กินยาคุมฉุกเฉินเป็นวิธีการคุมกำเนิดที่ไม่ได้ให้ผล 100% แต่นิยมใช้เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์เมื่อมีเพศสัมพันธ์ โดยใช้หลักการทางฮอร์โมนควบคุมการปฏิสนธิระหว่างไข่และอสุจิ จึงทำให้ร่างกายของผู้รับประทานมีความเสี่ยงเกิดเลือดออก ปวดท้อง ประจำเดือนมาไม่ปกติ และส่งผลเสียต่อมดลูกในระยะยาว มาทำความรู้จักการคุมกำเนิดด้วยวิธีการกินยาคุมฉุกเฉิน พร้อมผลข้างเคียงต่างๆ
ยาคุมฉุกเฉิน คืออะไร
ยาคุมฉุกเฉิน ภาษาอังกฤษคือ emergency contraceptive pills เป็นยาคุมกำเนิดที่ใช้หลักการควบคุมฮอร์โมนเพศหญิง ภายหลังการมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์อย่างไม่พึงประสงค์ จากการนับวันตกไข่ที่ผิดพลาด หรือการถูกล่วงละเมิดทางเพศ เนื่องจากตัวยามีปริมาณฮอร์โมนที่สูง จึงไม่ควรรับประทานเป็นประจำ และควรรู้จักวิธีการใช้ก่อนกิน
ฮอร์โมนที่อยู่ในยาคุมฉุกเฉิน ได้แก่ ฮอร์โมนกลุ่มเอสโตรเจน (Estrogens), ฮอร์โมนกลุ่มโปรเจสติน (Progestins) ในสัดส่วนที่รบกวนการตกไข่ แต่ไม่อาจยุติการตั้งครรภ์ได้ ดังนั้นจึงมีข้อกำหนดให้กินทันที หรือภายในระยะเวลาที่กำหนด
วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน
ยาคุมฉุกเฉินที่ขายตามร้านขายยาในเมืองไทยจะเป็นชนิดที่ต้องกิน 2 เม็ด โดย 1 กล่องจะบรรจุ 2 แผง แผงละ 1 เม็ด แต่หากไปซื้อแล้วหน้าตาแผงเป็นอย่างอื่นต้องถามวิธีการกินจากเภสัชกร และอ่านฉลากยาให้เข้าใจ
- กินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่ 1 หลังมีเพศสัมพันธ์ภายใน 72 ชั่วโมง
เพื่อผลลัพธ์การคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพที่สุด ต้องกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดแรกใน 72 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์ เนื่องจากอสุจิมีอายุอยู่ในร่างกายผู้หญิงได้ถึง 5 วัน ตามหลักการทางการแพทย์หากไข่ตกมาในช่วงนี้จะเกิดการปฏิสนธิได้ จึงจำเป็นต้องรีบกินยาคุมฉุกเฉินให้เร็วที่สุดเพื่อเลื่อนระยะเวลาตกไข่
- อาการหลังกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดแรก
ผลข้างเคียงของการกินยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ดแรก จะทำให้อยากอาเจียน หากอาเจียนออกมาใน 2 ชั่วโมงหลังกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดแรก ต้องกินใหม่
- กินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่ 2 หลังจากกินเม็ดแรก 12 ชั่วโมง
กินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่ 2 ในแผงที่ 2 ภายใน 12 ชั่วโมงหลังกินยาเม็ดแรก เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพป้องกันการตั้งครรภ์มากที่สุด
- อาการหลังกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่ 2
ผลข้างเคียงของการกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่สองจะทำให้คลื่นไส้ อาเจียน
กินยาคุมฉุกเฉินผลข้างเคียงเป็นอย่างไร
การกินยาคุมฉุกเฉินมีผลข้างเคียงทั้งระยะสั้น และระยะยาว ในช่วงไม่กี่ชั่วโมงแรกหลังกินยาจะมีอาการคลื่นไส้ อยากอาเจียน บางคนมีเลือดออกกะปริบกะปรอยออกมาจากช่องท้อง สังเกตเห็นติดกางเกงใน แต่ไม่ได้เยอะเท่าเลือดประจำเดือน
ไม่ควรใช้ยาคุมฉุกเฉินในระยะยาว ไม่ควรกินยาคุมฉุกเฉิน 4 ครั้ง ใน 1 เดือน เพราะจะเลื่อนประจำเดือน กลไกการสร้างฮอร์โมนตามธรรมชาติในร่างกายอาจผิดปกติ ประจำเดือนอาจมาเร็วหรือช้ากว่าปกติ และระยะยาวส่งผลเสียต่อรังไข่และเยื่อบุโพรงมดลูก และเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์นอกมดลูกอีกด้วย
กินยาคุมฉุกเฉิน รู้ได้ไงว่าไม่ท้อง
เนื่องจากผลข้างเคียงของการกินยาคุมฉุกเฉินอาจเลื่อนการมีประจำเดือนออกไป หากครบระยะเวลา 28 วันตามการมีรอบเดือน แล้วประจำเดือนมา ก็จะไม่ตั้งครรภ์ แต่หากระหว่างรอมีความกังวล ก็ใช้ที่ตรวจตั้งครรภ์คอยตรวจทุก 5 วัน เพื่อติดตามการตั้งครรภ์ได้
ประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดด้วยวิธีการกินยาคุมฉุกเฉินไม่ 100%
การกินยาคุมฉุกเฉิน ไม่ใช่การทำแท้ง และไม่ได้ป้องกันการตั้งครรภ์ 100% การเลือกใช้วิธีการคุมกำเนิดแบบนี้ ก็ต่อเมื่อ
1. ถูกล่วงละเมิดทางเพศ
2.
มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ตั้งใจหลั่งใน
3. ถุงยางอนามัย ขาด หรือ รั่ว
กินยาคุมฉุกเฉิน เมนส์จะมาตอนไหน
หลังกินยาคุมฉุกเฉิน 1 สัปดาห์ประจำเดือนจะมาตามปกติ หรือมาตามรอบเดิม
ยาคุมฉุกเฉิน ขายที่ไหน
ควรซื้อยาคุมฉุกเฉินจากร้านขายยา เพราะหากสั่งออนไลน์ จะไม่แน่ใจในคุณภาพและประสิทธิภาพไม่อาจป้องกันการตั้งครรภ์ได้ตามที่ระบุ
ควรใช้วิธีการคุมกำเนิดประเภทอื่นด้วย
การคุมกำเนิดมีหลายวิธี การกินยาคุมฉุกเฉินนั้นตัวยาอยู่ในร่างกายผู้หญิงและมีผลข้างเคียงที่เสี่ยงต่อระบบฮอร์โมนของผู้หญิง ดังนั้นควรเลือกใช้วิธีการคุมกำเนิดแบบอื่น เพื่อลดความเสี่ยงให้แก่สาวๆ
ลุงหมอได้ตอบคำถามจากเว็บบอร์ดใน lovecarestation.com จากครั้งที่แล้ว วันนี้จะมาตอบคำถามใหม่ต่อนะครับ
คำถาม 4: หลังกินยาคุมฉุกเฉิน ประจำเดือนจะมาภายในกี่วัน?
