ดาวนส์ (Downs. 2008 : 1) ได้กล่าวว่า ปกตินั้นการฟังจะเกี่ยวข้อง กับกระบวนการ 5 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นความตั้งใจ (Attending) ขั้นความเข้าใจ (Understanding) ขั้นการแปลความหมาย (Interpreting) ขั้นการตอบสนอง (Responding) และขั้นการจดจำ (Remembering) โดยกระบวนการนี้จะเป็นการปฏิบัติมากกว่าการนั่งเรียนตามปกติ ฟลาวเวอร์ดิวและมิลเลอร์ (Flowerdew and Miller. 2005 : 24-26) ได้กล่าวถึง กระบวนการฟังว่ามี 3 แบบ ได้แก่
1. กระบวนการฟังจากล่างขึ้นบน (Bottom-up Model) แบบแรกของการฟังที่ได้รับการพัฒนา คือ การฟังแบบจากล่างขึ้นบน (Bottom-up Model) โดยนักวิจัยได้ทำการค้นคว้า ในปี ค.ศ. 1940-1950 ซึ่งกระบวนการนี้ ผู้ฟังจะสร้างความเข้าใจโดยเริ่มจากหน่วยย่อยที่เล็กที่สุดของข้อความ คือ หน่วยเสียงที่เล็กที่สุดในภาษา หน่วยเสียงเหล่านี้จะถูกนำมารวมเข้าด้วยกันกับคำตามลำดับ โดยการนำหน่วยเสียงมารวมกันนั้นจะเป็นการสร้างวลี ประโยคย่อย และประโยคที่สมบูรณ์
2. กระบวนการฟังจากบนลงล่าง (Top-down Model) กระบวนการฟังแบบนี้จะเน้นการใช้องค์ความรู้เดิมมากกว่าอาศัยการฟังจากเสียงและคำพูด โดยได้รับการพัฒนาเมื่อนักวิจัยหลายๆ คนได้พิจารณาความจริงที่ว่าเนื้อหาที่เกี่ยวกับประสบการณ์นั้นไม่สามารถระบุเสียงที่ถูกตัดออกไปในการแยกคำออกจากกัน แต่ทว่าเนื้อหานั้นสามารถระบุคำที่ถูกตัดออกตราบที่เนื้อหาได้ถูกนำเสนอด้วยบริบทแวดล้อม ตัวอย่างเช่น เมื่อนำเสนอเสียง /mæ/ เป็นไปไม่ได้ที่จะคาดเดาเสียงที่ตามมา อย่างไรก็ตาม ถ้าหากนำเสนอเสียงนี้ในบริบท เช่น “the cat sat on the /mæ/” ต่อมานั้นค่อนข้างจะง่ายสำหรับการคาดเดาว่าเสียงที่ตามมาน่าจะเป็นเสียง /t/ แสดงให้เห็นว่าผู้ฟังเชื่อเนื้อหาที่มีมาก่อน
3. กระบวนการฟังที่มีการสื่อสารระหว่างกัน (The Interactive Model) คือ กระบวนการฟัง ที่ต้องประกอบด้วยกลวิธีการฟัง ทั้งแบบล่างขึ้นบน (Bottom-up processing) ซึ่งเป็นการใช้ความรู้พื้นฐานทางภาษา (linguistics knowledge) เช่น ความรู้ไวยากรณ์ ส่วนประกอบ ของคำ ความหมาย วลี โครงสร้างประโยค การเน้นเสียง การพูดซ้ำ ฯลฯ เพื่อเข้าใจความหมาย ควบคู่กับกลวิธีการฟังแบบบนลงล่าง (Top-down processing) ซึ่งเป็นการใช้ความรู้พื้นฐาน ความรู้ทั่วไป ประสบการณ์ชีวิตหรือการใช้ความรู้เดิม (สิ่งที่เรารู้แล้วเกี่ยวกับเนื้อหา) เพื่อที่จะทำนาย/คาดการณ์ เรื่องราว ข้อมูล ให้สามารถเข้าใจเรื่องราว/เนื้อหาได้ง่ายขึ้น
ไทยากิ (Tyagi. 2013 : 1-3) ได้กล่าวว่า กระบวนการฟังมี 5 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นการได้ยิน (Hearing) ขั้นความเข้าใจ (Understanding) ขั้นการจดจำ (Remembering) ขั้นการประเมินผล (Evaluating) และขั้นการตอบสนอง (Responding)
