจ้านิยมะจอง
|
| เจตน์คิดลิขิตปอง
| ประพันธ์ ฯ
|
| ๏ สามัคคีภิทะโทษนิทานะคติธรรม์
|
| โดยพิศดารอัน
| แสดง ฯ
|
| ๏ เชิงบรรพ์ฉันทะลเบงชเลงพจนะแปลง
|
| บรรจงพจีแจง
| ประโยชน์ ฯ
|
| ๏ บูชาศาสนะพากย์สุภาสิตะวิโรจน์
|
| เริงปรีดิปราโมทย์
| ประมวญ ฯ
|
| ๏ ใดบทบาทผิวะคลาศและผิดนิติขบวน
|
| โกวิทกะวีควร
| อภัย ๚
|
๏ วสันตดิลก ฉันท์ ๚
| ๑๔ โบราณะกาลบรมะขัต
| ติยรัชชเกรียงไกร
|
| ท้าวทรงพระนามะอภิไธ
| ยะอชาตะศัตรู
|
| ๏ ครอบครองมไหยศุริยเอก
| อภิเศกประสิทธิ์ภูว์
|
| อาณาปวัตติบริบู
| รณะบรรพประเพณี ฯ
|
| ๏ แว่นแคว้นมคธนคระรา
| ชคฤห์ราชบูรี
|
| ทรงราชวัตร์วิธะทวี
| ทศธรรมะจรรยา ฯ
|
| ๏ แหล่งหล้ามหาอุดมะลาภ
| คุณะภาพพระเมตตา
|
| แผ่เพียงชนกกรุณะอา
| ทระบุตร์ธิดาตน ฯ
|
| ๏ โปร่งปรีดิปราศอริริปู
| ภพะภูมิมณฑล
|
| เปรมโสตถิ์ประสบวัฒนะผล
| ศุขะด้วยพระเดชา ฯ
|
| ๏ อำพนพระมณฑิรพระราช
| ะนิวาศน์วโรฬาร์
|
| อัพภันตร์ก็ไพจิตระพา
| หิรภาคก็พึงชม ฯ
|
| ๏ เช่นหลั่งชลอดุสิตะเท
| วสถานพิมานพรหม
|
| มารังสฤษดิ์ศิริอุดม
| ผิวะเทียบก็เทียมทัน ฯ
|
| ๏ สามยอดยะเยี่ยมยละระยับ
| วะวะวับสลับพรรณ์
|
| ช่อฟ้าตระการกละจะหยัน
| จะเยาะยั่วทิฆัมพร ฯ
|
| ๏ บราลีพิลาศศุภจรูญ
| นพศูลประภัศร
|
| หางหงส์ผจงพิจิตระงอน
| ดุจะกวักนภาลัย ฯ
|
| ๏ รอบด้านตระหง่านจตุรมุข
| พิศะสุกอร่ามใส
|
| กาญจน์แกมมณีกนกะไพ
| ฑุริย์พร่างพะแพรวพราย ฯ
|
| ๏ บานบัฏพระบัญชระสลัก
| ฉลุลักษณ์เฉลาลาย
|
| เพดาลก็ดารกะประกาย
| ระกะดาดประดิษฐ์ดี ฯ
|
| ๏ เพ่งภาพตลอดตละผนัง
| ก็มะลังมะเลืองสี
|
| ยิ่งดูก็เด่นประดุจะมี
| ชิวะแม้นกมลครอง ฯ
|
| ๏ ภาพเทพพนมวิจิตระยิ่ง
| นรสิงหะลำยอง
|
| ครุฑยุดภุชงค์วิยะผยอง
| และเผยอขยับผัน ฯ
|
| ๏ ลวดลายระบายระบุกระหนาบ
| กระแหนะภาพกระหนกพัน
|
| แผ่เกี่ยวผกาบุษปะวัล
| ลิและวางระหว่างเนือง ฯ
|
| ๏ ภายใต้เศวตร์ฉัตระรัต
| นะจรัศจรูญเรือง
|
| ตั้งราชอาศนะประเทือง
| วรมัญจบรรจ์ฐรณ์ ฯ
|
| ๏ ห้อยย้อยประทีปอุบะประทิน
| รศกลิ่นชเอมอร
|
| อาบอบตระหลบนิจะขจร
| ดุจะทิพย์สุมาลัย ฯ
|
| ๏ คัณนาอเนกคณะอนงค์
| ศิริทรงเจริญใจ
|
| สรรพางคะพรรณพิศะประไพ
| กละพิมพอับศร ฯ
|
| ๏ เรียงรายจรูงรมยะบาท
| บริจาริกากร
|
| ปันเวรพิทักษ์อธิบวร
| ทิวรัตติ์นิวัทธ์วาร ฯ
|
| ๏ โดยรอบมหานคระเล่
| หะสิเนรุปราการ
|
| มั่นคงอรินทระจะราญ
| ก็ระย่อและท้อหนี ฯ
|
| ๏ แถวถัมภะโดรณะสล้าง
| ระยะนางจรัลมี
|
| ชลคูประตูวรบุรี
| ณระหว่างพระภารา ฯ
|
| ๏ เรียงป้อมและปักธวัชะราย
| ยละค่ายก็แน่นหนา
|
| เสาธงสถิตยะธุชะมา
| ลุตะโบกสบัดปลาย ฯ
|
| ๏ หอรบอรินทรจะรอ
| รณะท้อหทัยหมาย
|
| มุ่งยุทธะย่อมชิวะมลาย
| ก็ประลาศน์มิอาจทาน ฯ
|
| ๏ พร้อมพรั่งพฤนท์พหละรณ
| พยุห์พลทหารหาญ
|
| อำมาตย์และราชบริวาร
| วุฒิเสวกากร ฯ
|
| ๏ เนืองแน่นขนัดอัศวะพา
| หนะชาติกุญชร
|
| ชาญศึกสมรรถะณสมร
| ชยะเพิกริปูภินท์ ฯ
|
| ๏ ความศุขก็แสนบรมศุข
| และสนุกสนานยิน
|
| ดีในผไทรัฐะบุริน
| ทรรัตน์จรูญเรือง ฯ
|
| ๏ กลางวันอนันตคณนา
| นรคลาคระไลเนือง
|
| กลางคืนมหุศวะประเทือง
| ดุริย์ศัพทะดีดสี ฯ
|
| ๏ บรรสานผสมสรนินาท
| พิณะพาทย์และดนตรี
|
| แซ่โสตร์สดับเสนาะฤดี
| อุระเพลินเจริญใจ ฯ
|
| ๏ เมืองท้าวและเทียบพิพยโลก
| ภพะแหล่งสุราลัย
|
| เมืองท้าวและสมบุรณไพ
| บุละทุกประการมาน ๚
|
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖ อันอรรคปุโรหิตอาจารย์
| พราหมณ์นามวัสสการ
|
| ฉลาดเฉลียวเชี่ยวชิน ฯ
|
| ๏ กลเวทโกวิทจิตร์จินต์
| ประจักษ์แจ้งศิล
|
| ปศาสตร์ก็จบสบสรรพ์ ฯ
|
| ๏ เปนมหาอำมาตย์ราชวัล
| ลภใครไป่ทัน
|
| ฤเทียมฤเทียบเปรียบปาน ฯ
|
| ๏ สมัยหนึ่งจึ่งจอมภูมิบาล
| ท้าวจินตนาการ
|
| จะแผ่อำนาจอาณา ฯ
|
| ๏ ให้ราบปราบปรามเพื่อปรา
| กฎไผทไพศา
|
| ละจวบจังหวัดวัชชี ฯ
|
| ๏ หวังพระหฤทัยใคร่กรี
| ฑาทัพโยธี
|
| กระทำประยุทธ์เอาไชย ฯ
|
| ๏ ครั้นทรงดำริห์ตริไป
| กลับยั้งหยั่งใน
|
| มนัศมิแน่แปรเกรง ฯ
|
| ๏ หากหักจักได้ไชยเชวง
| ฤๅแพ้แลเลง
|
| พะว้าพะวังลังเล ฯ
|
| ๏ ไป่อาจสามารถทุ่มเท
| ทำศึกรวนเร
|
| พระราชหทัยใช่เบา ฯ
|
| ๏ ด้วยเหตุพระองค์ทรงเสา
| วนะศัพท์สำเนา
|
| ระเบงระบือลือชา ฯ
|
| ๏ ว่ากษัตริย์วัชชีบรรดา
| ครองรัชชสีมา
|
| กเษตร์ประเทศทุกองค์ ฯ
|
| ๏ อปริหานิยะธรรมธำรง
| ทั้งนั้นมั่นคง
|
| มิโกรธมิกร้าวร้าวฉาน ฯ
|
| ๏ เพื่อธรรมดำเนินเจริญการณ์
| ใช่เหตุแห่งหานิ์
|
| เจ็ดข้อจะคัดจัดไข ฯ
|
| ๏ หนึ่ง. เมื่อมีราชกิจใด
| ปฤกษากันไป
|
| บวายบหน่ายชุมนุม ฯ
|
| ๏ สอง. ย่อมพร้อมเลิกพร้อมประชุม
| พร้อมพรักพรรคคุม
|
| ประกอบณกิจควรทำ ฯ
|
| ๏ สาม.นั้นถือมั่นในสัม
| มะจารีตจำ
|
| ประพฤติ์มิตัดดัดแปลง ฯ
|
| ๏ สี่. ใครเปนใหญชี้แจง
| โอวาทศาสน์แสดง
|
| ก็ย้อมและน้อมบูชา ฯ
|
| ๏ ห้า. นั้นอันบุตริ์ภิริยา
| ผู้อื่นก็หา
|
| ประทุษฐ์กระทำข่มเหง ฯ
|
| ๏ หก. ที่เจดีย์ชนเกรง
| เคารพยำเยง
|
| ก็เส้นก็บวงสรวงพลี ฯ
|
| ๏ เจ็ด. พระอรหันต์อันมี
| โนรัฏฐ์วัชชี
|
| ก็คุ้มก็ครองปัองกัน ฯ