คำตอบ 4: งานวิจัยด้านประชากรที่มหาวิทยาลัยปริ้นซ์ตัน สหรัฐอเมริกา ทำร่วมกับกลุ่มผู้เชี่ยวชาญอนามัยการเจริญพันธุ์ เมื่อปี 2560 โดยศึกษาเกี่ยวกับอาการข้างเคียง และการมาของประจำเดือนอีกครั้งภายหลังกินยาคุมฉุกเฉิน พบว่ามีคำตอบมีดังต่อไปนี้
แบบที่หนึ่ง กินยาคุมฉุกเฉินที่รวมเป็น 1 เม็ดครั้งเดียว (มียาลีโวนอร์เจสเตรล 1.5 มิลลิกรัม)
นับจากประจำเดือน
- กินในช่วง 3 สัปดาห์แรกหลังเป็นประจำเดือน พบว่าประจำเดือนรอบต่อไปจะมาเร็วกว่าปกติ ยิ่งเร็วเท่าไหร่ประจำเดือนก็จะยิ่งมาเร็วขึ้น
- กินในสัปดาห์ที่ 4 ของรอบเดือน ประจำเดือนจะมาตรงตามปกติ แต่จำนวนวันจะมานานหลายวันมากกว่าเดิม แต่จะไม่มีผลต่อประจำเดือนรอบถัดไปอีกเดือนที่จะมาช่วงเวลาเดิมแต่จะมานานขึ้น
ทั้งนี้ อาจพบเลือดออกกระปริดกระปรอยระหว่างเดือนก่อนที่ประจำเดือนจะมาได้
นับจากการตกไข่
- กินก่อนหรือหลังตกไข่ภายใน 2 วัน ประจำเดือนมาตามปกติ
- กินก่อนตกไข่เกิน 2 วันโดยเฉลี่ยแล้วจะมีประจำเดือนมาเร็วกว่าเดิม1วัน
- กินหลังตกไข่เกิน 2 วัน จะมีประจำเดือนล่าช้ากว่าปกติ 2 วัน มีผลทำให้รอบประจำเดือนถัดไปยาวนานขึ้น
- กิน 3 วันขึ้นไปก่อนการตกไข่ จะมีจำนวนวันของประจำเดือนเพิ่มขึ้นทั้งรอบนี้และรอบถัดไป
และพบว่า ผู้หญิงร้อยละ15 จะมีเลือดออกกระปริดกระปรอยทางช่องคลอดก่อนมีประจำเดือน โดยมักจะพบในคนที่กินยาก่อนไข่ตก
แบบที่ 2 กินยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด กินเม็ดแรกให้เร็วที่สุด เม็ดที่สองห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง (แต่ละเม็ดมียาลีโวนอร์เจสเตรล 0.75 มิลลิกรัม)
- กินช่วงก่อนไข่ตก จะทำให้ประจำเดือนมาเร็วขึ้น หรือ รอบประจำเดือนสั้นลง
- กินช่วงจะตกไข่หรือหลังตกไข่ ประจำเดือนจะมาปกติ และรอบถัดไปก็มาปกติเช่นกัน
สิ่งที่ลุงหมออยากเตือนสาวๆ คือหลายคนกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยมาก เช่น 4 ครั้งต่อเดือน บางรายก็มากถึง 8 ครั้ง หรือที่ลุงหมอเคยพบมีถึง 15 ครั้งต่อเดือนก็มี แม้ว่าผลที่ตามมานั้นไม่มีอันตรายที่ต้องเป็นปัญหามาพบแพทย์ แต่จะทำให้เกิดปัญหาต่อระบบประจำเดือนที่จะมาในรูปแบบสับสน และมีเลือดออกกระปริดกระปรอย ทำให้เกิดความกังวล อีกทั้งต้องเสียเงินมากขึ้นเพื่อซื้อยากินหลายครั้ง ลุงหมอแนะนำนะครับ ถ้ายังงั้นกินยาคุมรายเดือนหรือใส่ห่วงอนามัยจะคุ้มกว่านะครับ เพราะประสิทธิภาพในป้องกันการตั้งครรภ์ได้แน่นอนกว่าครับ และถ้าให้ดี ใส่ถุงยางอนามัยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วยก็จะดีนะครับ
ก่อนจบตอนนี้ขอแถมอีก 1 คำถามที่เกี่ยวเนื่องกัน “หนูมีเลือดออกจากช่องคลอดคล้ายๆ ประจำเดือน แต่ประจำเดือนหนูหมดไปแล้ว เป็นมา 13 วันแล้ว แล้วหนูกินยาคุมแบบรายเดือนด้วยคะ วันนี้ก็กินอยู่นะคะ หนูอยากทราบว่าเป็นอะไรคะ?
สนใจใคร่อยากจะรู้คำตอบ ขอให้ติดตามได้ในตอนต่อไปครับ
ลุงหมอเรืองกิตติ์ ♡