ความสำคัญของพุทธศาสนาต่อสังคมไทย
ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย มีดังนี้
1. พระพุทธศาสนามีความสำคัญต่อสังคมไทยในฐานะเป็นศาสนาประจำชาติ
พระพุทธศาสนาถือเป็นศาสนาประจำชาติของไทยเนื่องจากประชาชนชาวไทยถึงร้อยละ 95 นับถือพระพุทธศาสนาโดยมีหลักฐานคือ
1.1 ประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศไทยนับถือพระพุทธศาสนาโดยมีการนับถือสืบต่อมาจากบรรพบุรุษแสดงว่าพุทธศาสนาได้วางรากฐานฝังลึกในดินแดนไทยอย่างมาก
1.2 พระพุทธศาสนาเป็นที่มาของวัฒนธรรมไทย วิถีการดำเนินชีวิตของคนไทยในเกือบทุกด้านมีความผูกพันกับคำสอนของพุทธศาสนาอย่างลึกซึ้งตั้งแต่ ค่านิยม ความเชื่อ และพิธีกรรมต่างๆ เป็นต้น
1.3 พระมหากษัตริย์ของไทยทุกพระองค์นับตั้งแต่สมัยสุโขทัยเป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน นับถือพระพุทธศาสนาถือหลักทศพิธราชธรรมในการปกครองประเทศ
2. พระพุทธศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นสถาบันหลักของสังคมไทย
2.1 พระพุทธศาสนากับการเมืองการปกครอง หลักคำสอนของพุทธศาสนาที่สอนให้ศาสนิกชนเป็นคนที่ เอื้อเฟื้อ รู้จักความสามัคคีกัน ล้วนมีส่วนส่งเสริมให้สังคมไทยเกิดความมั่นคงและสันติสุข
2.2 พระพุทธศาสนากับการศึกษา ตั้งแต่อดีตวัดจะเป็นสถานที่ที่สำคัญของไทยที่เยาวชนเข้าไปศึกษาหาความรู้ด้านต่างๆ และมีความสำคัญต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
2.3 พระพุทธศาสนากับคุณธรรมจริยธรรมของสังคมไทย โดยการเสริมสร้างคุณธรรมจริยธรรมของประชาชนให้สูงขึ้นซึ่งจะช่วยให้เกิดความสงบเรียบร้อยในบ้านเมืองพุทธศาสนามีบทบาทสำคัญ เพราะอยู่ใกล้ชิดกับประชาชนและประชาชนส่วนใหญ่มีความศรัทธา โดยมีวัดเป็นศูนย์กลางของชุมชน
3. พระพุทธศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นสภาพแวดล้อมในสังคมไทย
พอสรุปได้ดังนี้
3.1 พระพุทธศาสนามีความสำคัญต่อสภาพแวดล้อมทางด้านสถาปัตยกรรม ในการสร้างโบสถ์วิหาร ก็จะแฝงแนวคิดของพระพุทธศาสนาไว้ด้วย
3.2 พระพุทธศาสนามีความสำคัญต่อทางด้านภาษาไทย ที่นำเอาภาษาบาลีมาปะปนในระยะแรงทางด้านวรรณกรรม ที่วรรณคดีส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องราวในพระพุทธศาสนาทั้งสิ้น
3.3 พระพุทธศาสนามีความสำคัญต่อระบบความเชื่อ ความคิด และลักษณะวัฒนธรรมประเพณีของคนไทย ทำให้เกิดเอกลักษณ์ที่เป็นของคนไทยโดยเฉพาะ เป็นต้น
สังคมศึกษา ม.1
เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย
๑.พระพุทธศาสนาที่มีความสำคัญต่อสังคมไทยในฐานะเป็นศาสนาประจำชาติ
ประวัติศาสตร์ของชาติไทยมีความเกี่ยวเนื่องผูกพันกับพระพุทธศาสนามาโดยตลอด พระพุทธศาสนาจึงเป็นศาสนาประจำชาติไทย
๑.๑. นับตั้งแต่สมัยที่ชนชาติไทยมีประวัติศาสตร์อันชัดเจน ชาวไทยก็นับถือพระพุทธศาสนาอยู่แล้ว