|
| ๏ พร้อมสรรพสัปดพิธนิจนิรันดร์
| สามัคคีธรรม์
|
| ณหมู่กระษัตริย์ลิจฉวี ฯ
|
| ๏ อชาตศัตรูภูมี
| ทรงทราบโดยคดี
|
| ดั่งนั้นก็ครั่นคร้ามขาม ฯ
|
| ๏ ศึกใหญ่หากจะพยายาม
| หาญหักเอาตาม
|
| กำลังก็หนักนักหนา ฯ
|
| ๏ จำจักหักด้วยปัญญา
| รอก่อนผ่อนหา
|
| อุบายทำลายมูลความ ๚
|
๏ อุปชาติ ฉันท์ ๚
| ๑๑ บรมกระษัตริย์ปรา
| รภะการะปราบปราม
|
| กับวัสสการพราหม
| ะณพฤฒิอาจารย์ ฯ
|
| ๏ ปฤกษาอุบายดำ
| ริหะทำไฉนการ
|
| จะสมนิยมภาร
| ธุระปราถนาเรา ฯ
|
| ๏ สมัคคิ์สมานมิตร์
| คณะลิจฉวีเขา
|
| มั่นคงจะคิดเอา
| ชนะด้วยประการใด ฯ
|
| ๏ ท่านวัสสการผู้
| ทิชะครูฉลาดใน
|
| อุบายคนึงไป
| ก็ประจักษ์กระจ่างจินตน์ ฯ
|
| ๏ เสนอสนองทูล
| กละมูลยุบลรบิล
|
| แด่องคภูมิน
| ทอชาตศัตรู ฯ
|
| ๏ ตกลงและทรงนัด
| แนะกะวัสสการครู
|
| ตริเพื่อเผด็จมู
| ละสมัคคไมตรี ฯ
|
| ๏ สมัยเสด็จว่า
| กิจะราชะการี
|
| เสนาธิบดี
| มุขะมวญอมาตย์ผอง ฯ
|
| ๏ โดยศักดิฐานัน
| ดระชั้นอนันต์นอง
|
| ณท้องพระโรงทอง
| ขณะเฝ้าพระบทมาลย์ ฯ
|
| ๏ สดับปกาสิต
| วระกิจวโรงการ
|
| จึ่งราชะสมภาร
| พจนาตถ์ประภาษไป ฯ
|
| ๏ เราคิดจะใคร่ยก
| พยุห์พลสกลไกร
|
| ประชุมประชิดไชย
| รณะรัฏฐวัชชี ฯ
|
| ๏ ฉนี้แหละเสนา
| ปติฐานะมนตรี
|
| คือใครจะใคร่มี
| พจะค้านประการไร ฯ
|
| ๏ ฝ่ายพราหมณ์ก็กราบทูล
| อดิศูริย์ณทันใด
|
| นยาธิบายไข
| วจนัตถทัดทาน ฯ
|
| ๏ พระราชปรารม
| ภนิยมมิควรการณ์
|
| ขอองคภูบาล
| พิเคราะห์เหตุจงดี ฯ
|
| ๏ อันซึ่งจะกรีฑา
| พละทัพและไปตี
|
| กระษัตริย์ณวัชชี
| ชนบทสมหมาย ฯ
|
| ๏ มิแผกมิผิดพา
| กยะข้าพระองค์ทาย
|
| ไป่ได้สดวกดาย
| และจะแพ้เพราะไพรี ฯ
|
| ๏ พวกลิจฉวีขัต
| ติยรัชชวัชชี
|
| ละองค์ละองค์มี
| มิตระพันธะมั่นคง ฯ
|
| ๏ และแสนจะสามารถ
| พละอาจกระทำสง
|
| ครามยุทธยรรยง
| มิระย่อมิเยงใคร ฯ
|
| ๏ เราน้อยจะย่อยยับ
| ดละอัปราไชย
|
| ฉนี้แหละแน่ใน
| มนะข้าพยากรณ์ ฯ
|
| ๏ และอีกประการเล่า
| ผิวะเขาสิคิดคลอน
|
| แคลนพาลระราญรอน
| ทุจริตผจญเรา ฯ
|
| ๏ เปนก่อนกระนั้นชอบ
| ทุษะตอบก็ทำเนา
|
| มิมีคดีเอา
| ธุระเห็นบเปนธรรม ฯ
|
| ๏ และโลกจะล่วงวา
| ทะติว่าพระองค์จำ
|
| นงเจตนาดำ
| ริห์วิรุธประทุษฐ์เขา ฯ
|
| ๏ กระนี้พระจุ่งปรา
| รภะภาระแบ่งเบา
|
| เพื่อกล่อมถนอมเกลา
| มิตระภาพสงบงาม ๚
|
๏ อีทิสัง ฉันท์ ๚
| ๒๐ ภูบดินทร์สดับอุปายะตาม
|
| ณวาทะวัสสการะพราหมณ์
| และบังอาจ ฯ
|
| ๏ เกินประมาณเพราะการละเมิดประมาท
|
| มิควรจะขัดบรมราช
| ชโยงการ ฯ
|
| ๏ ท้าวก็ทรงแสดงพระองคะปาน
|
| ประหนึ่งพระราชหทัยธดาล
| พิโรธจึง ฯ
|
| ๏ ผันพระกายกระทืบพระบาทและอึง
|
| พระศัพทะสีหนาทะพึง
| สยองภัย ฯ
|
| ๏ เอออุเหม่นะมึงชิช่างกระไร
|
| ทุทาษสถุลฉนี้ไฉน
| ก็มาเปน ฯ
|
| ๏ ศึกบถึงและมึงก็ยังมิเห็น
|
| จะน้อยจะมากจะยากจะเย็น
| ประการใด ฯ
|
| ๏ อวดฉลาดและคาดแถลงเพราะใจ
|
| ขยาดขยั้นมิทันอะไร
| ก็หมิ่นกู ฯ
|
| ๏ เล่หะกากะหวาดขมังธนู
|
| บห่อนจะเห็นธวัชริปู
| ก็ท้อถอย ฯ
|
| ๏ พ่ายเพราะไภยะตัวสิกลัวจะพลอย
|
| พินาศชิพิตร์ประดิษฐ์ประดอย
| ประเด็นขัด ฯ
|
| ๏ กูก็เอกอุดมบรมกษัตริย์
|
| วิจาระถ้วนบควรจะทัด
| จะทานคำ ฯ
|
| ๏ นี่ก็เห็นเพราะเปนอมาตย์กระทำ
|
| พระราชการะมาฉนำ
| สมัยนาน ฯ
|
| ๏ ใช่กระนั้นละไซร้จะให้ประหาร
|
| ชิวาตม์และหัวจะเสียบประจาน
| ณทันที ฯ
|
| ๏ นัคราภิบาลสภาบดี
|
| และราชบุรุษฮะเฮ้ยจะรี
| จะรอไย ฯ
|
| ๏ ฉุดกระชากกะลีอปรีชะไป
|
| บพักจะต้องกะรุณอะไร
| กะคนคด ฯ
|
| ๏ ลงพระราชอาชะญา ณ บท
|
| พระอัยการพิพากษะกฎ
| และโกนผม ฯ
|
| ๏ ไล่มิให้สถิตย์ณคามนิคม
|
| นครมหาสิมานิยม
| บุรีใด ฯ
|
| ๏ มันสมรรคสวามิภักดิใน
|
| อมิตตะลิจฉวีก็ไป
| บห้ามกัน ฯ
|
| ๏ เสร็จประกาศพระราชธูระสรรพ์
|
| เสด็จนิวัติศุขาภิมัณฑ์
| มหาคาร ๚
|
๏ อินทรวิเชียร ฉันท์ ๚
| ๑๑ ควรสุดจะสมเพช
| จิตระเวทนาการ
|
| ที่ท่านพฤฒาจารย์
| พะกระทบประสบทัณฑ์ ฯ
|
| ๏ โดยเต็มกตัญญู
| กตเวทิตาอัน
|
| ใหญ่ยิ่งและยากครัน
| ขรการณ์จะทานทน ฯ
|
| ๏ ยินดีนิยมเพื่อ
| สละเนื้อและเลือดตน
|
| ยอมรับอดูรผล
| จะพะพ้องพะพานกาย ฯ
|
| ๏ ไป่เห็นกะเจ็บแสบ
| ชิวะแทบจะทำลาย
|
| มอบสัตย์สมรรถหมาย
| มนะมั่นมิหวั่นไหว ฯ
|
| ๏ หวังการ ณ แผ่นดิน
| จะสดวกเพราะฉันใด
|
| ให้กิจสฤทธิ์ไป
| บมิเลี่ยงฤเบี่ยงเบือน ฯ
|
| ๏ เหลือที่จะมีใคร
| ทมะในหทัยเหมือน
|
| กัดฟันบฟั่นเฟือน
| สติอดสกดเอา ฯ
|
| ๏ พวกราชมัลล์โดย
| พละโบยมิใช่เบา
|
| สุดหัตถะแห่งเขา
| ขณะหวดสิพึงกลัว ฯ
|
| ๏ ยลเนื้อก็เนื้อเต้น
| พิศะเส้นก็สั่นรัว
|
| ทั่วร่างและทั้งตัว
| ก็ระริกระริวไป ฯ
|
| ๏ แลหลังก็หลั่งโล
| หิตะโอ้เลอะลามไหล
|
| เพ่งผาดอนาถใจ
| ตละล้วนระรอยหวาย ฯ
|
| ๏ เนื่องนับอเนกแนว
| ระยะแถวตลอดลาย
|
| เฆี่ยนครบสยบกาย
| ศิระพับพะกับคา ฯ
|
| ๏ ทั้งหลายสหายมิต
| ตะอมัจจะเสนา
|
| ทัศน์เหตุทุเรศสา
| หศะแสนสลดใจ ฯ
|
| ๏ สุดที่จะกลั้นโท
| มนะโศกะอาลัย
|
| ถ้วนหน้ามิว่าใคร
| ขณะเห็นบเว้นคน ฯ
|
| ๏ แก้ไขและได้คืน