1. ขั้นการได้ยิน (Hearing) โดยการได้ยินเป็นทักษะเชิงรับ (Passive) ที่การตอบสนองเกิดขึ้นโดยคลื่นเสียงจะไปกระตุ้นตัวรับที่เกี่ยวกับความรู้สึกของหู ซึ่งเป็นการตอบสนองทางร่างกาย การได้ยินนั้นเป็นการรับรู้คลื่นเสียง สมองจะกลั่นกรองสิ่งกระตุ้นต่าง ๆ และจะเลือกเพียงบางสิ่งที่สนใจเท่านั้น และการรับรู้สิ่งที่ได้เลือกมาแล้วนั้นเรียกว่า ความสนใจที่เป็นความต้องการอันสำคัญสำหรับการฟังเพื่อให้มีประสิทธิภาพ
2. ขั้นความเข้าใจ (Understanding) ขั้นนี้ช่วยให้เข้าใจเครื่องหมายที่เคยเห็นและเคยได้ยิน ซึ่งต้องวิเคราะห์ความหมายของตัวกระตุ้นที่ได้รับรู้โดยตัวกระตุ้นที่เป็นสัญลักษณ์ ไม่ใช่เพียงแค่คำเท่านั้นแต่ยังเป็นเสียงและภาพด้วย สำหรับการสื่อสารระหว่างบุคคลให้ประสบความสำเร็จนั้น ผู้ฟังต้องเข้าใจความหมายที่ตั้งใจจะสื่อสารและบริบทที่รับจากผู้ส่งสาร
3. ขั้นการจดจำ (Remembering) การจดจำเป็นกระบวนการฟังที่มีความสำคัญ เพราะหมายถึงว่าแต่ละบุคคลนั้นไม่ได้รับและเข้าใจข้อความเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังสามารถเพิ่มข้อความเข้ามาสู่คลังของความคิดตัวเองได้ ซึ่งสิ่งที่จำได้นั้นจะค่อนข้างแตกต่างจากสิ่งที่เห็นหรือได้ยิน
4. ขั้นการประเมินผล (Evaluating) มีเพียงผู้ฟังเชิงรุกเท่านั้นที่มีส่วนร่วมในการฟังขั้นนี้ โดยผู้ฟังเชิงรุกจะชั่งน้ำหนักหลักฐาน เรียงลำดับข้อเท็จจริงจากความคิดเห็น และกำหนดการมีหรือไม่มีอคติหรือความลำเอียงในข้อความ
5. ขั้นการตอบสนอง (Responding) เป็นขั้นที่ต้องการให้ผู้รับสารเสร็จสิ้น กระบวนการผ่านการตอบสนองด้วยวัจนภาษาและอวัจนภาษาหรืออย่างใดอย่างหนึ่ง เพราะผู้พูดไม่มีทางอื่นที่จะตรวจสอบผู้รับสารหากข้อความนั้นไม่ได้รับการตอบรับ และขั้นนี้จะมีความหมายชัดเจนขึ้นโดยเฉพาะการที่ผู้ส่งสารสามารถตรวจสอบระดับของความสำเร็จในการถ่ายทอดข้อความได้
�ѡɳС�ÿѧ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ
����� ��Ԩ�ó�ҳ� �¡�����Ԩ�ó�ҳ �Ԩ�ó�����Ԩ�ó� ���¶֧ ��äԴ ����ǭ�����˵ؼ� �ҳ ���¶֧ �ѭ�� ���ͤ������㹪���٧ �������¢ͧ�Ԩ�ó�ҳ ������ҹء����Ѻ�Ҫ�ѳ�Եʶҹ ��� �ѭ�� ����ö�����������˵ؼŷ��١��ͧ 㹡�ÿѧ���ҧ�� �Ԩ�ó�ҳ ��äӹ֧�����ͧ���仹��
1. �ѧ���������������ͧ����Ϳѧ����ͧ� � ���� ���ѧ��õ��㨿ѧ���ͨѺ������Ӥѭ����� �������ö �¡����������� ��ͤ�����繢���稨�ԧ
��ͤ�����繢�ͤԴ������ͷ��й� 件��·ʹ��餹��蹿ѧ���������ͼ��ѧ����ö��������ͧ���ѧ��Ш�����ͧ����������ҧ��
2. �ѧ���ͨѺ������Ӥѭ�ͧ����ͧ��ÿѧ���ͨѺ����繢ͧ����ͧ���͢�ͤ������ѧ ���ѧ�е�ͧ���ѡ������������Ӥѭ�ͧ����ͧ���������ͧ����
���ٴ��ͧ���������ͧ� ��л�����ͧ � ŧ�Ҥ������ ���ͼ��ѧ�������º���§������ͧ������ � ��
3.