๑.๒. พระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์นับตั้งแต่สมัยอาณาจักรสุโขทัยเป็นต้นมา จนถึงปัจจุบัน ทรงนับถือพระพุทธศาสนา รัฐธรรมนูญของไทยทุกฉบับที่เป็นกฏหมายสูงสุดในการปกครองประเทศได้มีบทบัญญัติว่า พระมหากษัตริย์ทรงเป็นพุทธมามกะ หมายถึง ทรงนับถือพระพุทธศาสนา และ ทรงเป็นอัครศาสนูปถัมภก หมายถึง ทรงสนับสนุนศาสนาอื่นๆ
๑.๓. เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ทรงเปลี่ยนธงชาติมาใช้ธงไตรรงค์แทนธงช้างซึ้งใช้มาแต่ก่อน ก็ได้ทรงตราความหมายสีธงแต่ละสีไว้เป็นสัญลักษณ์ดังพระราชนิพนธ์ในหนังสือดุสิตสมิต ฉบับพิเศษ พ.ศ. ๒๔๖๑ ว่า
ขาว คือบริสุทธิ์ศรีสวัสดิ์ หมายพระไตรรัตน์และธรรมะคุ้มจิตใจ
แดง คือโลหิตเราไซร้ ซึ่งยอมสละได้เพื่อรักษาชาติศาสนา
น้ำเงิน คือสีโสภา อันจอมประชา ธ โปรดเป็นของส่วนองค์
นั่นคือ สีแดง หมายถึงชาติ สีขาว หมายถึงศาสนา และ น้ำเงิน หมายถึงพระมหากษัตริย์
ซึ่งศาสนาในที่นี้ทรง หมายถึง พระพุทธศาสนาเป็นสำคัญ
๑.๔. เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันทรงต้อนรับพระสันตปาปา จอห์นปอล ที่ ๒ ประมุขแห่งศาสนจักรคาทอลิก ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๒๗
พระองค์มีพระราชดำรัสตอนหนึ่งว่า "คนไทยเป็นศาสนิกที่ดีทั่วกันส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ อันเป็นศาสนาประจำชาติ "
๑.๕. ประเทศไทยเป็นประเทศเดียวในโลกที่นับศักราช โดยใช้พุทธศักราช ( พ.ศ.) อย่างเป็นทางการ ส่วนประเทศอื่นๆแม้จะนับถือพระพุทธศาสนาก็ไม่ได้ใช้พุทธศักราชเป็นหลักในการบอกเวลาอย่างเป็นทางการ นอกจากนี้การที่คนไทยส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ ๙๕ของประชากรทั้งประเทศนับถือพระพุทธศาสนา วิถีชีวิตของคนไทยส่วนใหญ่จึงผูกพันกับพระพุทธศาสนาอย่างมาก หลักธรรมและพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาได้รับการซึมซับหล่อหลอมวิถีชีวิตของคนไทย จนทำให้มีลักษณะเฉพาะที่เป็นเอกลักษณ์ของสังคมไทย เช่น มีจิตใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ยิ้มแย้มแจ่มใสแสดงความเป็นมิตร เป็นต้น เหล่านี้จึงเรียกได้ว่า "พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติไทย"
๒.พระพุทธศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นสถาบันหลักของสังคมไทย
สถาบันทั้ง ๓ นี้ต่างเกื้อหนุน ค้ำจุน และดำรงอยู่คู่สังคมไทยตลอดมา ทำให้สังคมไทยดำรงอยู่ได้มาจนถึงทุกวันนี้ ดังคำจารึกของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่วัดอรุณราชวรารามตอนหนึ่งว่า
คิดถึงพ่อ พ่ออยู่ คู่กับเจ้า
ชาติของเรา คงอยู่ คู่พระศาสนา
พุทธศาสนา อยู่ยง คู่องค์กษัตรา
พระศาสดา ฝากไว้ ให้คู่กัน
จะเห็นว่าสถาบันศาสนาในที่นี้คือ สถาบันพระพุทธศาสนา นั่นเอง สถาบันพระพุทธศาสนาเป็นสถาบันหลักสถาบันหนึ่งของชาติไทยมาตั้งแต่โบราณกาล และมีการสือทอดจนมาถึงทุกวันนี้ โดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นองค์อัครศาสนูปถัมภก