| สติฟื้นประทังตน
|
| จึ่งราชบุรุษกล
| ปกกรณ์ก็โกนหัว ฯ
|
| ๏ เสื่อมศีศะผมเผ้า
| พิศะเปล่าประจานตัว
|
| เปนเยี่ยงประหยัดกลัว
| ผิมะลักจะหลาบจำ ฯ
|
| ๏ เสร็จอาชะญาทัณฑ์
| กิจะพลันประกาศทำ
|
| ปัพพาชนีย์กรรม
| ดุจะราชโองการ ฯ
|
| ๏ บรรดาประชาชน
| ขณะยลทิชาจารย์
|
| สุดแสนจะสงสาร
| สรแซ่ประสาสันทน์ ฯ
|
| ๏ บางคนกมลอ่อน
| อุระข้อนพิไรพรรณน์
|
| บางเหล่าวิสัยอัน
| กุธะเกลียดก็เสียดสี ฯ
|
| ๏ บางพวกก็เปนกลาง
| ยละข้างพิจารณ์ดี
|
| บางหมู่กะรุณมี
| ณหทัยก็ให้ของ ฯ
|
| ๏ พราหมณ์วัสสการเส
| กละเล่หะทำนอง
|
| ท่าทางละอย่างผอง
| นระสิ้นบสงสัย ฯ
|
| ๏ ออกจากนครรา
| ชะคฤห์รีบจรัลไป
|
| สู่เทศสถานไกล
| บุระรัฏฐะวัชชี ๚
|
๏ วิชชุมมาลา ฉันท์ ๚
| ๘ แรมทางกลางเถี่อน
| ห่างเพื่อนหาผู้
|
| หนึ่งใดนึกดู
| เห็นใครไป่มี ฯ
|
| หลายวันถั่นล่วง
| เมืองหลวงธานี
|
| นามเวสาลี
| ดุ่มเดาเข้าไป ฯ
|
| ๏ ผูกไมตรีจิตร์
| เชิงชิดชอบเชื่อง
|
| กับหมู่ชาวเมือง
| ฉันท์อัชฌาสัย ฯ
|
| เล่าเรื่องเคืองขุ่น
| ว้าวุ่นวายใจ
|
| จำเปนมาใน
| ด้าวต่างแดนตน ฯ
|
| ๏ เขาแสนสังเวช
| สังเกตอาการ
|
| แห่งท่านอาจารย์
| ท่าทีทุกข์ทน ฯ
|
| ภายนอกบอกแผล
| แน่แท้ทุพพล
|
| เห็นเหตุสมผล
| ให้พักอาศรัย ฯ
|
| ๏ ข่าวคราวกล่าวกัน
| เปนอันแพร่หลาย
|
| ลือล่ำกำจาย
| จนแจ้งทั่วไป ฯ
|
| มนตรีกราบทูล
| เค้ามูลขานไข
|
| แด่องค์ท้าวไท
| แหล่งหล้าลิจฉวี ฯ
|
| ๏ ทรงทราบข่าวสาสน์
| โดยราชดำรัส
|
| สัญญาอาณัติ
| ทุ่มฆาฏเภรี ฯ
|
| ทุกไท้ราชา
| อาณาวัชชี
|
| มาชุมนุมมี
| การตฤกปฤกษา ฯ
|
| ๏ แน่นเนืองเนื่องนับ
| ลำดับโดยหมู่
|
| ทันใดราชผู้
| เปนใหญ่ในสภา ฯ
|
| เริ่มอารัมภ์พจน์
| ตามบทมีมา
|
| ชี้แจงจักปรา
| รพภ์กันฉันใด ฯ
|
| ๏ พราหมณ์หนึ่งซึ่งเขา
| เปนเปาโรหิตย์
|
| พวกปัจจามิตร์
| มาคธเขตร์ไผท ฯ
|
| ต้องราชอาชญา
| หนีมาอาศรัย
|
| จำไล่ให้ไป
| ฤๅรับเลี้ยงดู ฯ
|
| ๏ พร้อมตกลงเปน
| ความเห็นเดียวกัน
|
| บ้านเมืองของมัน
| นั้นเปนศัตรู ฯ
|
| แห่งรัฏฐ์วัชชี
| แม้มีแต้มคู
|
| คิดมาตร์คาดมู
| ลารัมภ์ทำกล ฯ
|
| ๏ เพื่อส่อไส้ศึก
| ลับลึกสนธิ์สาย
|
| หากเห็นแยบคาย
| ผิดอย่างแผกยล ฯ
|
| ไล่มันทันที
| แต่นี่ในฉงน
|
| ยากหยั่งยังปน
| ไปข้างสงสัย ฯ
|
| ๏ รอไว้ให้หา
| เข้ามาจักมี
|
| ถ้อยท่าพาที
| เท็จจริงฉันใด ฯ
|
| สุดแท้แต่การณ์
| ตามฐานเปนไป
|
| สมควรอย่างไร
| บัญชาคราหลัง ๚
|
๏ อินทรวงศ์ ฉันท์ ฯ
| ๑๒ ราชาประชุมดำ
| ริหะโดยประการะดัง
|
| ดำรัสตระบัดยัง
| วจนัตถ์ปวัตติพลัน ฯ
|
| ๏ ให้ราชภัฏโป
| ริสะไปขมีขมัน
|
| หาพราหมณ์ทุพลอัน
| บุระเนระเทศะมา ฯ
|
| ๏ เขาพลันจรัลรีบ
| จระรุดประดุจประกา
|
| สิตนำทิชาจา
| ริยะสู่พระราชฐาน ฯ
|
| ๏ จึ่งลิจฉวีรา
| ชะสภาบดีประธาน
|
| มีราชโองการ
| นยะปุจฉนีย์คดี ฯ
|
| ๏ เยียใดไฉนดู
| กะระครูธล่วงกะลี
|
| ข้อใหญ่อะไรมี
| ทุระเหตุจะเสียจะหายน์ ฯ
|
| ๏ จึ่งดาลอดูรพ้อง
| ขรข้องระคนระคาย
|
| หลังไหล่สิรอยหวาย
| คณนาอนันต์ประมาณ ฯ
|
| ๏ ต้องทัณฑะบรรพา
| ชนิย์มาก็ไกลสถาน
|
| พรากพันธุวงศ์วาน
| บุตระทาระมิตร์สหาย ฯ
|
| ๏ มาอยู่นครเรา
| จะเสาะเอารหัสอุบาย
|
| ฤๅไรก็ยากหมาย
| อนุมานะครันนะครู ฯ
|
| ๏ อันราชอชาตสัต
| คุณรัฏฐ์มคธริปู
|
| แห่งเราจะเอาภู
| มิกะกันและกันประสงค์ ฯ
|
| ๏ หลากเหลือจะเชื่อจิตร์
| ผิวะคิดประหวั่นพะวง
|
| เมตตาและเต็มปลง
| จิตระจักประคับประคอง ฯ
|
| ๏ หนักข้างระคางอยู่
| บมิรู้จะรับจะรอง
|
| ภายหลังก็ตั้งตรอง
| ตริฤเว้นระวังระแวง ฯ
|
| ๏ ฝ่ายวัสสการครู
| ก็มธูระทูลแถลง
|
| ให้เชื่อและชี้แจง
| อภิยาจนาภิปราย ๚
|
วสันตดิลก ฉันท์ ๚
| ๑๔ ข้าแต่พระจอมจุฬมกุฎ
| บริสุทธิกำจาย
|
| ปรากฎพระยศระบุระบาย
| กิติเบิกระบือบุญ ฯ
|
| ๏ เมตตาทยาลุศุภะกรรม
| อุปถัมภะการุญ
|
| สรรเสิญเจริญพระคุณะสุน
| ทระภาพพิบูลย์งาม ฯ
|
| ๏ เปรียบปานมหรรณพะนที
| รมะที่ประทังความ
|
| ร้อนกายกระหายอุทกะยาม
| นระผู้ประสบเห็น ฯ
|
| ๏ เอิบอิ่มกระหยิ่มหทยะคราว
| กระอุผ่าวก็ผ่อนเย็น
|
| ยังอุณหะมุญจนะและเปน
| ศุขะปีติดีใจ ฯ
|
| ๏ อันข้าพระองค์กษณะนี้
| บมิมีจะร้อนใด
|
| ยิ่งกว่าและหามนุษไหน
| ฤเสมือนเสมอตน ฯ
|
| ๏ ใคร่เปลื้องประเทืองประนุทะทุกข์
| ภยะมุขจะมาดล
|
| ไร้ญาติ์และขาตมิตระสกล
| นฤผู้จะดูดาย ฯ
|
| ๏ โดยเดียวอดักอดุระแด
| และก็แก่ชรากาย
|
| ที่ซึ่งจะพึงสรณะหมาย
| อนุศรบห่อนเห็น ฯ
|
| ๏ ทราบข่าวขจรพระกิติบา
| ระมิว่าพระองค์เปน
|
| เอกอรรคกระษัตริย์สุขุมะเพ็ญ
| กรุณามหาศาล ฯ
|
| ๏ หวังเพื่อพะพิงบพิตระพึ่ง
| อภิโพธิสมภาร
|
| มอบกายถวายชิพิตตระปราณ
| นิจะกาละปรารมภ์ ฯ
|
| ๏ คิดไว้บได้ประดุจะเจตน์
| เฉภาะเหตุบเห็นสม
|
| ขืนทำก็เท่ากะจะนิยม
| คติผิดพิจารณ์ดู ฯ
|
| ๏ ขึ้นชื่อกระฉ่อนบุรุษะกัก
| ขละอักกตัญญู
|
| คิดคดขบถประทุษะภู
| วะประเทศผไทตน ฯ
|
| ๏ จำเปนเพราะเหลือจะทุมนัศ
| บมิน่าจะรับผล
|
| แห่งราชภัยพิบัติดล
| ดุจะนี้พินิจดู ฯ
|
| ๏ เหตุเดิมก็โดยบรมะรา
| ชอชาตะศัตรู
|
| ปฤกษากะข้ายุคละมู
| ลิกะมุขมนตรี ฯ