�ѧ����������������ѧ����ö�¡������ͤ��������ѧ��к͡������������˵������繼�����ö�¡����稨�ԧ�͡�ҡ�����Դ��繢ͧ���ٴ��
4. �ѧ���ǵդ�������ѧ����ö�͡����� ���ٴ�ըش���ʧ��������ਵ�����ҧ��㹡�þٴ �� ���ٴ�Ҩ����ਵ��������������
��ਵ�������ʴ������Դ��� �繵� �ء���駷���ռ��ٴ���ѧ ��Ҥ�èзӤ��������������Ҽ��ٴ������������й�����§�������㹤Ӿٴ��ҧ
5. �ѧ���ǻ����Թ������ÿѧ���ͻ����Թ�����觷��ѧ
�繡�ÿѧ����ͧ���Ԩ�ó�ҳ㹡�õѴ�Թ��Ң�ͤ������ѧ����������
�ջ���ª������դس������ҧ�� ���¡������ǭ�����˵ؼ���ФԴ�Ԩ�óҴ��µ��ͧ
�ѡɳС�ÿѧ��� 5 ��С�ù�� �繡�ÿѧ����ͧ��ѭ�ҤԴ�Ԩ�ó����ҧ�ͺ�ͺ������˵ؼ� �Ѵ�Թ��觷��ѧ���¤����صԸ��� �������§������ͤ�� (�ͺ�������ͺ ������������) �ؤ�ŷ������ö�ѧ����ͧ��ǵ�ҧ � �����ѡɳ� 5 ��С�ôѧ����Ǩ֧�����¡��� �繼�����Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ
������Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ��û�������ҧ �
��è�ṡ��õ���ѡɳТͧ�����ҷ�������㹡�þԨ�óҡ�ÿѧ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ����Ҩ�¡���� 3 ������ �ѧ���
1. ��÷�����������
��÷�����������ҧ���駡����㨧��� �ҧ���駡������ҡ ���ѧ�֧��ͧ�Ԩ�ó�����ͺ�ͺ����ǹ�����лѡ����� �� ���ǡ����������ɳ��Ѱ�������ҡ�á�з�ǧ��Ҵ�� ����ͧ��ä�����¤�����ç���¹�Ҥ�� ����¡���¢���Ҫ��� �繵� ���ѧ���繵�ͧ���Ԩ�ó�ҳ �ѧ�ѡ���ǻ��Ӷ�����ǤԴ����ҹѡ���Ƕ�����ͨش���ʧ������ ���ͺ�����������ҧ��
�ͺ���¤�����������¡���ѹ��ɰҹ ��Ҩ��������ҡ������§��
����й�㹡�ÿѧ��÷����������������Ԩ�ó�ҳ �մѧ���
1. �������ѧ��÷���������������ͧ㴵�ͧ�Ԩ�óҡ���ҡ�ÿѧ��������Ԩ�ó�ҳ�������
2. �������ͧ���ѧ��ͧ���Ԩ�ó�ҳ��ͧ�ѧ���¤������� �Ѻ������Ӥѭ������������ͧ����繢���
���������ͤ�����������ҧ�ѧ��ͧ�դ������;Ԩ�ó��������Ҽ������ö֧���ѧ������� �ҡ����ö������º��º�Ѻ��� � ������Ѻ�ѧ�������ͧ���ǡѹ�����Ԩ�óҵç�ѹ����������ҧ�� �ҡ�ͧ��ҢҴ�������ͧ���èл�Ѻ��ا��� ��������ջ���Է���Ҿ㹡�ÿѧ�ҡ��觢��
3. �֡�¡��Т���稨�ԧ ��ͤԴ��� ��ȹ��Ԣͧ����ͧ���ˡ�ý֡�Ԩ�óҵѴ�Թ������÷��ѧ������Ͷ����������� ������Ͷ�����ҡ������§��
4. ��úѹ�֡������Ӥѭ � ������͡ѹ�����Һѹ�֡�Ӷ�����ͻ���繷������Ի�����������觴�
5. �����Թ��Ңͧ��÷�����������������Ӥѭ���ͻ���ª����§� ����Դ���ú�ҧ����Ӥѭ
6. �Ԩ�ó���Ҽ��ٴ�ա��Ը�㹡���ʹͤ�����������ʹ� �ǹ�Դ������ҧ�� ���������ٴ����¤��ӹǹ�������
�١��ͧ����дѺ�ͧ�����������������
����������Ըա�����Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ�ѧ��������� ������͡�ʿѧ������õ�ҧ � ����繹���� ��ÿѧ�����Ԩ�ó�ҳ�����ջ���ª���赹�ͧ����
2. ��÷����������
��÷���������� �Ҩ�Ҩҡ������Ū� �Ҩҡ�Ӻ͡���� �ҡ�ҡ˹������ҡ˹�� ���ѧ�֧��ͧ���Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ�����ҧ�ҡ �������ҿѧ��û����������Ҥ�èз�Һ��Ҽ��������ըش����������ҧ�� ���С�����������Ҩ�繡���ɳҪǹ���� ��ء�����§����Դ����ᵡ����
���ͺҧ�����Ҩ���ըش����������ͷӤس����ª����� �� ������������¡ѹ�ѡ�һ���ѡ������Ǵ���� ������������ҧ�����Ѵ �繵�
�ѧ��� ��ÿѧ�����������㨨֧��ͧ���Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ �ѧ���ǵ�ͧ�Դ �Ԩ�óҴ����˵ؼŻ����Թ������ ����������������§�����ä���µ�����Ͷ�ͧ��� � ���С���ŧ���ͧ��� � �Ҩ������������ ���͡�зӼԴ�����������֧��ó����
������Ԩ�óҭҳ㹡�ÿѧ��÷�����������բ���й� �ѧ���
1. ��÷����ѧ������¡��ͧ����ʹ㨢ͧ���ѧ�ҡ������§��������ҧ ����������Ͷ�ͧ͢���ٴ�ҡ������§�
2. ��÷������ʹ�� �������Դ�������ö�����ʹͧ������ͧ��âͧ���ѧ���ҧ��
3. ��÷����ʹ�鹼��ٴ�ʹ��Ƿҧ����ʹͧ������ͧ��âͧ���ѧ
�����������ʴ�����������ҡ���ѧ����Ѻ����ʹ�����Ǽ��ѧ�����Ѻ����ª�����ú�ҧ
4. ��÷������ʹ������㨼��ѧ������Ͷ������ǡѺ���� ��е�ͧ��������ѧ�Դ���ͻ�Ժѵ����ҧ�õ���
5. ���ҷ����㹡���������㨹�����ѡɳз������ѧ�Դ���������ҧ�ú�ҧ
3. ��÷�����ŧ�
��������ŧ �Ҩ��ҡ���ŧ �ӻ�оѹ�� ���Ф� �ӻ����� ���ҷ ��и����ȹ� ��� ����ͼ��ѧ��ѧ��ôѧ��������Ǩ��Դ��������֡ �դ����آ� ʹءʹҹ ��¨ҡ�������´ �Դ�����Һ��� �ͧ����Ҿ ��÷�����ŧ�Ҩ����¡��е�鹨Ե㨢ͧ���ѧ����٧���
������Ԩ�ó�ҳ㹡�ÿѧ��ê�Դ��� ���Ըա�÷���Ӥѭ � �ѧ���
1. �ѧ���¤������������������´������ʺ��
2. ��ͧ�Ӥ������������������Ӥѭ�ͧ��觷��ѧ
3. ��ͧ�Ԩ�ó������觷��ѧ��� ����������ŧ�㹴�ҹ㴶����觷��ѧ��鹵�ͧ������˵ؼ� ���ͧ�Ԩ�óҴ���������˵������������ ��§�
4.
�Ԩ�ó����ҷ������� ��������Ѻ�ٻẺ ������ ��м��ѧ������� ��§�
�����ҹ ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ ���¶֧ �����ҹ����٧�������ҹ�е�ͧ��ʵԻѭ��������������ǭ 㹡�õѴ�Թ�����Դ�ͧ�����¹ �¾Ԩ�ó����ҧ�ͺ�ͺ ���ͻ����Թ�����觷����ҹ����դ����١��ͧ ������Ͷ����§�
�ӴѺ��鹡����ҹ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ
�����ҹ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ
���ӴѺ���㹡����ҹ�ѧ���
1. �Ӥ������¢ͧ�� ��ͤ��� ���ͻ���¤
2. ������������ͧ�����ҹ ��ػ��ȹ�ͧ����ͧ ���§�ӴѺ�˵ء�ó� ������������ͧ��
3.
���˵ء�ó���ж��¤� ���ͻ���¤�����ҡ�����ҹ���º��§������ѭ��㹪��Ե��Ш��ѹ
4. ���������¡�����������´�ͧ��������ͧ �� �ؤ�ԡ�Ҿ�ͧ����Ф� �����ѡɳо���ɷ�������Դ�˵ء�ó��Ӥѭ�ͧ����ͧ
5. �ѧ�������¡�����º��º�Ѻʶҹ��ó� ��� �ӹǹ �����Ե�������Ǣ�ͧ
6. �����Թ��� �Ԩ�óҵѴ�Թ����稨�ԧ ���͢�ͤԴ��� �����駤س����˵ؼ� ��Ф�����зѺ㨷�����Ѻ�ҡ�����ҹ
��ѡ��Ժѵ�㹡����ҹ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ
1. ���㹷��ʺ�� �ӵ�ǵç
2. ��������µ���ҧ�ҡ˹ѧ��ͻ���ҳ � �ص
3. ������§�� ����� ��������˹�ҵ����÷Ѵ
4. ���ӻҡ��غ��Ժ �����͡���§�����ҹ
5. ��Ҵ��µҵ�ʹ��÷Ѵ ����ͧ����Ѻ
6. �������Ǫ��������ѡ��
7. ����Ҹ���л�ԺѵԵ���ӴѺ��鹡����ҹ���ҧ���Ԩ�ó�ҳ