เมื่อพระพุทธศาสนาได้เข้ามาเผยแผ่และประดิษฐานมั่นคงอยู่ในสังคมไทย พระพุทธศาสนาก็กลายเป็นศาสนาประจำชาติตั้งแต่นั้นมา โดยมีและพระสงฆ์เป็นเสมือนตัวแทนพระพุทธศาสนาที่เข้าไปเกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตของคนไทย วัดเป็นศูนย์กลางของสังคมอย่างที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ เป็นศูนย์กลางของการอบรมสั่งสอนหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา เป็นสถาบันสำคัญทั้งด้านการศึกษา สังคม และเป็นบ่อเกิดของศิลปะสาขาต่างๆ ในขณะที่พระสงฆ์จะเป็นผู้นำทางจิตใจของประชาชน เป็ยศูนย์กลางความเคารพศรัทธา ความเชื่อถือและความร่วมมือ ตลอดจนเป็นที่ยึดเหนียวจิตใจให้ประชาชนมีความสามัคคีเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และร่วมมือกันทำงานเพื่อสาธารณประโยชน์ ซึ่งเท่ากับเป็นหลักประกันความมั่นคงของประเทศชาติได้เป็นอย่างยิ่ง พระพุทธศาสนาจึงมีความสำคัญสมเป็นสถาบันหลักของสังคมไทย
๓.พระพุทธศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นสภาพแวดล้อมที่กว้างขวางและครอบคลุมสังคมไทย
จากการที่สังคมไทยนับถือพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติสืบเนื่องติดต่อกันมาเป็นเวลานานตั้งแต่
ก่อนสมัยสุโขทัย คติความเชื่อทางพระพุทธศาสนาได้หยั่งรากลึกในชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทยมานานนับเป็นพันปี
จนพระพุทธศาสนากลายเป็นสถาบันหลักของสังคมไทยสถาบันหนึ่งดังนั้นเมื่อเรามองไปรอบๆก็จะพบว่า สภาพแวดล้อมทั้งที่เป็นสภาพแวดล้อมทางกายภาพและสภาพแวดล้อมทางสังคมล้วนเป็นพระพุทธศาสนา
หรือเรื่องที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาทั้งสิ้น พระพุทธศาสนาจึงถือเป็นสภาพแวดล้อมที่กว้างขวางและครอบคลุมสังคมไทยอย่างแท้จริง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาในข้อนี้ศึกษาได้จากเหตุผลต่อไปนี้
๓.๑. คนไทยส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ ๙๕ นับถือพระพุทธศาสนา
๓.๒. มีวัดและสำนักสงฆ์หลายหมื่นแห่งตั้งกระจายอยู่ทั่งประเทศ เกือบทุกหมู่บ้าน จะมีวัดเป็นศูนย์กลางในการทำกิจกรรมสำคัญๆของชุมชน
๓.๓. มีพระภิกษุสามเณรจำพรรษากระจายอยู่วัดและสำนักสงฆ์ต่างๆจำนวนมาก
คนไทยนิยมให้บุตรหลานที่เป็นผู้ชายบวชเรียนหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเมื่อมีอายุครบ ๒๐ ปี
๓.๔. ชาวไทยเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา นิยมสร้างวัดวาอารามและประดิษฐ์สิ่งต่างๆเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาอย่างปราณีตสวยงาม มีปูชนียสถานและปูชนียวัตถุที่สำคัญ ที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาเป็นมรดกตกทอดให้ชาวไทยได้ชื่นชมจำนวนมาก
๓.๕. ลักษณะนิสัย มารยาท ภาษา วรรณกรรม ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณีต่างๆของไทยล้วนมีรากฐานหรือได้รับอิทธิพลมาจากพระพุทธศาสนา