|
| ๏ จักยาตร์พยู่ห์พหละยุท
| ธะประทุษฐะย่ำยี
|
| เขตร์แดนพระองค์นิยมะนี
| ระประโยชน์พยายาม ฯ
|
| ๏ ข้าบาทบจงจิตระอสัตย์
| พิเคราะห์ชัดถนัดความ
|
| จริงอ้างกระจ่างพจนะตาม
| อธิบายรบิลแจง ฯ
|
| ๏ วัชชีนครบวระสรร
| พะจะขันจะเข้มแขง
|
| รี้พลสกลพิริยแรง
| รณะการะกล้าหาญ ฯ
|
| ๏ มาคธผไทรัฐะนิกร
| พละอ่อนบชำนาญ
|
| ทั้งสิ้นจะสู้สมระราญ
| ริปุนั้นไฉนไหว ฯ
|
| ๏ ดั่งอินทโคปกะผวา
| มุหะฝ่า ณ กองไฟ
|
| หิ่งห้อยสิแข่งสุริยะไหน
| จะมิน่าชิวาลาญ ฯ
|
| ๏ เห็นการณ์ก็ควรยุบละขัด
| พจนัตถะทัดทาน
|
| บัดดลบดินทร์หทยะดาล
| ลุพิโรธะสำแดง ฯ
|
| ๏ ลงราชทัณฑะพิธะทา
| รุณะการะร้ายแรง
|
| ไป่ควรเฉลยนยะแถลง
| เพราะพระองค์ก็ทรงเห็น ฯ
|
| ๏ กราบทูลประมูลบทะประมวญ
| ตละล้วนตลอดเปน
|
| ความจริงบแต่งกละประเด็น
| นิระสาระพาที ฯ
|
| ๏ ที่ดับระงับอดุระผ่อน
| ก็บห่อนจะเห็นมี
|
| นอกจากพระองค์อดุละสี
| ตลเมตตะคุณมัย ฯ
|
| ๏ มุ่งมาก็หมายกมละมี
| สรณียะเปนไป
|
| ครองชีวะสืบศุขะพิสัย
| อนุสนธิอาสัญ ฯ
|
| ๏ มั่นปองสนองวระคุณา
| ธิมหากะรุณครัน
|
| ในราชกิจนิจะนิรัน
| ดระตราบสลายกาล ฯ
|
| ๏ สุดแต่จะทรงพระกรุณา
| ทนุข้าพระบทมาลย์
|
| ผู้ถึงอภัพพ์ทุพละซาน
| เสาะอุสาหะมาถึง ๚
|
วังสัฏฐ ฉันท์ ๚
| ๑๒ ประชุมกระษัตริย์รา
| ชะสภาสดับคนึง
|
| คเนณทุกข์รึง
| อุระอัตถ์ประวัติ์ประวิง ฯ
|
| ๏ ประกอบระกำพา
| หิระกายะน่าจะจริง
|
| มิใช่จะแอบอิง
| กละอำกระทำอุบาย ฯ
|
| ๏ และทุกพระองค์ใน
| คณะไป่ฉงนฉงาย
|
| ก็เชื่อ ณ แยบคาย
| คะรุวัสสการะพราหมณ์ ฯ
|
| ๏ ตระบัดธรับสั่ง
| ผิวะดั่งวจีนิยาม
|
| ละล้วนก็ควรความ
| และมิร้ายมิแรงอะไร ฯ
|
| ๏ อชาตะศัตรู
| จุฬะภูว์มคธผไท
|
| มิควรจะมีใจ
| กุธะเกรี้ยวกระนี้สิหนอ ฯ
|
| ๏ และเหตุก็เท่านั้น
| ผิจะผันจะผ่อนก็พอ
|
| ระงับพิโรธรอ
| พิเคราะห์เห็นบเปนกระไร ฯ
|
| ๏ เถอะเราก็เอนดู
| ทิชะครูและเศร้าหทัย
|
| เพราะที่ธมีใจ
| สุจริตวินิจวิจารณ์ ฯ
|
| ๏ พะพ้องพระอาชญา
| บมิน่าจะเปนจะปาน
|
| มิหนำนิเทสการ
| ทวิวิธลุทัณฑะทวน ฯ
|
| ๏ จะรับและเลี้ยงท่าน
| อุปการ ณ ฐานะควร
|
| ก็จงละเว้นมวล
| มละโทษประพฤติ์สุธรรม์ ฯ
|
| ๏ ประดุจขนบข้า
| ธุระราชะกิจจสรรพ์
|
| ทิชงคะน้อมอัญ
| ชลิเช่นจะชื่นจะชู ฯ
|
| ๏ และมีพระปุจฉา
| นยะว่าก็ครา ณ ครู
|
| ฉลองพระคุณภู
| ธระรับพระราชธูร ฯ
|
| ๏ สถิตย์ ณ ฐานัน
| ดระชั้นอะไรจะปูน
|
| ประกอบและเกื้อกูล
| ดุจะดั่งบุราณะมา ฯ
|
| ๏ ทวิชแถลงไท
| กิจะในสมัยณะกา
|
| ละอยู่นครรา
| ชคฤห์ศักดิข้าธุลี ฯ
|
| ๏ สเถียรอมาตย์ฐา
| นะพิจารณาคดี
|
| พิฉินทะธารี
| ดุละกิจพิพากษะการ ฯ
|
| ๏ กระษัตริย์กเษตร์ลิจ
| ฉวิหล้าพระราชะทาน
|
| สถาปนาฐาน
| ยศะเทอดธุโรปถัมภ์ ฯ
|
| ๏ และเห็นเพราะเปนครู
| วุฒิรู้วิชาและชำ
|
| นิศิลปศาสตร์คัม
| ภิระเพทพิเศษพิศาล ฯ
|
| ๏ ประสิทธิดำแหน่ง
| คะรุแห่งพระราชกุมาร
|
| นิพัทธะเอาภาร
| อนุสิฏฐะวิทยา ๚
|
มาลินี ฉันท์ ๚
| ๑๕ กษณะทวิชะรับฐา
| นันดร์และที่วา
|
| ทกาจารย์ ฯ
|
| ๏ นิระอลสะประกอบการ
| พีริโยฬาร
|
| และเต็มใจ ฯ
|
| ๏ จะพินิจยะคดีใด
| เที่ยง ณ บทใน
|
| พระธรรมนูญ ฯ
|
| ๏ ละมนะอคติสีสูญ
| ยุกติบาฐบูรณ์
|
| ณคลองธรรม์ ฯ
|
| ๏ ลุสมยะจะแนะนำพรรค์
| ราชกุมารสรรพ์
|
| ธพร่ำสอน ฯ
|
| ๏ หฤทยปริอาทร
| ชี้วิชากร
|
| ก็โดยดี ฯ
|
| ๏ เพราะตริจะทนุถนอมปรี
| ตามิไห้มี
|
| ระแวงใด ฯ
|
| ๏ ผิวะจะวิรุธะแคลงใน
| ราชหทัยไท
|
| ธลิจฉวี ฯ
|
| ๏ เพราะปกรณะวิธีมี
| เล่หะลับนี
|
| ระสงสัย ฯ
|
| ๏ คณะขัติยะและใครใคร
| ต่างก็ไว้ใจ
|
| ทิชาจารย์ ๚
|
ภุชงคปยาตร ฉันท์ ๚
| ๑๒ ทิชงค์ชาติ์ฉลาดยล
| คเนกลคนึงการ
|
| กษัตริย์ลิจฉวีวาร
| ระวังเหือดระแวงหาย ฯ
|
| ๏ เหมาะแก่การจะเสกสัน
| ปวัตติ์วัญจะโนบาย
|
| มล้างเหตุพิเฉทสาย
| สมัคคิ์สนธิ์สโมสร ฯ
|
| ๏ ณวันหนึ่งลุถึงกา
| ละศึกษาพิชากร
|
| กุมารลิจฉวีวร
| เสด็จพร้อมประชุมกัน ฯ
|
| ๏ ตระบัดวัสสการมา
| สถานราชะเรียนพลัน
|
| ธแกล้งเชิญกุมารฉันท์
| สนิทหนึ่งพระองค์ไป ฯ
|
| ๏ ลุห้องหับระโหฐาน
| ก็ถามการณะทันใด
|
| มิลี้ลับอะไรใน
| กถาที่ธปุจฉา ฯ
|
| ๏ จะถูกผิดกระไรอยู่
| มนุษผู้กระทำนา
|
| และคู่โคก็จูงมา
| ประเทียบไถมิใช่หรือ ฯ
|
| ๏ กุมารลิจฉวีขัติย์
| ก็รับอัตถะอออือ
|
| กะสิกชนกระทำคือ
| ประดุจคำพระอาจาย์ ฯ
|
| ๏ ก็เท่านั้นธเชิญให้
| นิวัติในมิช้านาน
|
| ประสิทธิ์ศิลป์ประสาสน์สาร
| ตลอดเลิกลุเวลา ฯ
|
| ๏ อุรสลิจฉวีสรร
| พะชวนกันเสด็จมา
|
| และต่างซักกุมารรา
| ชะองค์นั้นจะเอาความ ฯ
|
| ๏ พระอาจารย์สิเรียกไป
| ณ ข้างใน ธ ไต่ถาม
|
| อะไรเธอเสนอตาม
| วจีสัตย์กะพวกเรา ฯ
|
| ๏ กุมารนั้นสนองสา
| ระวากย์วาทะตามเลา
|
| เฉลยกับพระครูเปา
| รุหิตย์โดยคดีมา ฯ
|
| ๏ กุมารอื่นก็สงสัย
| มิเชื่อในพระวาจา
|
| สหายราชธพรรณ์นา
| และต่างองค์ก็พาที ฯ
|
| ๏ ไฉนเลยพระครูเรา
| จะพูดเปล่าประโยชน์มี
|
| เลอะเหลวนักละล้วนนี
| ระผลเห็นบเปนไป ฯ
|
| ๏ เถอะถึงถ้าจะจริงแม้
| ธกล่าวแท้ก็ทำไม
|
| สิชวนเข้า ณ ข้างใน
| จะถามนอกบยากเย็น ฯ
|
| ๏ ชรอยว่าทิชาจารย์
| ธคิดอ่านกะท่านเปน
|
| รหัสเหตุประเภทเห็น
| ละแน่ชัดถนัดความ ฯ
|
| ๏ และท่านมามุสาวาท
| บกล้าอาจจะบอกตาม
|
| พจีจริงพยายาม
| ไถลแสร้งแถลงสาร ฯ
|
| ๏ กุมารราชมิตร์ผอง
| ก็สอดคล้องและแคลงดาล
|
| พิโรธกาจวิวาทการ
| อุบัติขึ้นเพราะขัดเคือง ฯ
|
| ๏ พิพิธพันธะไมตรี
| ประดามีนิรันดร์เนือง
|
| กะองค์นั้นก็พลันเปลือง
| มลายปลาศท์พินาศปลง ๚
|
๏ มาณวก ฉันท์ ๚
| ๘ ล่วงณประมาณ
| กาลอนุกรม
|
| หนึ่งลุนิยม
| ท่านทวิชงค์
|
| เมื่ออนุสิฏฐ์
| วิทยะยง
|
| เชิญวระองค์
| เอกะกุมาร ฯ
|
| ๏ เธอจระตาม
| พราหมะณะไป
|
| โดยเฉภาะใน
| ห้องรหุฐาน
|
| จึ่งพฤฒิถาม
| ความพิศดาร
|
| ขอธประทาน
| โทษะและไข ฯ
|
| ๏ อย่าติคะรู
| หลู่พจะเลย
|
| ท่านสิเสวย
| ภัตต์กะอะไร
|
| ในทินะนี้
| ดีฤไฉน
|
| พอหฤทัย
| ยิ่งละกระมัง ฯ
|
| ๏ ราชธก็เล่า
| เค้าณประโยค
|
| ตามบริโภค
| แล้วขณะหลัง
|
| วาทะประเทือง
| เรื่องก็ประทัง
|
| อาคมะยัง
| สิกขะสภา ฯ
|
| ๏ เสร็จอนุสาสน์
| ราชอุรส
|
| ลิจฉวิหมด
| ต่างธก็มา
|
| ถามนยะอัน
| ท่านวุฒิอา
|
| จาริยะปรา
| รพภะอะไร ฯ
|
| ๏ เธอก็แถลง
| แจ้งกิจะมวล
|
| ความตละล้วน
| จริงณหทัย
|
| ต่างก็มิเชื่อ
| เมื่อตริไฉน
|
| จึ่งผละใน
| เหตุบมิสม ฯ
|
| ๏ ขุ่นมนะเคือง
| เรื่องนฤสาร
|
| เช่นกะกุมาร
| ก่อนก็ระดม
|
| เลิกสละแยก
| แตกคณะกลม
|
| เกลียวบนิยม
| คบดุจะเดิม ๚
|
๏ อุเปนทรวิเขียร ฉันท์ ๚
| ๑๑ ทิชงค์เจาะจงเจตน์
| กละห์เหตุยุยงเสริม
|
| กระหน่ำและซ้ำเติม
| นฤพัทธะก่อการ ฯ
|
| ๏ ละครั้งระหว่างครา
| ทินะวาระนานนาน
|
| เหมาะท่าทิชาจารย์
| ธก็เชิญเสด็จไป ฯ
|
| ๏ บห่อนจะมีสา
| ระฤหาประโยชน์ใด
|
| กระนั้นเสมอไน
| ยะธแสร้งเสาะสนถาม ฯ
|
| ๏ และบ้างก็พูดว่า
| น่ะแน่ะข้าสดับตาม
|
| ยุบลระบิลความ
| พจะแจ้งกระจายมา ฯ
|
| ๏ ลเมิดติเตียนท่าน
| ก็เพราะท่านสิแสนสา
|
| ระพัดทลิทท์ภา
| วะและสุดจะขัดสน ฯ
|
| ๏ จะแน่มิแน่เหลือ
| มนะเชื่อเพราะยากยล
|
| ณที่บมีคน
| ธก็ควรขยายความ ฯ
|
| ๏ และบ้างก็กล่าวว่า
| น่ะแน่ะข้าจะขอถาม
|
| เพราะทราบคดีตาม
| วจะลือระบือมา ฯ
|
| ๏ ติฉินเยาะเย้ยท่าน
| ก็เพราะท่านสิแสนสา
|
| ระพรรณพิกลกา
| ยะพิลึกประหลาดเปน ฯ
|
| ๏ จะจริงมิจริงเหลือ
| มนะเชื่อเพราะไป่เห็น
|
| ผิข้อบลำเค็ญ
| จิตระควรขยายความ ฯ
|
| ๏ กุมาระองค์เสา
| วนะเค้าคดีตาม
|
| กระทู้พระครูถาม
| ธก็แสนจะสงสัย ฯ
|
| ๏ ก็คำบกอบการณ์
| คะรุท่านจะถามไย
|
| ธซักเสาะสืบใคร
| ระบุแจ้งกะอาจารย์ ฯ
|
| ๏ ทวิชก็บอกว่า
| พระกุมาระโน้นขาน
|
| ยุบลกะข้ากาล
| เฉภาะอยู่กะกันสอง ฯ
|
| ๏ กุมารพระองค์นั้น
| ธมิทันจะตฤกตรอง
|
| ก็เชื่อณคำของ
| วุฒิครูและวู่วาม ฯ
|
| ๏ พิโรธกุมารอง
| คะเจาะจงพยายาม
|
| ยุครูเพราะเอาความ
| บมิดีประเดตน ฯ
|
| ๏ ก็พ้อและต่อว่า
| ทิฐิมานะเกิดจน
|
| ลุโทษะสืบสน
| ธิวิวาทเสมอมา ฯ
|
| ๏ และฝ่ายกุมารหมู่
| ทิชะครูบเรียกหา
|
| ก็แหนงประดารา
| ชะกุมารทิชงค์เชิญ ฯ
|
| ๏ พระราชบุตร์ลิจ
| ฉวิมิตตจิตร์เมิน
|
| กะกันและกันเหิน
| คณะห่างก็ต่างถือ ฯ
|
| ๏ ทนงชนกตน
| วุฒิล้นประเสริฐลือ
|
| ก็หาญกระเหิมฮือ
| มนะฮึกบนึกขาม ๚
|
๏ สัทรา ฉันท์ ๚
| ๒๑ ลำดับนั้นวัสสการพราหมณ์
| ธก็ยุศิษยะตาม
|
| เล่ห์อุบายงาม
| ฉงนงำ ฯ
|
| ๏ ปวงโอรสลิจฉวีดำ
| ริหะวิรุธะและสำ
|
| คัญประดุจคำ
| ธเสกสัน ฯ
|
| ๏ ไป่เหลือเลยสักพระองค์อัน
| มิละปิยะสหฉันท์
|
| ขาดสมรรคพันธ์
| ก็อาดูร ฯ
|
| ๏ ต่างองค์นำความมิงามทูล
| พระชนกะอดิศูริย์
|
| แห่ง ธ โดยมูล
| ปวัตติ์ความ ฯ
|
| ๏ แตกร้าวกร้าวร้ายก็ป้ายปาม
| ลุวระบิดระลาม
|
| ทีละน้อยตาม
| ณเหตุผล ฯ
|
| ๏ ที่เชื่อฟังพจน์อุรสตน
| นฤวิเคราะหะเสาะสน
|
| สืบจะหมองมล
| เพราะฉันใด ฯ
|
| ๏ แลทั้งท่านวัสสการใน
| ขณะยละจะเหมาะไฉน
|
| เสริมเสมอไป
| สดวกดาย ฯ
|
| ๏ หลายอย่างต่างกลธขวนขวาย
| ระบิละยุปริยาย
|
| วัญจโนบาย
| บเว้นครา ฯ
|
| ๏ ครั้นล่วงสามปีประมาณมา
| คณขัติยะประดา
|
| ลิจฉวีรา
| ชะทั้งหลาย ฯ
|
| ๏ สามัคคีธัมมะทำลาย
| มิตระภิทนะกระจาย
|
| สรรพะเสื่อมหายน์
| ก็เปนไป ฯ
|
| ๏ ต่างองค์ทรงแคลงระแวงใน
| พระหฤทยะนิสัย
|
| ผู้พิโรธใจ
| ระวังกัน ๚
|
๏ สาลินี ฉันท์
| ๑๑ พราหมณ์ครูรู้สังเกต
| ประจักษ์เหตุตระหนักครัน
|
| ราชาวัชชีสรร
| พะจักสู่พินาศสม ฯ
|
| ๏ ยินดีบัดนี้กิจ
| จะสัมฤทธิ์มนารมณ์
|
| ทำมาด้วยปรากรม
| และอุตสาหะแห่งตน ฯ
|
| ๏ ให้ลองตีกลองนัด
| ประชุมขัตติย์มณฑล
|
| เชิญซึ่งส่ำสากล
| กษัตริย์สู่สภาคาร ฯ
|
| ๏ วัชชีภูมีผอง
| สดับกลองกระหึมขาน
|
| ทุกไท้ไป่เอาภาร
| ณกิจเพื่อเสด็จไป ฯ
|
| ๏ ต่างทรงรับสั่งว่า
| จะเรียกหาประชุมไย
|
| เราใช่เปนใหญู่ใจ
| ก็ขลาดกลัวบกล้าหาญ ฯ
|
| ๏ ท่านใดที่เปนใหญ่
| และกล้าใครบเปรียบปาน
|
| พอใจใคร่ในการ
| ประชุมชอบก็เชิญเขา ฯ
|
| ๏ ปฤกษาหาฤๅกัน
| ไฉนนั้นก็ทำเนา
|
| จักเรียกชุมนุมเรา
| บแลเห็นประโยชน์เลย ฯ
|
| ๏ รับสั่งผลักไสส่ง
| และทุกองค์ธเพิกเฉย
|
| ไป่ได้ไปดั่งเคย
| สมรรคเข้าสมาคม ๚
|
๏ อุปัฏฐิตา ฉันท์
| ๑๑ เห็นเชิงพิเคราะห์ช่อง
| ชนะคล่องประสบสม
|
| พราหมณ์เวทะอุดม
| ธก็ลอบแถลงการณ์ ฯ
|
| ๏ ให้วัลลภะชน
| คมะดลประเทศฐาน
|
| กราบทูลนฤบาล
| อภิเผ้ามคธไกร ฯ
|
| ๏ แจ้งลักษณะสา
| สนะว่ากระษัตริย์ใน
|
| วัชชีบุระไก
| วละหล้าตลอดกัน ฯ
|
| ๏ บัดนี้สิก็แตก
| คณะแผกและแยกพรรค์
|
| ไป่เปนสหะฉัน
| ทะเสมือนเสมอมา ฯ
|
| ๏ โอกาศเหมาะสมัย
| ขณะไหนประดุจครา
|
| นี้แล้วก็ยากหา
| จะลุได้สดวกดี ฯ
|
| ๏ ขอเชิญวระบาท
| พยุห์ยาตร์เสด็จกรี
|
| ฑาทัพพละพี
| ริยะยุทธะโดยไว ๚
|
สุรางคณางค์
| ๒๘ บพิตร์อชา
| ตะสัตตุรา
|
| ชะรัฏฐะไกร
| สดับณสาสน์
|
| พระราชหทัย
| ธปรีดิใด
|
| บเปรียบบปาน ฯ
|
|
| ๏ พระเผยประภาษ
| กะมุขอมาตย์
|
| บดีประธาน
| ตระเตรียมสกล
|
| พหลทหาร
| สมรรถะชาญ
|
| ประดังประดา ฯ
|
|
| ๏ สพรึบสพรั่ง
| ณหน้าและหลัง
|
| ณซ้ายและขวา
| ละหมู่ละหมวด
|
| ก็ตรวจก็ตรา
| ประมวญกะมา
|
| ก็มากประมาณ ฯ
|
|
| ๏ นิกายเสบียง
| ก็พอก็เพียง
|
| พโลปการ
| และสัตถะภัณ
|
| ฑะสรรพะภาร
| จะยุทธะราญ
|
| กะเรียกระดม ฯ
|
|
| ๏ ประชุมพยูห์
| กระเกริกกระกรู
|
| กระหยิ่มนิยม
| ละล้วนสง่า
|
| มนาภิรมย์
| บขามระทม
|
| มิท้อริปู ฯ
|
|
| ๏ สมานสมัคคิ์
| ระเริงและรัก
|
| จะรบศตรู
| ฉลองพระคุณ
|
| พระจุฬภูว์
| พิไชยะชู
|
| พระเกียรดิ์ไผท ฯ
|
|
| ๏ จะดีจะงาม
| เพราะเข้าสนาม
|
| ประยุทธะไกร
| เหมาะนามทหาร
|
| ละคร้านไฉน
| และสมกะใจ
|
| บุรุษสมัญญ์ ฯ
|
|
| ๏ ก็โห่และฮึก
| ประหัฏฐ์คะคึก
|
| ประกวดประชัน
| ณท้องพระลาน
|
| ประมาณอนันต์
| อเนกะสรร
|
| พะเตรียมคระไล ๚
|
|
๏ โตฏก ฉันท์ ๚
| ๑๒ ประลุฤกษะมหุดิ์
| ทินะอุตตมะไกร
|
| รณรงคะวิไช
| ยะดิถีศุภะยาม ฯ
|
| ๏ ทิชะพฤฒิปุโร
| หิตโกวิทะพราหมณ์
|
| ก็ประกอบกิจะตาม
| นิติไสยะพิธี ฯ
|
| ๏ ทนุเพื่ออภิมง
| คละสงเคราะห์ทวี
|
| ศิริวัฑฒนะกรี
| ฑะเผด็จดัษกร ฯ
|
| ๏ บุรพัณหะสมัย
| ลุอุทัยระวิวร
|
| นฤนารถอดิศร
| ธเสด็จสระสนาน ฯ
|
| ๏ วรองค์อภิมัณฑ์
| ศุภะสรรพะประการ
|
| ดุจะขัตติย์บุราณ
| รณะยุทธะนิยม ฯ
|
| ๏ พระเสด็จรัฐะยา
| บทะคลาอนุกรม
|
| ฐิตะเกยชยะชม
| พละพฤนทะนิกร ๚
|
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖ เนมิตต์เชษฐวิทยุตดร
| รอพอบวร
|
| มหุดิ์อุดมดีดล ฯ
|
| ๏ ให้ฆาฏฆ้องไชยมงคล
| คำรบสามหน
|
| เฉลิมพระฤกษ์เบิกธง ฯ
|
| ๏ ทุ่มอินทรเภรีเร่งคง
| คาบลาล้วนลง
|
| มะโหระทึกคฤกโครม ฯ
|
| ๏ ดุริยางค์ดนตรีนี่ประโคม
| สังข์แตรแซ่โหม
|
| กระหึมสนั่นบรรสาน ฯ
|
| ๏ ราชามาคธภูมิบาล
| เถลิงหลังคชาธาร
|
| ประเสริฐสง่างามทรง ฯ
|
| ๏ ควรขัตติยยานยรรยง
| เพียงพาหนาศน์องค์
|
| สหัสสนัยน์ใดปาน ฯ
|
| ๏ ครบเต็มเครื่องตั้งหลังสาร
| กูบแพรแลลาน
|
| ละล้วนบรรเจิดเฉิดฉัน ฯ
|
| ๏ โอภาษอาภรณ์อรรคภัณฑ์
| คชลักษณ์ปิลันทน์
|
| ก็เลิศก็ล้ำลำยอง ฯ
|
| ๏ แพร้ว ๆ พราย ๆ ข่ายกรอง
| ก่องสกาวดาวทอง
|
| และพู่สุพรรณสรรถกล ฯ
|
| ๏ สองพลุกสุกวะลัยเลอยล
| ลาดพัตถ์รัตคน
|
| และปกขนองซองหาง ฯ
|
| ๏ งวงเสยเงยเศียรส่ายพลาง
| เทอดทันต์ท่าทาง
|
| สง่าบล้ากำลัง ฯ
|
| ๏ ขุนคอคชคุมกุมอัง
| กุษกรายท้ายยัง
|
| ขุนควาญประจำดำรี ฯ
|
| ๏ เครื่องสูงครบสรรพ์อันมี
| ตามบุรพประเพณี
|
| พยุหบาตรยาตรา ฯ
|
| ๏ จาตุรังคิกะแสนเสนา
| เนื่องสุดสายตา
|
| ตลอดตลึงแลลาน ฯ
|
| ๏ ขุนคชขึ้นคชชินชาญ
| คุมพลคชสาร
|
| ละตัวกำแหงแขงขัน ฯ
|
| ๏ เคยเศิกเข้าศึกฮึกครัน
| เสียงเพรียกเรียกมัน
|
| คำรนประดุจเดือดดาล ฯ
|
| ๏ อร่ามเรืองด้วยเครื่องอลังการ
| นายขอหมอควาญ
|
| ก็ขี่กะรีดำเนิน ฯ
|
| ๏ พลหัยพิศเห็นเช่นเหิน
| หาวเหาะเหยาะเดิน
|
| เดาะเตือนก็เต้นตีนซรอย ฯ
|
| ๏ ต่างตัวดีดโลดโดดลอย
| เลิงเล่นเผ่นคอย
|
| จะควบประกวดอวดพล ฯ
|
| ๏ สีกายฝ้ายแซมแกมขน
| ดำบ้างด่างปน
|
| กระเลียวและเหลืองแดงพรรณ ฯ
|
| ๏ โสภาอัศวาภรณ์สรรพ์
| ตาบหน้าพร่าวรร
|
| ณะเด่นดำกลกาญจน์มณี ฯ
|
| ๏ ยาบย้อยห้อยพู่ดูดี
| ขลุมสวมกรวมศี
|
| ศะคาดกนกแนมเกลา ฯ
|
| ๏ สายถือสายง่องถ่องเพรา
| คล้องสอดสายเหา
|
| งามทั้งพะนังโกลนอาน ฯ
|
| ๏ ขุนอัศว์อาตม์โอ่โอฬาร
| รำทวนเทอดปาน
|
| ประหนึ่งจะโถมโจมแทง ฯ
|
| ๏ ต่างขับแสะขี่เข้มแขง
| ควงแส้สำแดง
|
| ดุรงค์วิธีโรมรณ ฯ
|
| ๏ ดาษดาคลาคล่ำส่ำพล
| บทจรอนนต์
|
| อเนกคแนนคัณนา ฯ
|
| ๏ ปลุกเศกเลขยันต์ว่านยา
| อาคมคาถา
|
| ประสิทธิขลังทั้งกาย ฯ
|
| ๏ เสื้อผ้าสารพัดจัดหลาย
| หมู่หมวดมากมาย
|
| ก็มีละอย่างต่างกัน ฯ
|
| ๏ แรงหัดถ์กวัดแกว่งซึ่งสรรพ์
| ศัสตราวุธอัน
|
| วะวาบวะวาวขาวคม ฯ
|
| ๏ พลรถแหล่ล้วนควรชม
| แอกงอนอ่อนสม
|
| สง่าประกอบดุมกง ฯ
|
| ๏ เล็งสูงลิ่วสวยชวยธง
| ชายโบกชวนบง
|
| สบัดระริ้วปลิวปลาย ฯ
|
| ๏ ปืนไฟใส่ล้อเลื่อนราย
| หามลากมากหลาย
|
| และลูกกระสุนดินดำ ฯ
|
| ๏ พร้อมสรรพกองทัพโดยลำ
| ดับล้วนควรยำ
|
| ระย่อสยองเยงยล ฯ
|
| ๏ เคลื่อนคลายพลนิกายสกล
| เต็มสองฟากสถล
|
| อุโฆษผสานศัพท์ฟัง ฯ
|
| ๏ เสียงสารแสะร้องก้องดัง
| เสียงโกลนเตือนพะนัง
|
| และเสียงพยู่ห์โยธี ฯ
|
| ๏ เสียงแซ่สังคีตดีดสี
| พาทย์กลองฆ้องตี
|
| สิกัมปนาทหวาดไหว ฯ
|
| ๏ ผงคลีมืดคลุ้มกลุ้มไป
| ปานพื้นแผ่นไผท
|
| ทำลายถล่มจมเอียง ฯ
|
| ๏ ออกจากราชคฤห์เขตร์เวียง
| มุ่งแคว้นแดนเชียง
|
| วัชชีประชิดชิงไชย ๚
|
๏ กมล ฉันท์ ๚
| ๑๒ อนุมัคคะกรีฑา
| พละคลาคะคล่ำไป
|
| ณระหว่างวนาลัย
| ละเลาะทุ่งและนาเนิน ฯ
|
| ๏ อนุจรสิขรเขา
| บถะเต้าวิถีเถิน
|
| ระยะทางสิไกลเกิน
| ก็คะค้อยคระไลคลา ฯ
|
| ๏ ผิวะกาละมัชฌัน
| ติกะอันระวีสา
|
| หัศะร้อนและอ่อนกา
| ยะสกนธ์พหลหาญ ฯ
|
| ๏ ก็มิรีบมิรัดเอื้อ
| ทนุเพื่อสบายบาน
|
| พละปรีดิสำราญ
| ศุขะพอก็ต่อไป ฯ
|
| สุริยงคะสายัณห์
| ผิจะดั้นจะเดินใน
|
| พนะยากก็อาศรัย
| นิทระแรมระวังกัน ฯ
|
| ๏ บุรพัณหะเพลา
| ลุก็คลาก็ขับสัญ
|
| จระต่อวนารัญ
| ญปถานุกรมไป ฯ
|
| ๏ เพราะประสงค์จะปลุกกล้า
| อุปการะเอาใจ
|
| บ ระอิดระอาใด
| ขณะเมี่อมิจำเปน ฯ
|
| ๏ กิจะสรรพะทั้งหลาย
| มนะนายตระหนักเห็น
|
| อุระใพร่จะลำเค็ญ
| และจะควรวินุทไฉน ฯ
|
| ๏ ก็จะมีกะใจภัก
| ดิสมรรคและชิงไชย
|
| อริหมู่ริปูใน
| รณะภูมิเต็มพล ฯ
|
| ๏ จระโดยวนันดร
| และระรอนระแรมจน
|
| ลุกระทั่งนทีดล
| ดิระดิตถะขอบคัน ฯ
|
| ๏ ธุระจำจะต้องข้าม
| ชละยาตร์พยู่ห์ขันธ์
|
| พละไกรคระไลบรร
| สุวิสาลิธานี ๚
|
๏ วิชชุมมาลา ฉันท์ ๚
| ๘ ข่าวเศิกเอิกอึง
| ทราบถึงบัดดล
|
| ในหมู่ผู้คน
| ชาวเวสาลี
|
| แทบทุกถิ่นหมด
| ชนบทบูรี
|
| อกสั่นขวัญหนี
| หวาดกลัวทั่วไป ฯ
|
| ๏ ตื่นตาหน้าเผือด
| หมดเลือดสั่นกาย
|
| หลบลี้หนีตาย
| วุ่นหวั่นพรั่นใจ
|
| ซุกครอกซอกครัว
| ซ่อนตัวแตกไภย
|
| เข้าดงพงไพร
| ทิ้งย่านบ้านตน ฯ
|
| ๏ เหลือจักห้ามปราม
| ชาวคามล่าลาศน์
|
| พันหัวหน้าราษฎร์
| ขุนด่านดำบล
|
| หาฤๅแก่กัน
| คิดผันผ่อนปรน
|
| จักไม่ให้พล
| มาคธข้ามมา ฯ
|
| ๏ จึ่งให้ตีกลอง
| ป่าวร้องทันที
|
| แจ้งข่าวไพรี
| รุกเบียฬบีฑา
|
| เพื่อหมู่ภูมี
| วัชชีอาณา
|
| ชุมนุมบัญชา
| ป้องกันฉันใด ฯ
|
| ๏ ราชาลิจฉวี
| ไป่มีสักองค์
|
| ที่ทรงจำนง
| เพื่อจักเสด็จไป
|
| ต่างองค์ดำรัส
| เรียกนัดทำไม
|
| ใครเปนใหญ่ใคร
| กล้าหาญเห็นดี ฯ
|
| ๏ เชิญเทอญท่านต้อง
| ขัดข้องข้อไหน
|
| ปฤกษาปราไส
| ตามเรื่องตามที
|
| แต่ส่วนเราใช่
| เปนใหญ่แลมี
|
| ใจอย่างผู้ภี
| รุกห่อนอาจหาญ ฯ
|
| ๏ ต่างทรงสำแดง
| ความแขงอำนาจ
|
| สามัคคีขาด
| แก่งแย่งโดยมาน
|
| ภูมิศร์ลิจฉวี
| วัชชีรัฎฐบาล
|
| ไป่ชุมนุมสมาน
| แม้แต่สักองค์ ๚
|
๏ อินทรวิเขียร ฉันท์ ๚
| ๑๑ ปิ่นเขตร์มคธขัต
| ติยะรัชชธำรง
|
| ยั้งทัพประทับตรง
| นคเรศวิสาลี ฯ
|
| ๏ ภูธรธสังเกต
| พิเคราะห์เหตุณธานี
|
| แห่งราชะวัชชี
| ขณะเศิกประชิดแดน ฯ ฯ
|
| ๏ ดูดั่งบรู้ศึก
| และมินึกจะเกรงแกลน
|
| ฤๅคิดจะตอบแทน
| รณะเพื่อระงับไภย ฯ
|
| ๏ นิ่งเงียบสงบงำ
| บมิทำประการใด
|
| ปรากฎประหนึ่งใน
| บุระว่างและร้างคน ฯ
|
| ๏ แน่โดยมิพักสง
| สยะคงกระทบกล
|
| ท่านวัสสการจน
| ลุกระนี้ประจักษ์ตา ฯ
|
| ๏ ภินท์พัทธะสามัค
| คิยะพรรคพระราชา
|
| ชาวลิจฉวีวา
| ระจะพ้องอนัตถ์ไภย ฯ
|
| ๏ ลูกข่างประดาทา
| รกะกาละขว้างไป
|
| หมุนเล่นสนุกไฉน
| ดุจะกันฉนั้นหนอ ฯ
|
| ๏ ครูวัสสการเเส่
| กละแหย่ยุดีพอ
|
| ปั่นป่วนบเหลือหลอ
| จะมิร้าวมิรานกัน ฯ
|
| ๏ ครั้นทรงพระปรารพภ์
| กิจะจบธจึ่งบัญ
|
| ชานายนิกายสรร
| พะทแกล้วทหารหาญ ฯ
|
| ๏ เร่งทำอุลุมป์เว
| ฬุคเนกะเกณฑ์การ
|
| เพื่อข้ามนทีธาร
| จระเข้านครบร ฯ
|
| ๏ เขารับพระบัณฑูร
| อดิศูริย์บดีศร
|
| ภาโรปกรณ์ตอน
| ทิวะรุ่งสฤทธิ์พลัน ฯ
|
| ๏ จอมนารถพระยาตรา
| พยุหาธิทัพขันธ์
|
| โดยแพและพ่วงปัน
| พละข้ามณคงคา ฯ
|
| ๏ จนหมดพหลเนื่อง
| ยละเนืองขนัดคลา
|
| ขึ้นฝั่งลุเวสา
| ลิบุเรศสดวกดาย ๚
|
๏ จิตรปทา ฉันท์ ๚
| ๘ นาคะระธา
| นิวิสาลี
|
| เห็นริปุมี
| พละมากมาย
|
| ข้ามติระชล
| ก็ลุพ้นหมาย
|
| มุ่งจะทลาย
| พระนครตน ฯ
|
| ๏ ต่างก็ตระหนก
| มนะอกเต้น
|
| ตื่นบมิเว้น
| ตละผู้คน
|
| ทั่วบุระคา
| มะจลาจล
|
| เสียงอลวน
| อลเวงไป ฯ
|
| ๏ สรรพะสกล
| มุขะมนตรี
|
| ตรอมจิตระภี
| รุกะเภทไภย
|
| บางคณะอา
| ทระปราไส
|
| ยังมิกระไร
| ขณะนี้หนอ ฯ
|
| ๏ ควรบริบาล
| พระทวารมั่น
|
| ต้านประทะกัน
| อริก่อนพอ
|
| ขัตติยะรา
| ชะสภารอ
|
| ดำริหะขอ
| วระโองการ ฯ
|
| ๏ ทรงตริไฉน
| ก็จะได้ทำ
|
| ตามนยะดำ
| รัสะภูบาล
|
| เสวกะผอง
| ก็เคาะกลองขาน
|
| อาณติปาน
| ดุจะกลองพัง ฯ
|
| ๏ ศัพทะอุโฆษ
| ลุพระโสตร์ท้าว
|
| ลิจฉวิด้าว
| ขณะทรงฟัง
|
| ต่างธก็เฉย
| และละเลยดัง
|
| ไท้นฤกัง
| วละอย่างไร ฯ
|
| ๏ ต่างบมิคลา
| ณสภาคาร
|
| แม้พระทวาร
| บุระทั่วไป
|
| รอบทิศะด้าน
| และทวารไหน
|
| ห่อนนระใด
| ธุระปิดมี ๚
|
๏ สัททัลวิกีฬิต ฉันท์ ๚
| ๑๙ จอมทัพมาคธะราษฐ์ธยาตร์พยุหะกรี
|
| ฑาสู่วิสาลี
| นคร ฯ
|
| ๏ โดยทางอันพระทวาระเปิดนระนิกร
|
| ไป่รอจะต่อรอน
| อะไร ฯ
|
| ๏ เบื้องนั้นท่านคะรุวัสสการทิชะก็ไป
|
| นำทัพชเนนทร์ไท
| มคธ ฯ
|
| ๏ เข้าปราบลิจฉวิขัติย์ณรัฏฐะชนบท
|
| สู่เงื้อมพระหัดถ์หมด
| และโดย ฯ
|
| ๏ ไป่พักต้องจะกะเกณฑ์นิกายพหละโรย
|
| แรงเปลืองระดมโปรย
| ประยุทธ์ ฯ
|
| ๏ ราบคาบเสร็จธเสด็จลุราชะคฤหะอุต
|
| ดมเขตร์บุเรศดุจ
| ะเดิม ฯ
|
| ๏ ตามเรื่องต้นยุติแต่จะต่อพจนะเติม
|
| ภาษิตระจิตร์เสริม
| ประสงค์ ฯ
|
| ๏ ปรุงโสตร์เปนคติสุนทราภรณะจง
|
| จับข้อประโยชน์ตรง
| ตริดู ๚
|
๏ อินทรวิเชียร ฉันท์ ๚
| ๑๑ อันภูบดีรา
| ชะอชาตะศัตรู
|
| ได้ลิจฉวีภู
| วะประเทศสดวกดี ฯ
|
| ๏ แลสรรพะบรรดา
| วระราชะวัชชี
|
| ถึงซึ่งพิบัตบี
| ฑะอนัตถ์พินาศหนา ฯ
|
| ๏ เหี้ยมนั้นเพราะผันแผก
| คณะแตกและต่างมา
|
| ถือทิฏฐิมานสา
| หศะโทษพิโรธจอง ฯ
|
| ๏ แยกพรรคสมรรคภิน
| ทนะสิ้น บ ปรองดอง
|
| ขาดญาณพิจารณ์ตรอง
| ตริมะลักประจักษ์เจือ ฯ
|
| ๏ เชื่ออรรถยุบลเอา
| รสะเล่าก็ง่ายเหลือ
|
| มากโมหะฟั่นเฝือ
| บมิฟอกคดีมูล ฯ
|
| ๏ จึ่งดาลประการหา
| ยนะภาวะอาดูร
|
| เสียแดนผไทสูญ
| กิติศัพทะเสื่อมนาม ฯ
|
| ๏ ควรชมนิยมจัด
| คะรุวัสสการพราหมณ์
|
| เปนเอกอุบายงาม
| กละงำกระทำมา ฯ
|
| ๏ พุทธาทิบัณฑิต
| ยละคิดพินิจปรา
|
| รพภ์สรรเสริญสา
| ธุสมัคคภาพผล ฯ
|
| ๏ ว่าอาจจะอวยผา
| ศุกะภาวะมาดล
|
| ดีสู่ณหมู่ตน
| บนิราศนิรันดร ฯ
|
| ๏ หมู่ใดผิสามัค
| คิยะพรรคสโมสร
|
| ไปปราศนิราศรอน
| คุณะไร้ไฉนดล ฯ
|
| ๏ พร้อมเพรียงประเสริฐครัน
| เพราะฉนั้นแหละบุคคล
|
| ผู้หวังเจริญตน
| กิจะเกี่ยวกะหมู่เขา ฯ
|
| ๏ พึงหมายสมัคคิ์เปน
| มุขะเปนประธานเอา
|
| ธูรทั่วและตัวเรา
| บมิเห็น ณ ฝ่ายเดียว ฯ
|
| ๏ ควรยกประโยชน์ยื่น
| นระอื่นก็แลเหลียว
|
| ดูบ้างและกลมเกลียว
| มิตระภาพผดุงครอง ฯ
|
| ๏ ยั้งทิฏฐิมานหย่อน
| ทมะผ่อนผจงจอง
|
| อารีมิมีหมอง
| มนะเมื่อจะทำใด ฯ
|
| ๏ ลาภผลสกลบรร
| ลุก็ปันก็แบ่งไป
|
| ตามน้อยและมากใจ
| ยุติเที่ยงนิยมธรรม์ ฯ
|
| ๏ พึงมาระยาตร์ยึด
| สุประพฤติ์สงวนพรรค์
|
| รื้อฤษยาอัน
| อุปเฉทะไมตรี ฯ
|
| ๏ ดั่งนั้นณหมู่ใด
| ผิบไร้สมัคคิ์มี
|
| พร้อมเพรียงนิวัทธ์นี
| ระวิวาทระแวงกัน ฯ
|
| ๏ หวังเทอญมิต้องสง
| สยะคงประสบพลัน
|
| ซึ่งศุขกเษมสันต์
| หิตะกอบทวีการ ฯ
|
| ๏ ใครเล่าจะสามารถ
| จิตระอาจจะรานหาญ
|
| หักล้างบแหลกลาญ
| ก็เพราะพร้อมเพราะเพรียงกัน ฯ
|
| ๏ ป่วยกล่าวอะไรฝูง
| นระสูงประเสริฐครัน
|
| ฤๅสรรพะสัตว์อัน
| เฉภาะมีชิวีครอง ฯ
|
| ๏ แม้มากผิกิ่งไม้
| ผิวะใครจะใคร่ลอง
|
| มัดกำกระนั้นปอง
| พละหักก็เต็มทน ฯ
|
| ๏ เหล่าไหนผิไมตรี
| นฤมีณหมู่ตน
|
| การใดจะขวายขวน
| บมิพร้อมมิเพรียงกัน ฯ
|
| ๏ อย่าปราถนาหวัง
| ศุขะทั้งเจริญอัน
|
| จักมาอุบัติบรร
| ลุไฉนบได้มี ฯ
|
| ๏ ปวงทุกข์พิบัติสรร
| พะภยันตรายกลี
|
| แม้ไป่นิยมปี
| ติประสงค์ก็คงสม ฯ
|
| ๏ ควรชนประชุมเปน
| คณะเปนสมาคม
|
| สามัคคิปรารม
| ภะนิพัทธคำนึง ฯ
|
| ๏ ไป่มีก็ให้มี
| ผิวะมีก็จงพึง
|
| ให้ยิ่งภิโยจึง
| จะประสบศุขาลัย ๚
|
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖ พร่ำพรรณน์ฉันทพากย์โดยใจ
| เพียรจบตามนัย
|
| นิทานบุราณเปนมูล ฯ
|
| ๏ นามสฤษดิ์นายชิต ชวางกูร
| เชลงเฉลาเอาธูร
|
| สลัดอาลัสย์อันมี ฯ
|
| ๏ ไว้ปากไว้วากย์วาที
| ไว้วงศ์กระวี
|
| ไว้เกียรดิ์และไว้นามกร ฯ
|
| ๏ ไว้เฉลิมเสริมศรีพระนคร
| คือพิทยาภรณ์
|
| พิเศษประดับดูงาม ฯ
|
| ๏ ค่อยคิดติดต่อโดยความ
| มิคลายพยายาม
|
| กระวีผิเพ่งเล็งเห็น ฯ
|
| ๏ ฉันทภาคยากล้ำลำเค็ญ
| ถ้อยคำจำเป็น
|
| เพราะศัพท์บังคับหนักเบา ฯ
|
| ๏ พึงอภัยข้าผู้วัยเยาว์
| วิทย์หย่อนอ่อนเชาวน์
|
| มิใช่จะคิดแข่งขัน ฯ
|
| ๏ อาศรัยใจชอบเชิงประพันธ์
| กิจอื่นว่างครัน
|
| ก็เครื่องจะเปลืองเวลา ฯ
|
| ๏ จำเนียรแต่เพียรอุตสา
| หะพจน์พรรณนา
|
| สฤทธิ์ด้วยจิตร์จงพลัน ฯ
|
| ๏ ฝากไว้ในน่าแห่งบรรณ
| เพื่อเชื้อเชิญสรรพ์
|
| สุภาพมหาชนชม ฯ
|
| ๏ สถิตย์เสถียรเทียรฆ์กาละนิยม
| ถ้อยเสริญเทอญสม
|
| ประสาทะพรพาจา ฯ
|
| ๏ ขอจุ่งอิฏฐผลนานา
| ลุดั่งปราถนา
|
| ณผู้พิจารณ์อ่านฟัง ๚ะ๛
|
คำประพันธ์นี้เป็นตัวอย่างของเรื่องใด “แม้มากผิกิ่งไม้ ผิวใครจะใคร่ลอง มัดกำกระนั้นปอง พลหักก็เต็มทน
สามก๊ก ... แม้มากผิกิ่งไม้ ผิวใครจะใคร่ลอง มัดกำกระนั้นปอง พลหักก็เต็มทน...
ไปมีก็ให้มี หมายถึงอะไร
107 อินทรวิเชียร ฉันท์ ควรชนประชุมเช่น คณะเป็นสมาคม สามัคคิปรารม ภนิพัทธรำพึง ไป่มีก็ให้มี ผิวมีก็คำนึง เนื่องเพื่อภิยโยจึง จะประสบสุขาลัยฯ ถอดความได้ว่า ผู้ที่อยู่รวมกันเป็นหมู่คณะหรือสมาคม ควรคำนึงถึงความสามัคคีอยู่เป็นนิจ ถ้ายังไม่มีก็ควรจะมีขึ้น ถ้ามีอยู่แล้วก็ควรให้เจริญรุ่งเรืองยิ่งขึ้นไปจึงจะถึงซึ่งความสุขความ ...
สามัคคีเภทคำฉันท์เกี่ยวกับสิ่งใด
สามัคคีเภทคำฉันท์ดำเนินเรื่องโดยอิงประวัติศาสตร์ครั้งพุทธกาล ว่าด้วยการใช้เล่ห์อุบายทำลายความสามัคคีของเหล่ากษัตริย์ลิจฉวี กรุงเวสาลี แห่งแคว้นวัชชี เนื้อความนี้มีปรากฏในมหาปรินิพพานสูตร แห่งพระไตรปิฎก และอรรถกถาสุมังคลวิสาสินี โดยเล่าถึงกษัตริย์ในสมัยโบราณ ทรงพระนามว่า พระเจ้าอชาตศัตรู แห่งแคว้นมคธ ทรงมีอำมาตย์คนสนิท ...
ท่านพฤฒาจารย์ หมายถึงใคร
น. อาจารย์ผู้เฒ่า, พราหมณ์ผู้เฒ่า.